سیری در مبانی نظری معماری

کتاب «سیری در مبانی نظری معماری» نوشتۀ دکتر غلامحسین معماریان
کتابی پژوهشی و نقادانه درباره معماری معاصر ایران. دکتر غلامحسین معماریان در کتاب «سیری در مبانی نظری معماری» رویکردها و نگرش‌های گوناگون در معماری معاصر ایرانی را مورد بررسی قرار داده و ضمن توضیح درباره هر یک از این رویکردها و نگرش‌ها، ایرادهای آن‌ها را نیز با دیدی انتقادی بیان کرده است.
کتاب «سیری در مبانی نظری معماری» کتابی است که در پاسخ به چراییِ معضل آشفتگی و بی‌هویتی معماری معاصر ایرانی نوشته شده و دلایل و ریشه‌های این آشفتگی و بی‌هویتی را مورد تحلیل قرار داده است.
کتاب «سیری در مبانی نظری معماری» یک کتاب تئوریک درباره معماری معاصر ایران است و می‌تواند سرنخ‌هایی درباره معضلات معماری معاصر ایران به مخاطبان خود بدهد.
کتاب «سیری در مبانی نظری معماری» کتابی مناسب برای کسانی است که در ایران در زمینۀ معماری کار می‌کنند و دغدغه‌شان رفع معضلاتی است که معماری امروز ایران با آن‌ها دست‌به‌گریبان است.
کتاب «سیری در مبانی نظری معماری» اگرچه کتابی تخصصی در زمینۀ معماری است اما علاقمندان غیرمتخصص به موضوعات مربوط به معماری و به‌خصوص معماری معاصر ایران و معضلات آن نیز می‌توانند از مباحث مطرح در این کتاب برای پاسخ به بعضی پرسش‌ها و دغدغه‌هایشان در این زمینه کمک بگیرند.

مروری بر کتاب «سیری در مبانی نظری معماری»
کتاب «سیری در مبانی نظری معماری» از پیشگفتار، شش بخش و یک مؤخره تشکیل شده است. نویسنده در کتاب «سیری در مبانی نظری معماری» بر آن است که تصویری از مبانی نظری معماری معاصر ایران به دست دهد و از خلال ارائۀ این تصویر و بحث درباب انواع نگرش‌های برسازنده معماری معاصر ایران، به ریشه‌یابی بی‌هویتی و بی‌شخصیتی این معماری بپردازد و برای این پرسش که چرا معماری امروز ایران دچار این فقدان تشخص و هویت شده است پاسخی بیابد.
غلامحسین معماریان برای یافتن پاسخی برای این پرسش و کندوکاو در علل نبود تشخص و هویت در معماری امروز ایران به سراغ سرچشمه‌ها و مبانی نظری این معماری رفته است و در بخش‌های مختلف کتاب «سیری در مبانی نظری معماری» هر یک از نگرش‌ها و نظریه‌های معماری ایرانی معاصر را مورد نقد و بررسی قرار داده است.
هر یک از بخش‌های شش‌گانۀ کتاب «سیری در مبانی نظری معماری» براساس یکی از نگرش‌های معماری که در آن بخش به آن پرداخته شده نامگذاری شده است. عنوان‌های این بخش‌ها عبارتند از: «نگرش اقلیمی»، «نگرش شکلی»، «نگرش تاریخی – تکاملی»، «نگرش فضاگرا»، «نگرش فرهنگی – اجتماعی» و «نگرش معناگرا».
در بخشی از کتاب «سیری در مبانی نظری معماری» درباره نگرش اقلیمی در معماری می‌خوانید: «نوشته‌های محققین بزرگ اقلیم‌گرا نشان می‌دهد که آنها با نگاهی مطلق بین همه چیز معماری را در اقلیم می‌بینند. آنها با اصولی که از بخشی از دانش محیط انسانی انتخاب می‌نمایند، در واقع عینکی را بر چشمان خود قرار می‌دهند که با آن بر اساس خواسته‌های دانش اقلیمی محیط مصنوع را می‌بینند. با یک مثال می‌توان این موضوع را روشن‌تر کرد. اگر ما بخواهیم مسیر تهران – اصفهان را با خودرو طی نماییم و در هنگام گذر از آن مسیر به محیط طبیعی و مصنوع اطراف خود بنگریم، اگر با عینک اقلیمی محیط اطراف جاده را ببینیم آنگونه که طراحان این عینک خواسته‌اند به محیط‌های یاد شده خواهیم نگریست. اما می‌دانیم عینک یک وسیله است که در جلوی چشمان قرار می‌گیرد. این عینک تابع چشمان است و چشمان تابع اندیشه. به سخن دیگر اندیشه فرد اقلیم‌گراست که با ابزار گوناگونی که در اختیار دارد به شخص، چگونه دیدن را القاء می‌کند.
به دلیل اینکه این دانش بر اندیشه استفاده کننده تأثیر می‌گذارد، می‌توان تأثیر اندیشه‌ای اقلیمی بر نوع دیدن را یک نوع نگرش دانست که با ابزار گوناگونش کاربر خود را ملزم به نگاهی خاص به محیط مصنوع می‌نماید. بنابراین در هنگام گذر از مسیر تهران – اصفهان آنچه که برای یک اقلیم‌گرا در اولویت دید قرار می‌گیرد ویژگی‌های آب‌وهوایی مسیر، تأثیر آن بر محیط طبیعی و ساخته‌های انسانی و دیدن پاسخهای معماری که با این شرایط اقلیمی سازگاری دارند خواهد بود.»
کتاب «سیری در مبانی نظری معماری» در انتشارات گلجام منتشر شده است.

درباره دکتر غلامحسین معماریان، نویسنده کتاب «سیری در مبانی نظری معماری»
دکتر غلامحسین معماریان، متولد 1339 در تهران، معمار، پژوهشگر معماری و مورخ معماری ایرانی است. معماریان دارای فوق لیسانس معماری از دانشگاه جنوآی ایتالیا و دارای دکترا از دانشگاه منچستر انگلستان است. از مهمترین آثار تألیفی او کتاب «معماری ایرانی نیارش» است. این کتاب، که کار تدوین آن را هادی صفایی‌پور انجام داده است، جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را گرفته است. از دیگر کتاب‌های غلامحسین معماریان می‌توان به «آشنایی با معماری مسکونی ایرانی: گونه‌شناسی درونگرا» و «سیری در معماری آب‌انبارهای یزد» اشاره کرد.
معماریان در دانشگاه تهران از همکاران محمدکریم پیرنیا، پژوهشگر و نظریه‌پرداز برجستۀ معماری ایرانی و پدر معماری سنتی ایران، بوده و بعضی کتاب‌های پیرنیا را گردآوری کرده است. تدریس در دانشگاه علم و صنعت ایران از دیگر فعالیت‌های علمی دکتر غلامحسین معماریان است. او همچنین طرح و اجرای مرمت خانۀ رسولیان یزد، به‌عنوان دانشکده معماری وقت، را در کارنامۀ کاری خود دارد.

رتبۀ کتاب «سیری در مبانی نظری معماری» در گودریدز: 3.71 از 5.