قهرمان فروتن

قهرمان فروتن
ماریو بارگاس یوسا
منوچهر یزدانی
ناشر: چشمه

کتاب «قهرمان فروتن» اثر ماریو بارگاس یوسا
رمانی طنزآمیز با ویژگی‌ ملودرام و ساختاری پندارگونه همراه با شخصیت‌های تخیلی و چند روایت موازی. کتاب «قهرمان فروتن» اثر ماریو بارگاس یوسا داستانی است با روایتی چندوجهی که در طول آن شخصیت‌های مختلف به هم مرتبط می‌شوند و خواننده را در تعلیقی هیجانی تا پایان داستان با خود همراه می‌کنند.
کتاب «قهرمان فروتن» نخستین‌بار در سپتامبر 2013 در مادرید و توسط انتشارات آلفاگوارا منتشر شد. ترجمه فارسی این کتاب نیز بر اساس همین چاپ انجام شده است.
یوسا پیش‌تر و در سال 2010 نوبل ادبیات را به دست آورده بود و در زمان انتشار این رمان در اوج شهرت و محبوبیت به سر می‌برد. رمان «قهرمان فروتن» بلافاصله پس از انتشار با استقبال فراوان خوانندگان اسپانیا و کشورهای اسپانیایی‌زبان و منتقدان روبرو شد.
کتاب «قهرمان فروتن» مثل دیگر آثار یوسا به زبان‌های متعددی ترجمه شده و در نسخه‌های فراوانی در سراسر جهان به فروش رفته است.

مروری بر کتاب «قهرمان فروتن»
ماجراهای کتاب «قهرمان فروتن» در پرو می‌گذرد و وقایع و جریان‌های اجتماعی معاصر این کشور بستر روایت داستان را شکل داده‌اند. یوسا به خصوص به شمال کشور پرو که گروه‌های مافیایی در آنجا نفوذ زیادی دارند و فساد گسترده‌ای بر آن حاکم است توجه داشته است.
مترجم فارسی کتاب «قهرمان فروتن» در یادداشت ابتدای‌اش به بعضی نکات مربوط به ترجمه این اثر اشاره کرده و به جز این، رمان پیشگفتاری هم دارد که در آن به برخی از مهم‌ترین وجوه داستان اشاره شده است. در این پیشگفتار از جمله به این نکته اشاره شده که ما در رمان «قهرمان فروتن» با دو خصلت درهم‌تنیده روبرو هستیم: از یک‌سو حس نیاز دوران خاکستری کنونی به آدمی عادی است که به برکت عملی قهرمانانه بدرخشد؛ از سوی دیگر غنای زبان اسپانیایی است که با زیرساخت پرظرفیت خود امکان پیوند میان صدها میلیون نفر را در طرفین اقیانوس اطلس میسر می‌سازد؛ زبانی با گویش‌های گوناگون و اصطلاحات و عباراتی که بعضی کشورها ابداع و در زبان جاری می‌کنند و بعضی دیگر شناختی از آن‌ها ندارند.
در ظاهر به نظر می‌رسد طرحی که یوسا در کتاب «قهرمان فروتن» با حرکت موازی دو داستان آغاز کرده است هیچ‌گاه به همرگرایی نمی‌رسند اما او با چیره‌دستی در به کار بردن شگردهای داستانی، دو جاده جداگانه را به شاهراهی یگانه تبدیل کرده است.
از یک نظر می‌شود گفت که موضوع رمان «قهرمان فروتن» داستان بازرگان محتاطی است که مورد تهدید مافیا قرار گرفته است اما ظاهرا پس از شروع کار روی این موضوع، این فکر به ذهن یوسا آمده که روایت را با قدری تضادهای طنزآمیز بین شخصیت‌ها بیامیزد تا دلپذیرتر شود. تضاد بین دو شخصیت، دو خانواده، دو دنیا، دو شهروند، دو گروه اجتماعی و...
یکی دیگر از ویژگی‌های رمان «قهرمان فروتن» ظهور مجدد شخصیت‌ها و قهرمانان شناخته شده دنیای ادبی یوسا و بازیگران دیگر آثارش است که وارد صحنه این رمان می‌شوند. یوسا در جایی درباره این ویژگی کتاب «قهرمان فروتن» گفته است: «شخصیت‌هایی هستند که ناپدید نمی‌شوند، تاریخ محو می‌شود ولی آنها در خاطر می‌مانند و در شروع داستانی دیگر خود را می‌رسانند؛ گویا می‌گویند در طول این مدت من نقشی نداشتم. این‌جا آماده‌ام. اشتباهت را جبران کن. دوباره از من استفاده کن. از تمام آنچه در وجودم دارم بهره‌مند شو...».
یوسا در ابتدای رمان «قهرمان فروتن» جمله‌ای از بورخس نقل کرده است: «وظیفه زیبای ما این است که پنداریم یک هزارتویی هست و یک نخ.» با نگاهی به این جمله به نظر می‌رسد که اگرچه داستان کتاب «قهرمان فروتن» به پایان می‌رسد اما ما همچنان حس می‌کنیم که نویسنده قادر است همچنان روایت را ادامه داده و تا بی‌نهایت آن را ادامه دهد.
در بخشی از کتاب «قهرمان فروتن» می‌خوانیم: «احساس می‌کرد تمرکزش را از دست داده و نمی‌تواند تصمیم بگیرد، اما از یک چیز مطمئن بود؛ این‌که امکان نداشت به هیچ دلیلی و در هیچ شرایطی یک سِنت هم به این راهزنان بدهد. فِلیسیتو یک‌بار دیگر در زندگی، مانند همیشه، حرف‌های پدرش را قبل از مرگ به خاطر آورد؛ پسرم! هیچ‌وقت اجازه نده کسی در زندگی لگدمالت کند، این توصیه تنها ارثیه‌ای است که به تو می‌رسد. او نیز این توصیه را به کار بست و هیچ‌وقت اجازه نداد که لگدمالش کنند. حالا با نیم‌قرن و خُرده‌ای سن، دیگر پیرتر از آن بود که بخواهد عادتش را عوض کند. چنان غرق این افکار بود که در پیاده‌رو به خوآکین راموسِ نوازنده تعظیم کرد و قدم‌هایش را تند کرد؛ دیگر مواقع مکثی می‌کرد تا با این یاغی کله‌شق خوش‌وبشی کند که شب را در پیاله‌فروشی صبح کرده بود و با آن چشمان براق و عینک تک‌چشمی‌اش بزش را که غزال می‌نامید، به خانه می‌برد.»

