دوازده

کتاب «دوازده» اثر جاستین کرونین، ترجمه محمد جوادی، نشر کتابسرای تندیس
بخش دوم از سه‌گانه مشهور گذرگاه که می‌توان آن را اثری آخرالزمانی نامید. کتاب «دوازده» دومین رمان سه‌گانه مشهور جاستین کرونین است که نوشتن آن بیش از ده سال طول کشید و در کشورهای مختلف جزو فهرست پرفروش‌ترین‌ کتاب‌ها جای داشته است.
رمان ژانر همواره طرفداران و خوانندگان پروپاقرص خود را داشته و رمان‌های آخرالزمانی نیز یکی از پرطرفدارترین گونه‌های این دست از رمان‌ها هستند. سه‌گانه گذرگاه نوشته جاستین کرونین، شامل سه رمان با این عناوین است: «گذرگاه»، «دوازده» و «شهر آینه‌ها». در هر سه این رمان‌ها ما با تلفیقی از مولفه‌ها و ویژگی‌های رمان‌های ژانر وحشت، علمی- تخیلی و فانتزی روبرو هستیم. هر سه این رمان‌ها پس از انتشار با اقبال بسیار خوبی روبرو شدند و مورد توجه منتقدین نیز قرار گرفتند. سه‌گانه گذرگاه پس از چاپ در شمار بهترین‌ آثار ادبیات فانتزی در طول سال‌های اخیر جای گرفت و برای مدتی طولانی جزو پرفروش‌های نیویورک‌تایمز قرار داشت.
جاستین کرونین برای نوشتن رمان‌های «گذرگاه»، «دوازده» و «شهر آینه‌ها» از مکان‌های واقعی در قاره آمریکا استفاده کرده و برای آنکه ظرایف و جزئیات روایتش انطباق بیشتری با واقعیت داشته باشد آن مکان‌ها را از نزدیک دیده است. او در این سه‌گانه تصویری از وضعیت ناگوار زندگی در جهان کنونی به دست داده که در آن انسان برای تسلط بر جهان از هر دستاویزی استفاده می‌کند. کرونین با روایت داستانی پرحادثه و غیرقابل پیش‌بینی نشان داده که پیشرفت‌های علمی بیش از آنکه در خدمت انسان باشند در نهایت سبب تباهی او می‌شود.
پس از انتشار سه‌گانه گذرگاه، شرکت فیلم‌سازی فاکس امتیاز ساخت فیلمی بر اساس این رمان‌ها را خریداری کرد. رمان‌های «گذرگاه»، «دوازده» و «شهر آینه‌ها» به گونه‌ای نوشته شده‌اند که می‌توانند مخاطبان گسترده‌ای داشته باشند و ما در این آثار با سبکی چندوجهی روبرو هستیم و ویژگی‌های چند ژانر ادبی مختلف در روایت این داستان‌ها به کار گرفته شده است.

