کوکورو

کتاب «کوکورو» اثر ناتسومه سوسه‌کی
رمانی که به اعتقاد منتقدان و به گواه میزان فروشش از مهم‌ترین و پرطرفدارترین رمان‌های ادبیات ژاپن است. کتاب «کوکورو» رمان سوم از سه گانه پسین ناتسومه سوسه‌کی است. کتاب اول در سال 1912 منتشر شده بود و سومین رمان یعنی کتاب «کوکورو» نیز در 1914 منتشر شد.
انتشارات شینچوشا تا سال 2016 نزدیک به هشت میلیون نسخه از کتاب «کوکورو» به فروس رسانده بود. با احتساب چاپ‌های دیگر این کتاب می‌توان گفت که رمان «کوکورو» پرفروش‌ترین اثر ادبی تاریخ ژاپن است و این نشان دهنده میزان اهمیت و محبوبیت این رمان است.
سوسه‌کی در ابتدا تصمیم داشت مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه بنویسد و آنها را با عنوان «کوکور» منتشر کند اما از آنجا که اولین داستان که «وصیت سنسی» نام داشت بیش از حد طولانی شد تصمیم گرفت دو فصل دیگر به آن اضافه کند و کار را به شکل رمان منتشر کند و کتاب «کوکورو» همین رمان است.
ناتسومه سوسه‌کی از نویسندگان شاخص ادبیات ژاپن است که به دلیل آشنایی عمیق‌اش با ادبیات غربی و به خصوص نویسندگان انگلیسی‌زبان از شیوه‌های روایت مدرن در آثارش بهره گرفته است.

مروری بر کتاب «کوکورو»
اگرچه مضمون اصلی رمان «کوکورو» را می‌توان تنهایی روشنفکران ژاپنی دانست با این حال در سه‌گانه پسین و از جمله در کتاب «کوکورو» با مضامینی جهان‌شمول و بدون تاریخ انقضا روبرو هستیم.
پس از انتشار سه گانه‌پسسن تغییراتی در مضامین مورد توجه سوسه‌کی پیش آمد. قدرت‌الله ذاکری، مترجم رمان «کوکورو»، در این مورد نوشته: «هرچند از بعد آن است که شاهد سایه‌ی سیاه در زندگی شخصیت‌های اصلی داستان‌های سوسه‌کی هستیم، اما موضوعاتی چون به‌دوش‌کشیدن گذشته، وجود خودپرستی در کنه انسان و تناقض دیدگاه‌های اخلاقی در سه‌گانه‌ی پسین او به‌شکل قابل‌توجهی بازتاب داده می‌شود. چنین تغییراتی در محتوای آثار احتمالا ناشی از تغییراتی است که در جامعه‌ آن روز ژاپن رخ داده بود.»
کتاب «کوکورو» به ماجرای معمای شخصیت داستان با عوان سنسی مربوط است. در فصل اول که «من و سنسی» نام دارد این‌طور آغاز می‌شود: «همیشه سِنسِی خطابش می‌کردم، پس اینجا هم او را فقط به همان نام می‌خوانم، نه به نامِ اصلی‌اش. ربطی به رودربایستی و ملاحظه‌کاری هم ندارد؛ خودم راحت‌ترم. هر بار یادش می‌افتم، بی‌درنگ دلم می‌خواهد بگویم سنسی و هرگاه قلم به دست می‌گیرم نیز همین را می‌خواهم. وقت نوشتن، ابدا علاقه‌ای به نوشتن حرف اول اسمش با حروف بزرگ ندارم، کاری که در زبان‌های فرنگی متداول است و نشانه‌ی صمیمی ‌نبودن است. با سنسی در کاماکورا آشنا شدم، در تعطیلات تابستانی. آن موقع دانشجوی جوانی بودم. یکی از دوستانم که برای شنا و خوش‌گذرانی رفته بود لب‌ دریا‌، کارت‌پستالی فرستاد که تو هم حتما بیا. هر طور شده کمی پول جور کردم و راهی کاماکورا شدم، اما مدت زیادی با هم نبودیم: تا پولی دست‌وپا کنم و بروم دو سه روز طول کشید و هنوز سه روز از رسیدنم نگذشته بود که ناگهان تلگرافی از زادگاه دوستم به دستش رسید که گفته بودند هرچه زودتر برگردد چون مادرش مریض است.»
می‌دانیم که ژاپن کشوری است با سنت‌های کهن و قدرتمند و در عین‌حال این کشور یکی از توسعه‌یافته‌ترین جوامع جهان هم به شمار می‌رود. بسیار از نویسندگان و هنرمندان به مواجهه سنت و مدرنیته در جامعه ژاپن توجه کرده‌اند و سوسه‌کی هم در کتاب «کوکورو» به همین موضوع توجه داشته است.