درباره ماریو بارگاس یوسا نویسنده کتاب «قهرمان فروتن»
ماریو بارگاس یوسا نویسنده، منتقد و روزنامه‌نگار مشهور پرویی و از مهم‌ترین چهره‌های ادبیات امریکای لاتین است که در سال 2010 برنده جایزه نوبل ادبیات شد. یوسا در سال 1936 در آرکیپای پرو متولد شد. با جدایی پدر و مادر، او نزد خانواده مادری‌اش ‌ماند که خانواده‌ای نیمه‌اشرافی بودند. به دلیل ماموریت‌های این خانواده، یوسا مدتی همراه با آنها به بولیوی می‌رود و سپس دوباره به پرو برمی‌گردد. پس از آن، بخش عمده‌ای از زندگی یوسا در اروپا سپری شده اما با این‌حال او ارتباطش با پرو را نیز همیشه حفظ کرده است. یوسا اولین مجموعه داستانی‌اش را با عنوان «رهبران» در سال 1959 منتشر کرد. یوسا نویسنده پرکاری است و بخش عمده‌ای از آثارش شامل رمان‌هایی است که در سال‌های مختلف نوشته است و در آنها به مسایل مختلفی از جمله تاریخ و حکومت‌های امریکای لاتین پرداخته است. «سور بز»، «گفتگو در کاتدرال»، «رویای سلت»، «جنگ آخر زمان»، «چه کسی پالومینو مولرو را کشت؟»، «مرگ در آند» و «قهرمان عصر ما» برخی از آثار یوسا است که به فارسی ترجمه شده است.

درباره ترجمه کتاب «قهرمان فروتن»
کتاب «قهرمان فروتن» با ترجمه منوچهر یزدانی در نشر چشمه منتشر شده است.
منوچهر یزدانی، متولد 1324، مترجم ایرانی است. او در سال‌های اخیر مقالات زیادی از یوسا ترجمه کرده و در نشریات منتشر کرده است. به جز کتاب «قهرمان فروتن» او کتاب دیگری هم از یوسا با عنوان «در ستایش ادبیات» به فارسی برگردانده که شامل گزیدهای از مقاله‌ها، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های یوسا است.