کیت مرگ

رمان «کیت مرگ» اثر سوزان سانتاگ
یک رمان کافکایی – فلسفی دربارۀ وحشت و تباهی‌ای که در دل روزمره‌گی نهفته است. رمان «کیت مرگ»، با عنوان اصلی Death Kit، دومین رمان سوزان سانتاگ، نظریه‌پرداز و فیلسوف و داستان‌نویس مطرح و مشهور امریکایی، است.
سوزان سانتاگ در رمان «کیت مرگ» روی ترسناک واقعیت روزمره و زندگی بدون ماجرای آدم‌های متوسطی را عیان می‌کند که زندگی‌شان، به‌ظاهر، در آرامش محض می‌گذرد اما زیر این آرامش، تلی از ویرانی و زوال و فساد نهفته است، گویی که خانه بر ویرانه‌ای ساخته باشند و این ویرانه به‌تدریج خانه را دربرگیرد و آرامش و نظم آن را برآشوبد.
سوزان سانتاگ در رمان «کیت مرگ»، ماهرانه و هنرمندانه، وهم و رؤیا و کابوس را به دل واقعیت می‌کشاند تا واقعیت را از منظری غیرکلیشه‌ای به تماشا بگذارد. رمان «کیت مرگ» همچنین تأملی نقادانه دربارۀ انسان مدرن و سبک زندگی روزانۀ این انسان است.
نشریۀ «ساتردی ریویو» در وصف رمان «کیت مرگ» می‌نویسد: «کیت مرگ یک رمان رؤیاوار قدرتمند و یک دستاورد قابل توجه است. سانتاگ کتاب خارق‌العاده‌ای نوشته؛ کابوسی کافکائی در یک زندگی معمولی، که نشانگر استعداد روزافزون و بدبینی عمیق اوست.»
رمان «کیت مرگ» همچنین، چنانکه در مقدمۀ شیوا مقانلو بر ترجمۀ فارسی این رمان اشاره شده، رمان محبوب لوئیس بونوئل، فیلمساز بزرگ و مشهور سوررئالیست اسپانیایی، بوده و بونوئل ابراز علاقه کرده بوده که براساس این رمان فیلم بسازد.
متن اصلی رمان «کیت مرگ» اولین بار در سال 1967 منتشر شده است.

مروری بر رمان «کیت مرگ»
دیدی، شخصیت اصلی رمان «کیت مرگ»، نه مثل گرگور سامسای قصۀ «مسخ» کافکا یک روز صبح ناگهان به حشره تبدیل شده و نه مثل یوزف کا در رمان «محاکمه» او ناگهان بی‌دلیل بازداشت شده است. دیدی به موقعیتی کافکایی گرفتار شده اما این موقعیت کافکایی نه براثر یک اتفاق واضحاً عینیِ غیرمعمول، بلکه براثر وقوف به چیزهایی پدید آمده که دیدی گویی یکباره آن‌ها را در پس پشت امور عادی و پیش‌پاافتادۀ زندگی خود دیده و ملتفتشان شده است و همین زندگی را برایش کابوس کرده است.
زوال و ملال و کسالت و ویرانی و فسادِ روزمره‌گی در رمان «کیت مرگ» نه به‌مثابۀ اموری ذهنی و صرفاً درونی، بلکه گویی به‌شکلی فیزیکی و مرئی بر شخصیت اصلی این رمان آشکار می‌شوند.
رمان «کیت مرگ» داستان آدمی‌ست که زندگی‌ای آرام و بی‌دغدغه دارد اما یکباره می‌بیند که سِیرِ زندگی‌اش برایش تحمل‌ناپذیر و مشقت‌بار است. سانتاگ در رمان «کیت مرگ» استادانه موقعیت انسانی را ترسیم می‌کند که در زندگی‌اش همه‌چیز درست و بی‌نقص و سرِ جای خود می‌نماید، اما این انسان وقتی بر ذره‌ذرۀ اجزای زندگی بی‌نقص خود می‌نگرد، چهرۀ هولناک و کابوس‌وار این زندگی پیش چشمش نمایان می‌شود.
سوزان سانتاگ در رمان «کیت مرگ» فلسفۀ خود را دربارۀ زندگی و مرگ و نگاه انتقادی‌اش را به روزمره‌گی، از خلال رمانی غریب که آمیزه‌ای از واقعیت و وهم و خیال و خواب و رؤیا و کابوس است، بیان می‌کند و می‌کوشد از سطح زندگی به عمق و ژرفای آن نقب بزند و از آن‌چه انسان به چشم می‌بیند و به آن عادت کرده است گذر کند تا آن‌چه را نادیدنی و پنهان در پس روزمره‌گی است نمایان کند.
سانتاگ در رمان «کیت مرگ»، با طنزی سیاه، نوعی از خودبیگانگی را به تصویر می‌کشد و انسانی را که گویی به این ازخودبیگانگی وقوف یافته و حال می‌تواند ورای امور روزمره را ببیند و دریابد که در پس زندگی به‌ظاهر آرامَش چه بلوا و آشوبی برپاست و بر چه ویرانه‌ای تکیه زده است.

