وقتی گرگ ها پیر می شوند

کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» اثر جمال ناجي
يک رمان اجتماعي – سياسيِ خاورميانه‌اي. کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند»، با عنوان اصلي «عندما تشيخ الذئاب»، رماني است دربار? مسائل خاورميانه و زيست انسان خاورميانه‌اي و به‌ويژه زيست دشوار زنان در اين منطقه از جهان.
جمال ناجي در کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» از مسائلي چون تعصب و فقر و تنگناهايي که زنان در جهان عرب به آن‌ها دچارند مي‌نويسد و نيز از اينکه حقيقت چقدر مي‌تواند مبهم و دست‌نيافتني باشد.
کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» همچنين رماني اجتماعي – سياسي دربار? رابطه و نسبت ميان قدرت و جنسيت و ثروت و سنت و سياست است.
متن اصلي کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» اولين بار در سال 2008 منتشر شده است. اين رمان، که در سال 2010 يکي از نامزدهاي نهايي جايز? بوکر عربي بود، از آثار مطرح و مهم و تحسين شد? جمال ناجي و از آثار شاخص ادبيات مدرن عرب است.

مروري بر کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند»
جمال ناجي در کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» داستان را از زاوي? ديد راويان مختلف روايت مي‌کند. کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» رماني است چندصدايي و با چند راوي که، بنا به توضيح ابتداي رمان، نمي‌توان قولشان را لزوماً عين حقيقت دانست.
در کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» وقايع از زواياي گوناگون و توسط راويان مختلف روايت مي‌شوند و اين‌گونه ما با چندين حقيقت مواجهيم که باهم تلاقي مي‌کنند. هر راوي در کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» آن‌چه را خود حقيقت مي‌داند بيان مي‌کند و اين‌گونه به دفاع از خود مي‌پردازد.
در کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» تصويري از يک جامع? گرفتار ميان سنت و مدرنيسم، که البته سنت در آن دست بالا را دارد، و مناسبات اجتماعي و سياسي اين جامعه ارائه شده و نشان داده شده است که چگونه مي‌توان در محيطي که عرص? رويدادهاي اين رمان است، خود را از اعماق جامعه برکشيد و به مراکز قدرت و ثروت رساند.
کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» همچنين رماني است دربار? تحقير و پيچيدگي‌ها و نقش‌هاي جنسيتي در جهاني گرفتار تعصب و افراطي‌گري و جهل و باورهاي خرافي.
جمال ناجي همچنين در کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» شکاف طبقاتي و تفاوت ميان فقير و غني را به تصوير مي‌کشد و از زيستن در شرايط نابرابر اجتماعي و اقتصادي مي‌نويسد و نيز از رنجي که زنان در يک نظام مردسالار متحمل مي‌شوند.
در کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» تصويري هم از اوضاع سياسي خاورميانه و جهان در دوراني که وقايع اين رمان در آن اتفاق مي‌افتد، ارائه شده است.
گذار از جامعه‌اي سنتي به جامع? مدرن و تقابل سنت و مدرنيسم در کشوري خاورميانه‌اي هم از مضاميني است که در کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» به آن پرداخته شده است.
در بخشي از کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» مي‌خوانيد: «تلاش مي‌کردم حرف‌هاي بي‌ارزشي را که به عزمي مي‌گفت در مغز او خط بزنم، به نظرم وقتي در زباله‌دان زندگي مي‌کني، فايده ندارد که آشغال‌هايت را در سطل زباله بگذاري و محل? ما يک آشغالداني بزرگ بود. استفاده از کارد و چنگال هم موقع غذا خوردن کاري دست‌وپاگير و بيهوده بود، چراکه معد? انسان نمي‌تواند تشخيص بدهد که با دست غذا را خورده‌اي يا آن را با چنگال در دهانت گذاشته‌اي، اين چيزها از کشورهاي بيگانه آمده، ولي نادان‌ها گمان مي‌کنند که از عادت‌هاي اصيل عربي است.
جليله سعي مي‌کرد بچه را خراب کند، اما من تلاش مي‌کردم او را مرد بار بياورم و درگيري‌هاي ما پيش چشم عزمي زياد شد. هر وقت به جان هم مي‌افتاديم او خانه را ترک مي‌کرد، ولي جليله همچنان پايش را در يک کفش کرده بود تا هرچه را در کله‌اش مي‌گذرد اجرا کند.»

دربار? جمال ناجي، نويسند? کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند»
جمال ناجي محمد اسماعيل، متولد 1954 و درگذشته به سال 2018، داستان‌نويس اُردُنيِ فلسطيني‌الاصل بود. او از سال 2001 تا 2003 رئيس انجمن نويسندگان اردن بود. او همچنين سردبيري مجل? «أوراق» و رياست مرکز فرهنگي عرب در امّان را کارنام? کاري خود دارد.
ناجي از نويسندگان شاخص اردن و جهان عرب است. اهميت او در اردن به‌حدي است که بعضي قصه‌هاي کوتاه او در برنام? درسي مدارس هستند. آثار او همچنين در بعضي دانشگاه‌ها مطالعه مي‌شوند و موضوع پايان‌نامه‌هاي دانشگاهي هستند.
تنوع مضموني يکي از ويژگي‌هاي آثار جمال ناجي است. او در آثارش به موضوعات مختلفي، از جمله مسائل فلسطيني‌ها، جهاني شدن اقتصاد و افراطي‌گري، پرداخته است.
ناجي در فيلمنامه‌نويسي هم دستي داشت و نيز به‌طور مرتب در روزنامه‌ها و مجلات مي‌نوشت.
از آثار جمال ناجي مي‌توان به رمان‌ «بقاياي آخرين گردباد» و مجموعه داستان‌هاي «اتفاقي که روز پنجشنبه افتاد» و «هدف» اشاره کرد.

دربار? ترجم? فارسي کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند»
کتاب «وقتي گرگ‌ها پير مي‌شوند» با ترجم? اصغر علي‌کرمي در نشر ثالث منتشر شده است.
اصغر علي‌کرمي، متولد 1362، مترجم، خبرنگار و شاعر ايراني است. او داراي فوق ليسانس زبان و ادبيات عرب است و همکاري با رسانه‌ها، به‌عنوان مترجم و خبرنگار، را در کارنام? کاري خود دارد.
از ترجمه‌هاي اصغر علي‌کرمي مي‌توان به کتاب‌هاي «پل دختران يعقوب»، «يک بعدازظهر 60 سالگي»، «رسماً اعلام عشق مي‌کنم»، «دورتر از شاخ? نيلوفر»، «دموکراسي عشق»، «از فهرست گل‌ها»، «گاهي که رويا بيدار مي‌شود»، «دوستت دارم امضاي من است: شورانگيزترين ترانه‌هاي نزار قباني» و «با صدايت باد مي‌شوم، بالا مي‌روم» اشاره کرد.