کتاب «اصلاني به روايت اصلاني»
گفتوگوهايي با محمدرضا اصلاني، فيلمساز و شاعر ايراني. کتاب «اصلاني به روايت اصلاني» مجموعهاياست از گفتوگوهاي زاون قوکاسيان، يونس تراکمه و داوود مسلمي با محمدرضا اصلاني که به تنظيم و تدوين طاهره امامي در اين کتاب گردآوري و منتشر شدهاند.
محمدرضا اصلاني از فيلمسازان و شاعران نامتعارف و آوانگارد ادبيات و سينماي ايران است. اشعار او اشعاري مدرن اما ريشهدار در سنت ادبيات کهن فارسي و فيلمهاي او فيلمهايي غيرتجاري و واجد نگاه و سبکي خاص و ويژه هستند؛ نگاه و سبکي که فيلمهاي اصلاني را به فيلمهايي نامتعارف بدل ميکند که براي درک آنها بايد زبان مخصوص و زيباييشناسي پشت اين زبان تصويري را دريافت و نيز به ريشههاي سنتي و مدرن آن واقف بود.
فيلم «شطرنج باد» اصلاني، اگرچه در زمان خود قدر نديد، اما در سالهاي اخير و پس از مرمت توسط سينماتک بولونيا، با حمايت بنياد فيلم مارتين اسکورسيزي و کمک مالي بنياد جرج لوکاس، و نمايش اين نسخ? مرمتشده با واکنشهايي مثبت روبهرو شده است و از آن بهعنوان فيلمي شاخص در تاريخ سينماي ايران ياد ميشود.
در کتاب «اصلاني به روايت اصلاني»، بهراهنمايي خود محمدرضا اصلاني و از طريق آنچه او خود از جهان ذهني و آثارش ميگويد، به دنياي فيلمهاي او سفر ميکنيم.
کتاب «اصلاني به روايت اصلاني» کتابيست که دريچهاي به دنياي آثار سينمايي محمدرضا اصلاني ميگشايد و درک اين آثار را براي ما آسانتر ميکند. اين کتاب هم ميتواند کساني را که فيلمهاي محمدرضا اصلاني را ديدهاند به درکي روشنتر و عميقتر از اين فيلمها برساند و هم آنهايي را که با سينماي اصلاني آشنا نيستند به تماشاي فيلمهاي او ترغيب کند.
مروري بر کتاب «اصلاني به روايت اصلاني»
چنانکه پيشتر نيز اشاره شد، کتاب «اصلاني به روايت اصلاني» ماحصل مجموعهاي از گفتوگوهاي زاون قوکاسيان، يونس تراکمه و داوود مسلمي با محمدرضا اصلاني است. در اين گفتوگوها محمدرضا اصلاني از چگونگي پرورش و شکلگيري ذوق هنرياش و از آثار و افرادي که بر او تأثير گذاشتهاند و همچنين از تلقياش از سينما و ويژگيهاي فيلمهايش سخن ميگويد.
در کتاب «اصلاني به روايت اصلاني» سينماي محمدرضا اصلاني را، از ابتداي ورود او به عالم سينما تا فيلم «دستهاي هگمتانه»، دنبال ميکنيم و همچنين با وجوهي ديگر از زندگي فکري و فرهنگي او آشنا ميشويم.
محمدرضا اصلاني در کتاب «اصلاني به روايت اصلاني» از آبشخورهاي فکري و زيباييشناختي خود سخن ميگويد و از اينکه فيلمهايش از چه منابع ادبي و هنرياي تغذيه ميکنند.
نقاشي و ادبيات از جمله سرچشمههاي شکلگيري نگاه سينمايي اصلاني هستند. او در کتاب «اصلاني به روايت اصلاني» نقل ميکند که اين دو هنر چه تأثيري بر سينماي او گذاشتهاند.
اصلاني همچنين در کتاب «اصلاني به روايت اصلاني» از تأثير تئاتر بر خود و نيز از نگاه اجتماعياش و ريشههاي اين نگاه سخن ميگويد و از واقعيتهاي اجتماعي و تجربههاي زيستهاي که بر آثارش تأثير گذاشتهاند.
کتاب «اصلاني به روايت اصلاني» از مقدمهاي بهقلم محمدرضا اصلاني و بيستوسه فصل تشکيل شده است.
فصلهاي بيستوسهگان? کتاب «اصلاني به روايت اصلاني» عبارتند از: «مصطفي فرزانه، پدر هنريام قبل از فريدون رهنما»، «سمک عيار»، «ورود اصلاني به سينما و همکاري با طياب به عنوان فيلمنامهنويس»، «بانک ملي و نمادپردازي در آثار اصلاني»، «صبح روز چهارم، تنگنا و بدبده»، «لحن و زبان»، «همکاري با اوانسيان و نادري و ماجراهاي نشر نقره در آغاز»، «ناآرامي در تمام زندگي»، «چنين کنند حکايت»، «ميراث»، «مسجد جامع فهرج و تاريخانه»، «منطقالطير (تأثير ادبيات و سينما بر يکديگر)»، «کودک و استثمار»، «فيلمنام? شطرنج باد»، «شطرنج باد»، «در تلاطم آتش سبز»، «آتش سبز»، «فرمهاي روايي در آتش سبز»، «زبان در آتش سبز»، «قياس آتش سبز و شطرنج باد»، «تاريخ و نقاشي در آتش سبز»، «علت ديدهنشدن آتش سبز» و «هگمتانه».
در بخشي از کتاب «اصلاني به روايت اصلاني» ميخوانيد: «واقعيت اين است که من از سينما به سينما نيامدم. از ادبيات به نقاشي و از نقاشي به شعر رفتم و کاملاً تصادفي به سينما آمدم. به اضاف? اينکه مطالعات فلسفي جزو زندگي روزمر? من بود. اينطور نبود که فقط در دانشکده مطالعه کرده باشم. از طرفي، اگزيستانسياليسم آن دوره و از طرف ديگر، تئاتر بسيار بر من اثر داشت. دوستاني ارمني در دانشکده داشتم که آنها هم جزو گروه تئاتري سرکيسيان بودند. بعد سرکيسيان را شناختم. از سويي، الخاص بود و از سوي ديگر، نقاشان بزرگ مکزيک و همدورهايهاي من، صفرزاده يا همان مش صفر، سحابي، فرشيد ملکي، حسين رسائل و ايرج انواري. اصرار داشتيم اين مکتب از نقاشي را که براي حسين قوللرآغاسي و محمد مدبر بود به شکل مدرن ايراني درآوريم. در کوران بحثي روشنفکرانه از ادبيات و نقاشي بوديم.»
کتاب «اصلاني به روايت اصلاني» در نشر خوب منتشر شده است. اين کتاب از جمله کتابهاي مجموعهاي با عنوان «سينماگران» است که بهدبيري بابک کريمي در نشر خوب منتشر ميشود.