دربارۀ سوزان سانتاگ، نویسندۀ رمان «کیت مرگ»
سوزان سانتاگ (Susan Sontag)، متولد 1933 و درگذشته به‌ سال 2004، فیلسوف، جُستارنویس، داستان‌نویس، فیلمساز، نمایشنامه‌نویس، منتقد و نظریه‌پرداز ادبی و هنری و فعال سیاسی امریکایی بود.
از سانتاگ به‌عنوان یکی از تأثیرگذارترین منتقدان نسل خود یاد شده است. او یکی از برجسته‌ترین منتقدان و نظریه‌پردازان قرن بیستم و سال‌های آغازین قرن بیست‌ویکم است. نوشته‌های سوزان سانتاگ قلمرو وسیعی، از تئاتر و سینما و ادبیات و عکاسی و فرهنگ و رسانه گرفته تا بیماری و حقوق بشر و...، را دربرمی‌گیرد.
سانتاگ همچنین یک فعال سیاسی و از معترضان به جنگ ویتنام و جنگ بوسنی بود. او در دوران جنگ ویتنام به این کشور سفر کرد و علیه این جنگ اعتراض کرد و مقاله نوشت. سانتاگ همچنین در دوران جنگ بوسنی و هرزگوین و محاصرۀ سارایوو، پایتخت این کشور، به‌دست صرب‌ها، به بوسنی سفر کرد و نمایشنامۀ «در انتظار گودو»، اثر ساموئل بکت، را در نور شمع، در سارایووی جنگ‌زده که با مشکل قطعی برق مواجه بود، اجرا کرد.
بیماری از دیگر مسائلی‌ست که سانتاگ با آن درگیر بود و در آثارش به آن پرداخت و دو کتاب «بیماری به‌مثابه استعاره» و «ایدز و استعاره‌هایش» را در این باره نوشت. این دو کتاب در ایران، به‌صورت یک کتاب و با عنوان «بیماری به‌مثابه استعاره، ایدز و استعاره‌هایش»، با ترجمۀ احسان کیانی‌خواه در انتشارات حرفه‌نویسنده منتشر شده‌اند.
سانتاگ سه بار در زندگی‌اش به سرطان مبتلا شد و با این بیماری مبارزه کرد. دو بار مرگ را قال گذاشت. سرطانِ اولش سرطانِ سینه بود و سانتاگ در حالی با این بیماری جنگید و از مرگ نجات یافت که امیدی به زنده ماندنش نمی‌رفت. دومین باری هم که به سرطان مبتلا شد، با آن جنگید و از مرگ رهید اما بارِ سوم و این‌ بار در هفتادو‌یک‌سالگی، سرطان خون جانش را گرفت.
دیوید ریف، پسر سوزان سانتاگ، که خود مقاله‌نویس و نویسندۀ آثار غیرداستانی و تحلیلگر سیاسی است، در کتابی با عنوان «شنا در دریای مرگ»، که در ایران به نام «سوزان سانتاگ در جدال با مرگ» با ترجمۀ فرزانه قوجلو در انتشارات نگاه منتشر شده است، روزهای پایانی زندگی مادرش و ماجرای کلنجار و جدال نافرجام او با واپسین سرطان را شرح داده است.
از آثار سوزان سانتاگ می‌توان به کتاب‌های «علیه تفسیر»، «دربارۀ عکاسی»، «عاشق آتشفشان»، «در آمریکا» و «بانوی دریایی» اشاره کرد.
سانتاگ به‌خاطر آثارش جوایز مختلفی گرفته که جایزۀ کتاب ملی امریکا، که برای کتاب «در آمریکا» به او اهدا شد، و جایزۀ ادبی شاهزاده آستوریاس از آن جمله‌اند.

دربارۀ ترجمۀ فارسی رمان «کیت مرگ»
رمان «کیت مرگ» با ترجمه و مقدمۀ شیوا مقانلو، همراه با مؤخره‌ای از مترجم در شرح و تفسیر این رمان، در نشر نیماژ منتشر شده است.
شیوا مقانلو، متولد 1354 در مشهد، داستان‌نویس و مترجم ایرانی است. او دارای لیسانس تدوین از دانشکدۀ سینما و تئاترِ دانشگاه هنر و فوق لیسانس سینما از همین دانشکده است.
مقانلو، علاوه بر داستان‌نویسی و ترجمه، تدریس پاره‌وقت در دانشگاه هنر تهران و دانشگاه سوره، تدریس در حوزه‌های تحلیل فیلم، تحلیل فیلمنامه، مکاتب ادبی جهان و داستان‌نویسی، نویسندگی و پژوهش چند برنامۀ سینمایی تخصصی در صدا و سیما، همکاری با نشریات تخصصی حوزۀ سینما و ادبیات، دبیر بخش ادبیات خارجی نشر نیماژ و سرپرستی مجموعۀ برترین فیلمنامه‌های سینمای جهان در انتشارات سفیدسار را نیز در کارنامۀ کاری خود دارد.
مقانلو همچنین مبدع طرح تورهای کتابخوانی در شهرهای مختلف ایران است. او در این طرح، به استان‌ها و شهرهای مختلف ایران سفر می‌کند و ضمن ارتباط مستقیم و رودررو با مخاطبان و آگاهی از نقدها و نظراتشان، کارگاه‌های آموزشی نیز برگزار می‌کند.
از آثار داستانی شیوا مقانلو می‌توان به رمان «اسرار عمارت تابان» و مجموعه داستان «آدم‌های اشتباهی» و از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «تابلوی نیگل»، «پایان ضیافت»، «آدم‌ماهی»، «کلارا و خورشید» و «اول‌شخص مفرد» اشاره کرد.