مینیمانژ: کاپا

کتاب «کاپّا» اثر ريونوسوکه آکوتاگاوا
رماني کوتاه از ريونوسوکه آکوتاگاوا. کتاب «کاپّا» نمودي از علاق? آکوتاگاوا به تلفيق قص? مدرن غربي با فرهنگ و سنت ژاپني است. آکوتاگاوا در اين قصه فولکلور ژاپن را وارد قص? مدرن مي‌کند و فانتزي‌اي غريب مي‌آفريند که وقايع آن در سرزمين موجوداتي خيالي رخ مي‌دهد.
کتاب «کاپّا» را با رمان «سفرهاي گاليور» جاناتان سوييفت و قص? «يادداشت‌هاي يک ديوانه» نيکلاي گوگول مقايسه کرده‌اند.
متن اصلي کتاب «کاپّا» اولين بار در سال 1927 منتشر شده است؛ يعني در همان سالي که آکوتاگاوا به زندگي خود پايان داد. از همين رو گاهي سالمرگ او را، به‌افتخار اين رمان، «کاپاکي» مي‌نامند.

مروري بر کتاب «کاپّا»
آکوتاگاوا در کتاب «کاپّا» از زبان يک راوي مجنون، که «بيمار شماره‌ي 23» ناميده شده، ماجراي سردرآوردنِ اين بيمار از سرزمين موجوداتي غريب و افسانه‌اي را نقل مي‌کند؛ موجوداتي به نام کاپّا که زاد? فولکلور ژاپن هستند و چنانکه راوي کتاب «کاپّا» نقل مي‌کند آداب‌ و رسوم خاص خود را دارند؛ آداب و رسومي متفاوت با آداب و رسوم آدميان.
راوي و شخصيت اصلي کتاب «کاپّا» ديدارهايش با کاپّاهاي مختلف، از کاپّاي فيلسوف گرفته تا کاپاي شاعر و...، را تعريف مي‌کند و در پايان رمان مي‌بينيم که چطور سفر او به سرزمين کاپّاها شخصيت او و نگاهش به زندگي را متحول کرده است.
کتاب «کاپّا» را گروهي از منتقدان، طنز اجتماعي و گروهي بيان عذاب شخصي آکوتاگاوا دانسته‌اند.
کتاب «کاپّا» با مقدمه‌اي تحت عنوان «مقدمه‌ي نويسنده» آغاز مي‌شود که در آن دربار? بيمار شمار? 23، که راوي رمان است، توضيحاتي داده شده است. بعد از اين مقدمه، روايت بيمار شمار? 23 از مواجهه‌اش با کاپّاها آغاز مي‌شود. او تعريف مي‌کند که چطور سر از سرزمين کاپّاها درآورده و در آن‌جا چه چيزهاي عجيب‌وغريبي ديده و با چه موجودات شگفت‌انگيزي روبه‌رو شده است.
در کتاب «کاپّا» همراه راوي‌اي مجنون در دنياي غريب و فانتزي کاپّاها پرسه مي‌زنيم و آداب و رسوم نامتعارف آن‌ها را نظاره مي‌کنيم.
آکوتاگاوا در کتاب «کاپّا» با نگاهي نو و مدرن به‌سراغ بخشي از فرهنگ عاميان? کشور خود رفته است.
در بخشي از کتاب «کاپّا» مي‌خوانيد: «کاپّاها هم، درست مانند ما، براي زايمان از يک پزشک يا ماما کمک مي‌گيرند، اما هنگامي که لحظه‌ي به‌دنياآمدن کودک فرامي‌رسد، پدر – طوري که انگار در حال صحبت تلفني است – سرش را به کودک نزديک مي‌کند و با صداي بلند مي‌گويد:
"دوست داري پا به اين دنيا بگذاري يا نه؟ قبل از آنکه پاسخي بدهي، خوب فکر کن."
بگ هم دقيقاً همين کار را کرد. روي زمين، مقابل همسرش، زانو زد تا هم‌سطح شکم او شود. سپس، چندين بار اين سؤال را تکرار کرد و بعد هم از روي زمين برخاست.
سپس صداي کودک از داخل شکم مادرش به گوش رسيد. ظاهراً خيلي ترسيده بود؛ زيرا صدايش ضعيف و مردد بود.
"نمي‌خواهم متولد شوم. اول اينکه حتي فکرکردن به تمام چيزهايي که قرار است از پدرم به ارث ببرم، لرزه به اندامم مي‌اندازند – حماقت خودش به‌اندازه‌ي کافي بد هست! و عامل ديگر اينکه من معتقدم وجود يک کاپّا شوم و بدشگون است."
اين پاسخ چنان بگ را شرمسار کرد که حين گوش‌دادن به آن، شروع کرد به خاراندن سرش. در اين اثنا، مامايي که براي کمک به زايمان آمده بود، يک لوله‌ي شيشه‌اي پهن را خيلي ماهرانه وارد رحم مادر کرد تا از طريق آن مايعي را به داخل رحم تزريق کند. اين تزريق اثري کاملاً آرام‌بخش بر مادر گذاشت؛ طوري که پس از آن، آهي عميق و از سر آسودگي کشيد. در همين زمان، شکمش که تا آن زمان کاملاً برآمده بود، شروع کرد به جمع‌شدن و درست مانند بادکنکي که بادش خالي شود، شل و کوچک شد.
همان ‌طور که از پاسخ فرزند متولدنشده‌ي بگ دريافتيد، نوزادان کاپّا از همان لحظه‌ي تولد مي‌توانند حرف بزنند و راه بروند.»

