کتاب «دفترهاي زندان: دفتر چهارم» اثر آنتونيو گرامشي
چهارمين دفتر از زنداننوشتههاي آنتونيو گرامشي، فيلسوف ايتاليايي. کتاب «دفترهاي زندان: دفتر چهارم» ترجم? فارسي جلد چهارم مجموعهنوشتههاي فلسفي و انتقادياي است که آنتونيو گرامشي آنها را در دوران حبس و در زندان، بين سالهاي 1929 و 1935، نوشته است و از همين رو به «دفترهاي زندان» موسومند. اين نوشتهها در ده? 1930 ميلادي بهصورت قاچاق از زندان به بيرون درز کردند و در سال 1947 براي اولين بار به چاپ رسيدند.
مجموع? «دفترهاي زندان»، با عنوان اصلي Quaderni del carcere و عنوان انگليسي Prison Notebooks، شامل تأملات نظري گرامشي دربار? حوزههاي مختلف، از سياست گرفته تا اجتماع و تاريخ و فرهنگ، و ارتباط اين موضوعات با يکديگر است.
گرامشي در يادداشتهاي گردآمده در مجموع? «دفترهاي زندان» از تاريخ ايتاليا، ناسيوناليسم، انقلاب فرانسه، فاشيسم، فورديسم، جامع? مدني، فرهنگ عامه و بسيار موضوع ديگر نوشته است.
گرامشي با مجموع? «دفترهاي زندان» تأثيري مهم بر نظري? سياسي در قرن بيستم نهاده است.
مروري بر دفتر چهارم مجموع? «دفترهاي زندان»
مجلد چهارم از مجموعهکتابهاي «دفترهاي زندان» آنتونيو گرامشي شامل يادداشتهايي است که او آنها را بين سالهاي 1930 تا 1932 نوشته است.
گرامشي در جلد چهارم «دفترهاي زندان»، مانند ديگر مجلدات اين مجموعه، طيف گسترده و متنوعي از موضوعات و مباحث سياسي و فلسفي و تاريخي و فرهنگي و... را موضوع تأمل و نقد قرار داده و به آنها پرداخته است.
در جلد چهارم «دفترهاي زندان» ديدگاههاي گرامشي را دربار? روشنفکران ميخوانيد و همچنين با نظريات او دربار? آموزش آشنا ميشويد. در اين مجلد از کتاب «دفترهاي زندان» همچنين يادداشتهاي گرامشي در حوز? فلسفه و درباب ماترياليسم و ايدئاليسم آمده است. گرامشي در يادداشتهاي اين مجلد از ماکياولي و مارکس سخن ميگويد و نيز بحثي را درباب زيربنا و روبنا پيش ميکشد.
ايدئاليسم و پوزيتيويسم، بندتو کروچه و مارکس، فورديسم و مسائل بنيادي مارکسيسم از ديگر موضوعات و مباحثي هستند که در جلد چهارم «دفترهاي زندان» به آنها پرداخته شده است.
گفتنيست که در جلد چهارم مجموع? «دفترهاي زندان» بحثي هم دربار? بند دهم کتاب «دوزخ» از «کمدي الهي» دانته مطرح شده و تفسيري از اين بخش از شاهکار دانته بهدست داده شده که ميتواند براي اهالي ادبيات جالب و خواندني باشد.
دربار? آنتونيو گرامشي، نويسند? «دفترهاي زندان»
آنتونيو فرانچسکو گرامشي (Antonio Francesco Gramsci)، متولد 1891 و درگذشته به سال 1937، فيلسوف، زبانشناس، روزنامهنگار و سياستمدار ايتاليايي بود. آثار او حوزههاي فلسفه، زبانشناسي، نظري? سياسي، جامعهشناسي و تاريخ را در بر ميگيرند.
گرامشي از منتقدان سرسخت بنيتو موسوليني و فاشيسم و يکي از اعضاي مؤسس و زماني هم رهبر حزب کمونيست ايتاليا بود. او در سال 1926، بهدليل مواضع انتقادياش نسبت به موسوليني و فاشيسم، به زندان افتاد و تا پايان عمر در زندان ماند و در همانجا درگذشت.
گرامشي متفکري مارکسيست با درکي انسانگرايانه از مارکسيسم بود. او مارکسيسم را فلسف? عملي و تاريخگرايي مطلق و فراتر از ماترياليسم سنتي و ايدئاليسم سنتي ميدانست. از گرامشي، بهدليل تلاش او براي جدا شدن از جبرگرايي مارکسيسم ارتدوکس، گاه بهعنوان يک نئومارکسيست ياد ميشود.
گرامشي بيش از هرچيز بابت نظريهاش دربار? هژموني فرهنگي مشهور است؛ نظريهاي که از نحو? استفاد? نظام سرمايهداري از نهادهاي فرهنگي براي حفظ قدرت و سلط? خود سخن ميگويد.
ديگر ايدههايي که در حوز? نظري? مارکسيستي، نظري? انتقادي و نظري? آموزش با نام گرامشي گره خوردهاند عبارتند از: نياز به آموزش مردمي و کارگري براي کمک به رشد روشنفکران طبق? کارگر، تمايز ميان جامع? سياسي و جامع? مدني، نقد جبرگرايي اقتصادي، تاريخگرايي مطلق و نقد ماترياليسم فلسفي.
دربار? ترجم? فارسي دفتر چهارم مجموع? «دفترهاي زندان»
کتاب «دفترهاي زندان: دفتر چهارم» با ترجمه و مقدم? اکبر معصومبيگي در نشر چرخ، ناشر کتابهاي علوم انساني خانواد? فرهنگي چشمه، منتشر شده است. اساس اين ترجمه، متن انگليسي کتاب بوده است.
اکبر معصومبيگي، متولد 1329 در تهران، مترجم و مؤلف ايراني و از اعضاي «کانون نويسندگان ايران» است. از ترجمههاي او ميتوان به کتابهاي «ويتگنشتاين»، «اسپينوزا»، «مارکسيسم و فلسفه»، «فرهنگنام? انديش? اجتماعي مدرن»، «درآمدي بر ايدئولوژي»، «چگونه مارکس بخوانيم؟»، «جستارهايي دربارهي توماس مان»، «درآمدي تاريخي بر نظريهي اجتماعي»، «نويسنده، نقد و فرهنگ»، «شوپنهاور»، «مارکسيسم و نقد ادبي»، «فوتبال در آفتاب و سايه»، «سه پژوهش در جامعهشناسي هنر»، «فرهنگنامهي انديشهي مارکسيستي» و «فرهنگنامهي مارکس» اشاره کرد.
از اکبر معصومبيگي دو جلد کتاب خاطرات نيز، با عنوانهاي «برگهايي از دفتر ايام» و «همچون در يک آينه»، و نيز مقالات و يادداشتهايي در مطبوعات، از جمله روزنام? «شرق»، به چاپ رسيده است.
