مکتب دیکتاتورها جیبی

کتاب «مکتب دیکتاتورها» اثر اینیاتسیو سیلونه، ترجمه‌ی مهدی سحابی، نشر ماهی
رمانی که می‌توان آن را بیانیه یا خطابه‌ای علیه خودکامگی و دیکتاتوری دانست آن هم از سوی کسی که خود در عمل با دیکتاتوری مبارزه کرده است. رمان «مکتب دیکتاتورها» از آثار مهم اینیاتسیو سیلونه است که به اعتقاد برخی منتقدان از والاترین سنت استعاره سیاسی اروپایی پیروی می‌کند.
کتاب «مکتب دیکتاتورها» اگرچه اثری تئوریک و نظری نیست و روایتی داستانی دارد اما ویژگی‌های آن سبب شده تا با آثاری چون «شهریار» ماکیاولی و آثار شاخص ولتر و برنارد شاو مقایسه شود.
رمان «مکتب دیکتاتورها» همزمان با دیگر اثر شاخص اینیاتسیو سیلونه یعنی «نان و شراب» نوشته شد و این هر دو اثر اولین‌بار در سال 1938 به زبان آلمانی در زوریخ منتشر شدند.
وضعیت سیاسی حاکم بر ایتالیا در زمان انتشار کتاب «مکتب دیکتاتورها» سبب شد که این اثر تا سال‌ها در کشور زادگاه سیلونه منتشر نشود. بیست و چهار سال پس از انتشار «مکتب دیکتاتورها» یعنی در سال 1962 سرانجام «مکتب دیکتاتورها» به زبان ایتالیایی در این کشور منتشر شد. سیلونه برای این چاپ کتاب را مورد تجدیدنظر کلی قرار داد.
ترجمه فارسی رمان «مکتب دیکتاتورها» از متن نهایی کتاب که در سال 1979 چاپ شد انجام شده است.

مروری بر کتاب «مکتب دیکتاتورها»
اینیاتسیو سیلونه هم فعال سیاسی چپ‌گرا بود و هم داستان‌نویس و از این‌رو در آثار داستانی‌اش به تاریخ و به عبارت بهتر به تجربه تاریخ بسیار توجه کرده است. سیلونه معتقد بود که «والاترین کاربرد نویسندگی این است که تجربه را به شعور تبدیل کند» و خود در آثار مختلفش در این مسیر گام برداشته است. کتاب «مکتب دیکاتورها» از آثار شاخص سیلونه است که در آن حضور تاریخ و تجربه تاریخی آشکارا دیده می‌شود.
رمان «مکتب دیکتاتورها» ظاهری طنزآلود دارد اما آنچه در روایت رمان مورد توجه قرار گرفته به هیچ وجه جایی برای شوخی و خنده باقی نمی‌گذارد.
کتاب «مکتب دیکتاتورها» ماجرای دو امریکای مشکوکی است که در آستانه جنگ دوم جهانی به اروپا آمده‌اند تا رمز و راز برقراری یک سیستم دیکتاتوری را بیاموزند و سپس آموخته‌هایشان را در امریکا به کار بندند. آنها زمانی به اروپا آمده‌اند که ستاره‌شناسان سوییسی پیش‌بینی کرده‌اند که وقوع جنگ در آن مقطع از هر زمان دیگری نامحتمل‌تر است چرا که شرایط جوی مساعد است اما جنگ دقیقا می‌تواند در همین شرایط مساعد جوی از راه برسد.
دو مسافر امریکایی رمان «مکتب دیکتاتورها» در شهرهای مختلف اروپا سفر می‌کنند و با کسانی که مستقیم یا غیرمستقیم با حکومت‌های دیکتاتوری ارتباطی دارند دیدار می‌کنند. یکی از آنها می‌خواهد در بازگشت به امریکا خود بدل به یک دیکتاتور شود و دیگری هم مشاور ایدئولوژیک‌اش خواهد شد. در این میان به این دو توصیه می‌شود که به دیدار و صحبت با کسی بپردازند که عمرش را صرف مبارزه با دیکتاتوری کرده تا فنون و شیوه حکومتی استبدادی را از زبان فردی مخالف آن بشنوند.
دیدار و صحبت دو امریکایی با یک تبعیدی سیاسی ایتالیایی که عمری را در مبارزه با دیکتاتوری گذرانده بسیار خواندنی است. او زبانی تلخ و دردآلود دارد و صحبت‌هایش اگرچه بسیار تلخ و گزنده است اما به همان اندازه واقعی هم هست. مهدی سحابی، مترجم رمان «مکتب دیکتاتورها»، در بخشی از مقدمه‌اش نوشته که این تبعیدی سیاسی ایتالیایی را، که در داستان تومازوی کلبی نام دارد، می‌توان خود سیلونه دانست؛ چرا که «آنچه تومازوی کلبی درباره فاشیسم ایتالیا و نازیسم آلمان می‌گوید روشنی و دقت تاریخ‌نویسی عینی را با خود دارد. با این همه، بررسی این دو تحول بزرگ اروپایی، که زمینه اصلی کتاب را تشکیل می‌دهد به این معنی نیست که موضوع کتاب تنها مربوط به گذشته باشد، گذشته‌ای که به گمان بسیاری تاریخ‌نویسان دوباره تکرار نخواهد شد. مسایلی نظیر وسایل ارتباط جمعی، تمدن توده‌ای، آرای عمومی، وسوسه توتالیتاریسم و بسیاری مسایل بزرگ اجتماعی از این قبیل، مقولاتی اساسی است که به بررسی و کاوش هرچه بیش‌تر و گاه حتی به تجدیدنظرهای بنیادی نیاز دارد.»