مروری بر کتاب «دوازده»
کتاب «دوازده» دومین بخش از سه‌گانه گذرگاه، در سال 2012 منتشر شد یعنی دو سال پس از انتشار رمان اول با عنوان «گذرگاه». رمان «دوازده» نیز مثل بخش اول سه‌گانه جاستین کرونین، مورد تحسین نویسندگان شناخته شده جهان در ژانر وحشت و علمی-تخیلی قرار گرفت.
راوی داستان در کتاب «دوازده» دانای کل است اما در این کتاب برخلاف بخش اول سه‌گانه، با تعدد راوی روبرو نیستیم. اما هما‌ن‌طور که مترجم اثر نیز در پیشگفتارش توضیح داده، فضای داستان و جریان حوادث همواره و به‌طور متناوب با تغییر زاویه‌ دید از طرف شخصیت‌های مختلف پیش می‌رود. در کنار این موضوع، ابهام زمانی هم دیده می‌شود؛ به‌طوری‌که در برخی قسمت‌ها، داستان به شکلی مبهم از زمان حال به گذشته می‌رود و ذهن خواننده را کاملا در هم می‌ریزد. بر خلاف رمان «گذرگاه»، این تغییرهای زمانیِ گسترده با بازه‌ها‌ی کوتاه همراه شده و با فلاش‌بک‌های متعدد، تعلیق و پیچیدگی رمان را دوچندان کرده است. بر این اساس می‌توان گفت رمان «دوازده» علاوه بر این‌که داستان ناتمام رمان «گذرگاه» را پیش می‌برد، تکمیل‌کننده‌ تکه‌های پازل رمان اول نیز هست. البته «دوازده» گره‌های جدیدی را نیز اضافه می‌کند؛ به‌ویژه در چند بخش اول که داستان در فضایی مبهم جریان دارد و مخاطب را با شخصیت‌های جدیدی آشنا می‌کند. به‌طور کلی، داستان در کنار سیر خطی خود، از نوعی جریان سیال ذهن نیز بهره می‌گیرد و همه این ویژگی‌ها موجب جذابیت ماجراهای داستان شده‌اند.
مترجم کتاب «دوازده» به چالش مشترک ترجمه این رمان و رمان «گذرگاه» هم اشاره کرده و نوشته: «در ترجمه‌ی این رمان، اولین و شاید به‌نوعی مهم‌ترین چالشِ پیش‌رو، سبک نویسنده در استفاده‌ از جمله‌های بسیار بلندِ چندخطی بود. سعی شده است در ترجمه‌ چنین جمله‌هایی ضمن حفظ سبک نویسنده، جمله‌های فارسی جذاب و روان باشد که بی‌شک، با توجه به تفاوت ساختاری زبان مبدأ و مقصد، کاری وقت‌گیر و نیازمند تسلط بر نوع روایت، نحو و معادل‌های فارسی و حتی آشنایی با مباحث زبان‌شناسی بود».
همان‌طور که اشاره شد کتاب «دوازده» دومین بخش سه‌گانه‌ گذرگاه است و درواقع در این کتاب ما با ادامه داستانی که در بخش اول شرح داده شده بود روبرو هستیم. برای همین در آغاز کتاب «دوازده» خلاصه‌ای از بخش اول سه‌گانه آمده تا خوانندگانی که رمان «گذرگاه» را نخوانده‌اند بتوانند با خواندن این خلاصه مستقیما به سراغ خواندن کتاب «دوازده» بروند.
در ماجرای بخش اول سه‌گانه گذرگاه، فساد و تباهی به واسطه شیوع یک ویروس جهان را دربرمی‌گیرد و همه چیز در آستانه تباهی قرار دارد. اما در این میان کودکی به نام امی ذهن و قلبی پاک دارد و سرنوشت‌اش چنین است که در برابر نابودی بایستد. اما حوادث متعددی پیش روی امی قرار می‌گیرد و به مرور می‌بینیم که مسیر پیش روی او تا چه حد دشوار است. در بخش دوم سه‌گانه یعنی در رمان «دوازده» ادامه داستان پرپیچ‌وخم امی را می‌خوانیم. در بخشی از آغاز رمان امی گذشتهِ طولانیِ پشت شر گذاشته شده و مسیر دشوار آینده‌اش را با خود مرور می‌کند: «امی با خودش فکر کرد آن‌ها در رؤیاهایشان کودک هستند- هنوز کودک هستند. کودکی خودش طولانی‌ترینِ خاطره‌ها بود، چکیده‌ای از تاریخ، و بااین‌حال، همان‌طورکه به کودکان خوابیده‌ای نگاه می‌کرد که در آن سوی چشم‌های بسته‌ در رؤیاهایشان بازیگوشانه جست‌وخیز می‌کردند، خود را به کودکی‌اش نزدیک‌تر حس می‌کرد- زمانی که خودش هم موجود کوچکی در جهان بود، بی‌خبر از آنچه پیش رو داشت، سفر بسیار طولانی زندگی‌اش. زمان در درون او گستره‌ای بود، سال‌ها چنان زیاد بود که نمی‌توانست آن‌ها را از هم تشخیص دهد. و شاید، دلیل سرگردانی‌اش در میان آن‌ها همین بود: به‌یاد آوردن.»
رمان «دوازده» و به طور کلی سه‌گانه گذرگاه جاستین کرونین مورد توجه منتقدان مختلفی قرار داشته و برخی این اثر را با آثار نویسندگان مطرحی چون کورمک مک‌کارتی و مارگارت اتوود مقایسه کرده‌اند.

درباره جاستین کرونین نویسنده کتاب «دوازده»
جاستین کرونین از نویسندگان معاصر آمریکایی است که در سال ۱۹۶۲ در نیواینگلَند آمریکا به‌دنیا آمد. کرونین پس از تحصیلات متوسطه، دوره کارشناسی را در دانشگاه هاروارد و در رشته ادبیات انگلیسی پشت سر گذاشت و سپس برای ادامه تحصیل به دانشگاه آیووا رفت. او پس از فارغ‌التحصیل شدن به عنوان مدرس در دانشگاه رایس در تگزاس شروع به فعالیت کرد. کرونین به عنوان نویسنده، تاکنون چندین رمان منتشر کرده که سه گانه گذرگاه را می‌توان اثر مشهورتر او دانست. او برای آثارش جوایز مختلفی از جمله جایزه‌ی همینگوی و جایزه استفتن کرین را به‌دست آورده است.

درباره ترجمه کتاب «دوازده»
کتاب «دوازده» با ترجمه محمد جوادی در نشر کتابسرای تندیس منتشر شده است.
محمد جوادی، متولد 1359 در تهران، مترجمی است که از زبان‌های انگلیسی و فرانسه به ترجمه می‌پردازد. او زبان انگلیسی را پیش از ورود به دانشگاه آموخته بود و در دانشگاه علامه طباطبایی هم به تحصیل در رشته مترجمی زبان فرانسه پرداخت. او از آغاز دهه هشتاد به ترجمه مشغول شد و تا امروز آثار زیادی در زمینه‌های ادبیات و روان‌شناسی به فارسی برگردانده است. «کارآگاهان وحشی»، «تاریک‌تر از جادو»، «همه ما شبی در تخت‌هایمان خواهیم سوخت»، «شرور»، «مزرعه سنگی»، «سربازان سالامیس»، «داستان‌های ماشین تحریر» و «شوالیه‌های روشنایی» از دیگر ترجمه‌های او هستند.