زنانگی

کتاب «زنانگی» اثر زیگموند فروید
متن سخنرانی‌ای از زیگموند فروید درباب زنانگی، به‌همراه نقدها و شرح و تفسیرهایی بر این متن. کتاب «زنانگی»، ضمن ارائۀ دیدگاه فروید دربارۀ مفهوم زنانگی و بررسی این مفهوم از منظر روانشناختی و روانکاوی فرویدی، سِیرِ تحول این مفهوم، از دوران فروید تا روزگار معاصر، را نیز ترسیم می‌کند و ما را در جریان تعدادی از مهمترین نقدها و تفسیرهای متخصصان و نظریه‌پردازان روانکاوی معاصر بر دیدگاه فروید دربارۀ زنانگی قرار می‌دهد.
متونی که از فروید و دیگر متخصصان و نظریه‌پردازان حوزۀ روانکاوی در کتاب «زنانگی» می‌‌خوانید، به‌ویراستاری لتیسیا گلاسر فیورینی و گراسیلا آبلین – ساس رز در این کتاب گردآوری و منتشر شده‌اند.
در کتاب «زنانگی» سخنرانی فروید دربارۀ زنانگی از زوایای گوناگون مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد تا دریابیم روانکاوی معاصر تا کجاها و از چه وجوهی با نظریات فروید در این باره منطبق و تا کجاها و از چه وجوهی ناسازگار با این نظریات است.

مروری بر کتاب «زنانگی»
زیگموند فروید در سخنرانی‌ای که متن آن در کتاب «زنانگی» منتشر شده است، از طبیعت زنانه و رازآمیز و معماییِ زن سخن می‌گوید و تصویری رازآلود از هویت زنانه ارائه می‌دهد.
در کتاب «زنانگی» با رویکرد روانشناختی فروید به زن و زنانگی آشنا می‌شویم و همچنین با نظریاتی که در نقد رویکرد فروید ارائه شده‌اند؛ نظریاتی که رازوارگی‌ای برای زن و زنانگی قائل نیستند و معمایی و رازآلود بودن زن را رد می‌کنند و آن را گفتمانی نادرست می‌دانند که در بحث درباب زنانگی باید از آن دست کشید.
کتاب «زنانگی» این امکان را به ما می‌دهد که هم دریابیم فروید زنانگی را چگونه تعریف می‌کرد و هم تحول نظری این مفهوم را، از دوران فروید تا دوران معاصر، در چشم‌اندازی تاریخی دنبال کنیم و دریابیم که مفهوم زنانگی، براثر تحولات اجتماعی، چه تغییراتی کرده است.
کتاب «زنانگی» از پیشگفتار لتیسیا گلاسر فیورینی و گراسیلا آبلین – ساس رز، ویراستاران کتاب، و دو بخش تشکیل شده است.
بخش اول کتاب «زنانگی»، با عنوان «سخنرانی شمارۀ 33: "زنانگی"»، شامل سخنرانی فروید دربارۀ زنانگی است. در این بخش، فروید به تشریح نظریۀ خود دربارۀ شکل‌گیری جنسیت زنانه می‌پردازد و زنانگی را، براساس رویکرد نظری‌اش درباب جنسیت، مفهوم‌پردازی می‌کند.
بخش دوم کتاب «زنانگی»، با عنوان «بحث درباب "زنانگی"»، شامل مباحثی درباب سخنرانی فروید است. در این بخش، مقالاتی از گروهی از نظریه‌پردازان و متخصصان معاصر حوزۀ روانکاوی آمده است. مقالات این بخش از کتاب «زنانگی» حاوی مهمترین دیدگاه‌هایی هستند که در روزگار معاصر دربارۀ نظریۀ فروید دربارۀ زنانگی مطرح شده‌اند.
مقالاتی که در بخش دوم کتاب «زنانگی» می‌خوانید عبارتند از: «زنانگی و عقدۀ ادیپ»، «دیدگاه‌های معاصر بر زنانگی، جنسیت و هویت زایا»، «فرانظریه‌های روانکاو درباب تفاوت جنسی و امر زنانه»، «فرازونشیب‌های بعد زنانه در مردان و دوجنسی‌بودگی در موقعیت تحلیلی»، «محدودیت‌های فرضیۀ دوجنسی‌بودگی 1933 فروید در شرح موانع خلاقیت در یک زن»، «معمای انکار زنانگی: بدنامی بُعد زنانه»، «آیا زنان هنوز در معرض خطر سوء‌تعبیر شدن‌اند؟»، «خودآیینی و زنانگی»، «نظریه‌های ضمنی روانکاو درباب جنسیت» و «زنانگی و بُعد انسانی».
آن‌چه می‌خوانید برگرفته از متن سخنرانی‌ای است که از فروید در کتاب «زنانگی» آمده است و بخش اول این کتاب را تشکیل می‌دهد و دیگر مباحث کتاب «زنانگی» پیرامون آن شکل گرفته‌اند: «می‌توان زنانگی را از منظر روانشناختی این گونه ترسیم کرد که اولویتش با مقاصد منفعلانه است. البته این معادل انفعال نیست؛ ممکن است برای رسیدن به مقصودی منفعلانه به حجم زیادی از فعال بودن نیاز باشد. شاید چنین باشد که در یک زن، براساس سهمی که در کارکرد جنسی دارد، ترجیح رفتار و مقاصد منفعلانه به تناسب دامنۀ رفتاری محدود یا گسترده با درجات متفاوتی به زندگی‌اش منتقل می‌شود و زندگی جنسی‌اش نمونه‌ای از آن است. اما نباید تأثیر آداب و رسوم اجتماعی را دست‌کم بگیریم که زنان را به ماندن در مواضع منفعلانه وامی‌دارد. هیچ یک از اینها هنوز روشن نیست. میان زنانگی و حیات رانه‌ای ارتباطی استوار در جریان است که ما قصد بی‌توجهی به آن را نداریم. سرکوب پرخاشگری زنان که بنیادین برایشان تجویز و از نظر اجتماعی بر آنها تحمیل می‌شود به نفع ایجاد تکانه‌های نیرومند مازوخیستی تمام می‌شود و چنانکه می‌دانیم با گرایشات شهوانی تخریب‌گرایانه‌ای که به سوی درون معطوف می‌شوند هم‌راستاست. با این اوصاف مازوخیسم، همان‌طور که مردم می‌گویند، به‌درستی زنانه است. اما اگر مازوخیسم را در مردان ببینید، چنانکه کم یافت نمی‌شود، چه پاسخی جز این خواهید داد که این مردان به‌سادگی در حال بروز دادن صفات زنانه‌اند؟
اکنون برای شنیدن این موضوع آماده‌اید که روانشناسی هم قادر به حل معمای زنانگی نیست. شکی نیست که شرح آن را باید در جایی دیگر جست و تا زمانی که نفهمیده‌ایم تفکیک موجودات زنده به دو جنسیت از کجا آمده است قادر به توضیحش نخواهیم بود. ما هیچ‌چیز در این باره نمی‌دانیم و این در حالی است که وجود دو جنسیت بارزترین ویژگی زندگی ارگانیک است که آن را از طبیعت بی‌جان متمایز می‌کند.»