درباره اینیاتسیو سیلونه نویسنده کتاب «مکتب دیکتاتورها»
اینیاتسیو سیلونه با نام واقعی سکوندو ترانکوییلی، نویسنده شهیر ایتالیایی قرن بیستم است. سیلونه در روز اول ماه مه سال 1900 در یکی از نواحی روستایی و عقب‌مانده آبروتس ایتالیا از پدری خرده‌مالک و مادری بافنده متولد شد. در سال‌های ابتدایی قرن بیستم تاکداری ایتالیا دچار بحران شد و در نتیجه آن، پدر سیلونه مجبور شد برای مدتی به برزیل مهاجرت کند و در پی آن تاکستان‌ها و احشام خانواده به فروش رفت. اما این همه بحران سال‌های کودکی و نوجوانی سیلونه نبود چرا که در سال 1915 وقوع یک زلزله بخش بزرگی از زادگاه او را ویران کرد و سیلونه پدر و مادر و خانه‌شان را از دست داد. سیلونه به نسلی از نویسندگان و روشنفکران ایتالیایی تعلق داشت که در سال‌های بحرانی نیمه اول سده بیستم زندگی کردند و این بحران به آثارشان هم راه یافت. کمی پیش از پایان جنگ جهانی اول، سیلونه تحصیل را رها کرد. او که در مدرسه‌های خصوصی زیر نظر کشیشان درس می‌خواند مدرسه را رها کرد و پس از آن به عرصه فعالیت‌های سیاسی وارد شد. سیلونه سوسیالیستی بود که اگرچه فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشت اما تا پایان عمر به آرمان‌های سوسیالیسم وفادار ماند. در هفده سالگی او به سوسیالیست‌های ایتالیایی که مخالف جنگ بودند پیوست و دقیقا از همین زمان به فعالیت در زمینه‌های روزنامه‌نگاری و داستان‌نویسی هم مشغول شد. سیلونه در سال‌های بعدی تحصیلات نامنظمش را ادامه داد و در کنارش در روزنامه ارگان حزب سوسیالیست ایتالیا نیز به فعالیت مشغول بود. سیلونه دوست نزدیک آنتونیو گرامشی بود و با تاسیس حزب کمونیست ایتالیا وظایف خطیری در حزب بر عهده گرفت. در دوره موسولینی، سیلونه نیز همواره با خطر بازداشت روبرو بود و سرانجام مجبور شد برای فرار از ماموران موسولینی از کشور خارج شود. سیلونه در سال‌های بعدی بیشتر به ادبیات گرایش یافت و پس از کناره‌گیری از فعالیت حزبی تمام‌وقت به نویسندگی پرداخت اگرچه دغدغه فعالیت سیاسی تا همیشه با او بود. «فونتامارا»، «نان و شراب»، «مکتب دیکتاتورها»، «دانه زیر برف»، «راز لوکا»، «روباه و گل‌های کاملیا»، «خروج اضطراری» و «ماجرای یک مسیحی فقیر» از مهم‌ترین آثار سیلونه است. اینیاتسیو سیلونه نویسنده‌ای است که در آثارش اغلب تصویری از ایتالیا در دوران گذار به مدرنتیه به ما ارایه می‌دهد. تعلق به زادگاه و به سوسیالیسم و همچنین تعهد سیاسی ضدفاشیسم از ویژگی‌های مهم سیلونه است. اینیاتسیو سیلونه در 22 اوت 1978 در ژنو درگذشت.

درباره ترجمه کتاب «مکتب دیکتاتورها»
کتاب «مکتب دیکتاتورها» با ترجمه مهدی سحابی در نشر ماهی منتشر شده است.
مهدی سحابی، مترجم، نقاش، مجسمه‌ساز، داستان‌نویس، روزنامه‌نگار و عکاس ایرانی بود که در سال 1322 در شهر قزوین متولد شد و در هجدهم آبان 1388 از دنیا رفت. سحابی چهره‌ای به‌واقع چندوجهی بود و علایقی متعدد داشت و این به روشنی در کارنامه پربار به جا مانده از او قابل مشاهده است. در میان فعالیت‌های مختلف سحابی، ترجمه ادبی مهم‌ترین دغدغه و کار او بود و امروز هم او اغلب با ترجمه‌هایش به خصوص از مارسل پروست و لویی فردینان سلین به یاد آورده می‌شود. سحابی به جز کار ترجمه به مجسمه‌سازی و نقاشی و داستان‌نویسی هم می‌پرداخت و خودش را نقاش روزهای تعطیل می‌نامید به این معنا که شش روز در هفته ترجمه می‌کند و می‌نویسد و یک روز نقاشی می‌کند. سحابی با سه زبان فرانسه و ایتالیایی و انگلیسی آشنا بود. او پس از تحصیلات متوسطه به تحصیل در رشته نقاشی در تهران مشغول می‌شود اما آن را نیمه‌کاره رها می‌کند و به ایتالیا می‌رود تا در آنجا در رشته کارگردانی سینما تحصیل کند. اما این را هم به پایان نمی‌رساند و مدتی در ایتالیا و فرانسه زندگی می‌کند و سپس در اوایل دهه پنجاه به ایران برمی‌گردد و چون نمی‌تواند با سینمای ایران ارتباطی برقرار کند روی به روزنامه‌نگاری می‌آورد و سپس نوشتن و ترجمه بدل به حرفه اصلی‌اش می‌شود. «در جست‌وجوی زمان از دست رفته»، «مرگ قسطی»، «مزدک»، «گارد جوان»، «بابا گوریو»، «سرخ و سیاه»، «مادام بوواری»، «بارون درخت‌نشین» و «تربیت احساسات» عناوین برخی از مهم‌ترین ترجمه‌های مهدی سحابی هستند.