قاسم هاشمی نژاد

صمد بهرنگی، متولد 1318 در تبریز و درگذشته به سال 1347، داستان‌نویس، معلم، منتقد اجتماعی، پژوهشگر فرهنگ عامه و مترجم ایرانی بود. او از مشهورترین نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان است. بهرنگی دانش‌آموختۀ دانشسرای مقدماتی پسران تبریز و نیز تحصیلکردۀ زبان و ادبیات انگلیسی در دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه تبریز بود. او معلمی دغدغه‌مند نسبت به آموزش کودکان مناطق دورافتاده و مسائل و مشکلات تحصیلی این کودکان و ایرادهای کتاب‌های درسی و سیستم آموزشی در ایران و شمایل نمادین یک معلم روشنفکرِ متعهد بود. بهرنگی در آثارش به مسائل کودکان محروم و ستمدیده و نقد جامعۀ طبقاتی و نظام ظالمانه و ضرورت ظلم‌ستیزی می‌پرداخت. او کار نویسندگی را با طنزنویسی شروع کرد و مدتی هم مطالب فکاهی‌اش در مجلۀ فکاهی مشهور «توفیق» چاپ می‌شد. کتاب «ماهی سیاه کوچولو» معروفترین اثر داستانی صمد بهرنگی است. از دیگر آثار داستانی او می‌توان به «اولدوز و کلاغها»، «اولدوز و عروسک سخنگو» و «پسرک لبوفروش» اشاره کرد. از صمد بهرنگی آثاری غیرداستانی هم منتشر شده که کتاب «کندوکاو در مسائل تربیتی ایران» از آن جمله است. بهرنگی همچنین پژوهشگر فولکلور آذربایجانِ ایران بود و کتاب «افسانه‌های آذربایجان» ماحصل کار مشترک او و بهروز دهقانی در این حوزه است. صمد بهرنگی آثاری را هم از انگلیسی و ترکی استانبولی به فارسی و از فارسی به ترکی آذربایجانی ترجمه کرد که از دستۀ اول می‌توان به کتاب «آه! ما الاغ‌ها» و از دستۀ دوم می‌توان به ترجمۀ ترکی آذربایجانی اشعاری از شاعران معاصر ایران، از جمله نیما یوشیج و احمد شاملو و مهدی اخوان ثالث و فروغ فرخزاد، اشاره کرد. صمد بهرنگی عمر کوتاهی داشت. او در سال 1347، در بیست‌ونُه‌سالگی، در رودخانۀ ارس غرق شد. مرگ او شایعاتی، مبنی بر دست داشتن ساواک در این حادثه، را در پی داشت که البته بعدها معلوم شد که این شایعات بی‌اساس بوده‌اند.