درباره ناتسومه سوسه‌کی نویسنده کتاب «کوکورو»
ناتسومه سوسه‌کی با نام اصلی ناتسومه کین نوسو، نویسنده مشهور و معاصر ژاپنی است. سوسه‌کی در سال 1867 در توکیو متولد شد و در سال 1916 در همین شهر درگذشت. او کودکی دشواری داشت و از آنجا که در خانواده‌ای پرجمعیت و فرودست متولد شد پدر و مادرش پس از تولد او را به خانواده دیگری سپردند و او تا سال‌های نوجوانی به دور از خانواده اصلی‌اش بزرگ شد. او بعدها گفته بود که حس ناامنی از همان سال‌های کودکی همیشه با او بود و هرگز رهایش نکرد. سوسه‌کی پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه در سال 1890 به دانشکده مهندسی دانشگاه سلطنتی ژاپن وارد شد اما کمی بعد تغییر رشته داد و به دانشکده ادبیات رفت. او در سال‌های آغاز جوانی مدتی به عنوان روزنامه‌نگار به فعالیت پرداخت و سپس در سال 1900 توسط وزارت آموزش ژاپن به انگلستان فرستاده شد اما کمک هزینه‌ای که به او پرداخت می‌شد ناچیز بود. سوسه‌کی در مدتی که در لندن بود مشغول خواندن کتاب‌هایی مختلف به خصوص در زمینه ادبیات انگلیسی شد. او پس از حدود سه سال به ژاپن بازگشت و در دانشگاه سلطنتی ژاپن به تدریس ادبیات انگلیسی پرداخت. در همین دوره بود که او نویسندگی را شروع کرد و ابتدا به نوشتن داستان کوتاه پرداخت. سوسه‌کی بعدتر به سراغ نوشتن رمان رفت و آشنایی‌اش با شیوه‌های مدرن روایت داستانی در کنار آشنایی او با سنت ادبی ژاپن سبب شده که رمان‌های او ویژگی‌هایی قابل توجه داشته باشد. سوسه‌کی در خود ژاپن به عنوان محبوب‌ترین نویسنده ژاپنی شناخته می‌شود اگرچه او عمری نسبتا کوتاه داشت و اگر به خاطر خون‌ریزی داخلی پیش از پنجاه سالگی از دنیا نمی‌رفت کارنامه‌ای پربارتر از او باقی می‌ماند. در کارنامه کووکور سه رمان که با عنوان سه‌گانه پسین شناخته می‌شوند وجود دارد که شامل «تا هیگان بگذرد»، «رهگذر» و «کوکورو» است و این سه رمان آثار مشهور سوسه‌کی به شمار می‌روند. «ما گربه هستیم»، «داستان‌های جن و پری» و «تجدد امروز ژاپن» عناوین برخی از کتاب‌های سوسه‌کی هستند که به فارسی ترجمه شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «کوکورو»
کتاب «کوکورو» با ترجمه قدرت‌الله ذاکری در نشر برج منتشر شده است.
قدرت‌الله ذاکری، متولد 1355، مترجم و استاد زبان و ادبیات ژاپنی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران است. از او تاکنون ترجمه‌هایی از ادبیات داستانی ژاپن و همچنین آثار و مقالاتی درباره سینمای ژاپن و فرهنگ این کشور منتشر شده است. «هوگاکو»، «سینمای ژاپن»، «اوسامو دازای»، «داستان‌های عجیب توکیو» و «باران سیاه» برخی از ترجمه‌های قدرت‌الله ذاکری هستند.