دربارۀ زیگموند فروید، نویسندۀ کتاب «زنانگی»
زیگموند فروید (Sigmund Freud)، متولد 1856 و درگذشته به سال 1939، عصب‌شناس و روانکاو اتریشی بود.
فروید بنیانگذار دانش روانکاوی و یکی از تأثیرگذارترین متفکران بر ساحت‌های گوناگون هنر و فرهنگ و اندیشه در قرن بیستم است. او با پرداختن به قلمرو ناخودآگاه، عرصه‌ای تازه را در روانکاوی گشود که از محدودۀ روانشناسی و روانکاوی و روان‌درمانی بسیار فراتر رفت و با حیطه‌هایی چون تولید هنری و ادبی و نیز تفکرات فلسفی و علوم سیاسی و اجتماعی و... درآمیخت.
آرای فروید باب تازه‌ای را در نقد هنری و ادبی گشود و تفسیری تازه از خلق هنری و ادبی ارائه داد. تأثیر او را از جمله بر مکتب هنری و ادبی سوررئالیسم و آثار سوررئالیستیِ نقاشی و سینما و ادبیات می‌توان دید.
از آثار زیگموند فروید می‌توان به کتاب‌های «تفسیر خواب»، «سه رساله دربارۀ نظریۀ جنسی»، «لئوناردو داوینچی»، «تمدن و ملالت‌های آن»، «آیندۀ یک پندار» و «موسی و یکتاپرستی» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «زنانگی»
کتاب «زنانگی» با ترجمۀ سعیده امینی کاشانی در انتشارات نگاه منتشر شده است.
سعیده امینی کاشانی، متولد 1371، دارای فوق لیسانس روانشناسی بالینی است. او دانش‌آموختۀ انستیتو روانپزشکی تهران در دانشگاه علوم پزشکی ایران است.
کتاب «زنانگی» اولین ترجمۀ منتشرشده از سعیده امینی کاشانی است.