باچان

کتاب «باچان» اثر ناتسومه سوسه‌کی
رمانی طنزآمیز و مفرح درباب مواجهۀ فکر مدرن با باورهای قدیمی. ناتسومه سوسه‌کی در کتاب «باچّان» به موضوع تقابل افکار نو و تجددخواهانه با اخلاقیات مرسوم و محافظه‌کارانه و سنتی پرداخته و از این تقابل، رمانی شیرین و طنزآمیز خلق کرده است.
کتاب «باچّان»، با عنوان اصلی 坊っちゃん و عنوان انگلیسی Botchan، یکی از محبوب‌ترین رمان‌های ژاپنی است و بسیاری از ژاپنی‌ها آن را در دوران مدرسه خوانده‌اند.
ناتسومه سوسه‌کی در کتاب «باچان» تجربۀ شخصی خود از دوران تدریس در مدرسه‌ای در جزیره‌ای دورافتاده در ژاپن را دستمایه قرار داده و این تجربۀ شخصی را به تجربۀ عامّ همۀ آدم‌های متجددی پیوند و تعمیم داده است که در تقابل با نظم تثبیت شد‌ه‌ای قرار می‌گیرند که بر فرهنگ و باورها و اخلاقیات قدیمی بنا شده است.
کتاب «باچان»، از خلال داستانی جذاب و سرگرم‌کننده، تصویری از دورانی از تاریخ ژاپن به دست می‌دهد که این کشور، براثر اصلاحات موسوم به «میجی»، دستخوش تحولاتی اساسی شده بود و این تحولات، که رنگ‌وبویی غربی داشتند، با بافت فرهنگی و اجتماعیِ سنتی ژاپن در تعارض بودند. سوسه‌کی این تعارض را در کتاب «باچان» با طنز و شوخ‌طبعی به تصویر می‌کشد.
سوسه‌کی همچنین در کتاب «باچان» درکِ سطحی از فرهنگ غرب را مورد نقد قرار می‌دهد.
متن اصلی کتاب «باچان» اولین بار در سال 1906 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «باچان»
راوی و شخصیت اصلی کتاب «باچان» معلمی جوان با خوی سرکش و ناسازگار با محیط اطراف خود و باورهای تثبیت شده و جاافتادۀ این محیط است. او از کودکی، پسری شیطان و جسور و ناسازگار بوده خانواده‌اش نیز چندان از او دل خوشی نداشته‌اند. مادرش از دستش عاصی بوده و برادرش را، که راوی از او به‌عنوان آدمی آب‌زیر کاه یاد می‌کند و آبش با او در یک جوی نمی‌رود، به او ترجیح می‌دهد.
پدر راوی کتاب «باچان» هم از دست راوی شکار بوده و هروقت چشمش به او می‌افتاده به او می‌گفته هرگز در زندگی چیزی نمی‌شود و به جایی نمی‌رسد.
تنها کسی که در کتاب «باچان» هوای راوی را دارد و به آیندۀ او امیدوار است کی‌یو، مستخدمۀ پیر خانۀ آن‌ها، است. راوی در کودکی مادرش و در نوجوانی پدرش را از دست می‌دهد. مادرش که می‌میرد، محبت کی‌یو به او بیشتر می‌شود. کی‌یو معتقد است که راوی آینده‌ای درخشان دارد.
راوی کتاب «باچان» در جوانی برای تدریس به ماتسویاما، واقع در جزیره‌ای کوچک و دورافتاده در ژاپن، می‌رود و به‌عنوان معلم در مدرسه‌ای در آنجا مشغول به کار می‌شود. این تازه آغاز ماجراهای اصلی کتاب «باچان» است. راوی سرکش و ناسازگار با عرف جامعه، در مدرسه نیز نمی‌تواند خود را با سیستم حاکم بر آن‌جا تطبیق دهد و هم با دانش‌آموزان و هم با معلمان دچار تنش می‌شود. سوسه‌کی این تنش را در کتاب «باچان» با طنز و کنایه و شوخ‌طبعی روایت می‌کند و رمانی پدید می‌آورد که هم شیرین و مفرح و سرگرم‌کننده است و هم با نگاهی نقادانه پتۀ جامعه‌ای ناساز و گرفتار رسومی مبتنی بر ریا و دورویی و حقه‌بازی و دسیسه‌چینی را بر آب می‌اندازد.
اما سرنوشت این معلم مدرسه، که با محیط و رسوم نادرست پیرامون خود درگیر می‌شود، چیست؟ او بعد از درگیری‌ها و کشمکش‌های مختلف سرانجام چه خواهد کرد؟ پاسخ این سؤال را با خواندن و تمام کردن کتاب «باچان» خواهید گرفت.
کتاب «باچان» با ترجمه و مقدمۀ پویان حسن‌آبادی در نشر برج منتشر شده است. اساس ترجمۀ فارسی کتاب «باچان» یکی از ترجمه‌های انگلیسی این رمان بوده است.

دربارۀ ناتسومه سوسه‌کی، نویسندۀ کتاب «باچان»
ناتسومه سوسه‌کی (夏目 漱石)، متولد 1867 و درگذشته به سال 1916، داستان‌نویس، پژوهشگر ادبیات بریتانیا و شاعر ژاپنی بود.
سوسه‌کی از آغازگران و از چهره‌های مطرح و مهم ادبیات مدرن ژاپن است. ریونوسوکه اکتاگاوا، که خود از چهره‌های برجسته و مشهور ادبیات مدرن ژاپن است، از شاگردان و پیروان سبک او بوده است.
سوسه‌کی در ژاپن ادبیات انگلیسی خوانده و تحصیلاتش را در این زمینه در لندن تکمیل کرده بود و به ادبیات انگلیسی بسیار تسلط داشت. او همچنین شیفتۀ ادبیات چینی بود.
سوسه‌کی، بعد از بازگشت از لندن، مدتی به تدریس در دانشگاه پرداخت اما از سال 1907، به‌عنوان رمان‌نویس، وارد همکاری جدی و حرفه‌ای با روزنامۀ «آساهی ‌شیمبون» شد و رمان‌هایش را به‌صورت دنباله‌دار در این روزنامه چاپ کرد.
رابطۀ میان فرهنگ ژاپن و فرهنگ غرب، مبارزۀ مردم عادی با مشکلات اقتصادی، تضاد میان وظیفه و میل، تقابل وفاداری و ذهنیت جمعی و گروهی با آزادی و فردیت، انزوای فردی و بیگانگی و نیز صنعتی شدن پُرشتاب ژاپن از مضامین اصلی آثار ناتسومه سوسه‌کی هستند.
اهمیت سوسه‌کی در ژاپن تا آنجاست که پرترۀ او بین سال‌های 1984 تا 2004 نقشِ اسکناس‌های هزار یِنیِ ژاپن بود.
از آثار داستانی ناتسومه سوسه‌کی می‌توان به کتاب‌های «من یک گربه هستم»، «سانشیرو»، «کوکورو»، «ده شب رؤیا» و رمان ناتمام «نور و تاریکی» اشاره کرد.
سوسه‌کی همچنین سرایندۀ اشعاری از نوع هایکو و کانشی است. بعد از مرگ او براثر زخم معده، مغز و معده‌اش به دانشگاه توکیو اهدا و مغز او به‌عنوان نمونه در آن دانشگاه نگهداری شد.