تاریخ فرهنگی عینک

کتاب «تاریخ فرهنگی عینک» نوشتۀ استفانا سابین
عینک از پشتِ عینکِ فرهنگ. کتاب «تاریخ فرهنگی عینک»، با عنوان اصلی AugenBlicke. Eine Kulturgeschichte der Brille و عنوان انگلیسی In the Blink of an Eye: A Cultural History of Spectacles، پژوهشی تاریخی و فرهنگی در نقش عینک در تحولات فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی و سیاسی است.
استفانا سابین در کتاب «تاریخ فرهنگی عینک» طول تاریخ را، در جستجوی هر ردی که عینک به‌نحوی از خود به‌جا گذاشته است، می‌پیماید تا نشان دهد عینک چقدر در تغییر و تحول جوامع مؤثر بوده و چه تأثیرات بنیادینی بر وجوه گوناگون زندگی و تجربه‌های بشری گذاشته است.
کتاب «تاریخ فرهنگی عینک» به ما می‌گوید که بشر از وقتی عینک به چشم زد جهان را چگونه دید و عینک چه تحولی در نگاه انسان به جهان به‌وجود آورد و منجر به چه تحولاتی در عرصه‌های گوناگون زندگی بشری شد.
کتاب «تاریخ فرهنگی عینک» مطالعه‌ای جذاب و خواندنی درباب عینک و وجوه نمادین و تاریخی آن در ساحت‌های گوناگون زندگی انسان است.
در کتاب «تاریخ فرهنگی عینک» از پشت عینک به تاریخ جهان می‌نگریم.
متن اصلی کتاب «تاریخ فرهنگی عینک» اولین بار در سال 2019 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «تاریخ فرهنگی عینک»
استفانا سابین در کتاب «تاریخ فرهنگی عینک» تاریخ را از گذشته‌های دور تا عصر مدرن مرور می‌کند تا نشان دهد عینک در اعصار گوناگون تاریخ چگونه نقش‌آفرینی کرده و چه تأثیراتی بر جوامع انسانی، نگرش و آگاهی بشر، پیشرفت علم و عرصه‌های فرهنگ و اقتصاد و سیاست به‌جا گذاشته است.
کتاب «تاریخ فرهنگی عینک» به عینک از دریچۀ فرهنگ می‌نگرد و پیوند تنگاتنگ آن را با هنر و ادبیات و جامعه و سیاست و اقتصاد و وجوه گوناگون زندگی بشری نشان می‌دهد.
در کتاب «تاریخ فرهنگی عینک» می‌بینیم که عینک چگونه دقت انسان را بالا برد و حرفه‌ها و مشاغلی را پدید آورد و رونق بخشید که باعث پیشرفت تمدن شدند. در این کتاب هم به عینک به‌عنوان ابزاری طبی برای بهبود بینایی و محافظت از چشم نگاه می‌شود و هم به‌عنوان ابزاری فرهنگی که نه‌فقط تمدن را بسط و گسترش داده و زندگی را بهتر کرده و علم و اقتصاد را رونق بخشیده، بلکه به یک مُد و یکی از نمادهای تشخص در زندگی مدرن بدل شده است.
نویسنده در کتاب «تاریخ فرهنگی عینک»، در تبارشناسی عینک، به عصر نرون می‌رود و از زمردی سخن می‌گوید که نرون، وقتِ تماشای نبرد گلادیاتورها، آن را مقابل چشم خود می‌گرفته است. البته به‌اعتقاد نویسنده، این زمرد نه پدَرجدّ عینک‌های طبی بلکه در بهترین حالت یک عینک آفتابیِ ابتدایی بوده است.
در کتاب «تاریخ فرهنگی عینک»، در بحث از اختراع عینک، از ابن هیثم، ریاضی‌دان و دانشمند عرب، به‌عنوان اولین کسی سخن رفته که فهمید سطوح شیشه‌ای منحنی قابلیت بزرگ‌نمایی دارند و با توجه به این قابلیت، گوی‌هایی برای خواندن ساخت. نویسنده شرح می‌دهد که غربی‌ها چه موقع از کشف ابن هیثم مطلع شدند و این کشف چه تأثیری بر تاریخ غرب گذاشت.
کتاب «تاریخ فرهنگی عینک»، علاوه بر جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی و علمی عینک، از عینک در هنر و ادبیات هم سخن می‌گوید و رد عینک را در تابلوهای نقاشی، قصه‌ها و متون ادبی، زندگی هنرمندان و نویسندگان و شاعران و همچنین در فیلم‌ها دنبال می‌کند.
کتاب «تاریخ فرهنگی عینک» از هشت فصل تشکیل شده است.
فصل‌های هشت‌گانۀ کتاب «تاریخ فرهنگی عینک» عبارتند از: «از زمرد نرون تا عینک پرچی کاردینال هوگو»، «پیزا یا فلورانس»، «راهبه‌ها، روحانیون و دزدان»، «دیدن و فهمیدن»، «نقاشان، شاعران و کاراکترهایشان»، «جادوگران و مأموران مخفی»، «عینک از چشم برداشتن!» و «عینک بر چشم ماندن!».
چنانکه اشاره شد عینک در عالم ادبیات از جمله موضوعاتی است که در کتاب «تاریخ فرهنگی عینک» از آن سخن رفته است. مثلاً در بخشی از این کتاب درباب عینک در آثار داستایفسکی چنین می‌خوانید: «از آن‌جا که عینک به یک مُد تبدیل شده بود، ایوان فیودورویچ کارامازوف، یکی از برادران کارامازوف در رمانی از داستایفسکی به همین نام (1878 – 1880)، وقتی می‌بیند خدمتکارش (که احتمالاً برادر ناتنی‌اش است) پاول فیودورویچ اسمِردیاکوفِ آشپز عینک به چشم زده مات و مبهوت می‌ماند: "چنین موجودی و عینک!" از نظر ایوان فیودورویچ عینک‌زدن کار خدمتکاران و فرودستان جامعه نیست، بلکه فقط مختص طبقات تحصیل‌کرده و جهان‌وطن است. در نوشته‌های داستایفسکی نوعاً همین "ازمابهتران" هستند که عینک می‌زنند: اشراف‌زاده‌هایی مانند بارون بورمرگِلم در رمان قمارباز (1867) که "شخصی است والامقام" یا افسران عالی‌رتبه‌ای نظیر وکیل نزدیک‌بین، نیکولای پارفِنویچ نِلیودوف (که از قضا اسمش طنینی یهودی دارد)، که به‌دقت در حال تحقیق و تفحص درباره‌ی قتل کارامازوف پیر است.»

دربارۀ استفانا سابین، نویسندۀ کتاب «تاریخ فرهنگی عینک»
استفانا سابین (Stefana Sabin)، متولد 1955، منتقد ادبی و هنری و پژوهشگر آلمانیِ زادۀ رومانی است. از آثار او می‌توان به کتاب‌های «اندی وارهول» و «گرترود استاین» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «تاریخ فرهنگی عینک»
کتاب «تاریخ فرهنگی عینک» با ترجمۀ مهدی حبیب‌زاده در نشر ماهی منتشر شده است.
مهدی حبیب‌زاده، متولد 1361، مترجم ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «جستارهایی دربارۀ تکوین بیماری‌های روانی»، «مورِلی، فروید و شرلوک هولمز» و «بینایی و مدرنیته» اشاره کرد.