دربار? ريونوسوکه آکوتاگاوا، نويسند? کتاب «کاپّا»
ريونوسوکه آکوتاگاوا (?? ???)، متولد 1892 و درگذشته به سال 1927، داستان‌نويس ژاپني بود. از آکوتاگاوا به‌عنوان «پدر داستان کوتاه ژاپني» ياد مي‌شود و در ژاپن يک جايز? ادبي نيز به نام او نامگذاري شده که از جوايز ادبي مهم و معتبر ژاپن است.
آکوتاگاوا در قصه‌نويسي در پي تلفيق فرهنگ‌هاي غربي و ژاپني بود. از همين رو آثارش هم مدرن هستند و هم ريشه در سنت‌ و فرهنگ و تاريخ ژاپن دارند. فرهنگ و شکل‌گيري هويت فرهنگي از مضاميني است که او در آثارش به آن‌ پرداخته است. قصه‌هاي «راشومون»، «دماغ» و «در بيشه» از مشهورترين و مهمترين آثار ريونوسوکه آکوتاگاوا هستند.
براساس آثار آکوتاگاوا فيلم، اپرا و باله هم ساخته شده است. از مشهورترين اقتباس‌ها از آثار او اقتباس سينمايي آکيرا کوروساوا از دو قص? «راشومون» و «در بيشه» است. کوروساوا در فيلم مشهور «راشومون»، با بازي توشيرو ميفونه، اين دو قصه را باهم تلفيق کرده است.

دربار? ترجم? فارسي کتاب «کاپّا»
کتاب «کاپّا» با ترجم? آزاده سلحشور، همراه با ترجم? مقاله‌اي از جي. اچ. هيلي در معرفي آکوتاگاوا، در نشر نيماژ منتشر شده است.
آزاده سلحشور، متولد 1358، مترجم ايراني است. از ترجمه‌هاي او مي‌توان به کتاب‌هاي «تاوان» و «پُل روياها» اشاره کرد.
از قص? «کاپّا» دو ترجم? فارسي ديگر هم موجود است: يکي ترجم? جلال بايرام، منتشرشده در مجموعه داستان «پرد? جهنم» (انتشارات نيلوفر) و ديگري ترجم? رضا دادويي، منتشرشده در مجموعه داستان «راشومون» (نشر آدورا).