ایران، بر لبه تیغ
گفتارهای جامعه شناسی سیاسی و سیاست عمومی

معرفی کتاب ایران بر لبه تیغ اثر محمد فاضلی

مجموعه‌ای از مقالاتی که طیف گسترده‌ای از موضوعات را در حوزه‌هایی چون جامعه و سیاست، دولت و آینده ایران دربرگرفته است. کتاب ایران بر لبه تیغ محمد فاضلی مجموعه مقالاتی در حوزه جامعه‌شناسی سیاسی و سیاست عمومی است که در طول یک دهه نوشته شده‌اند.
تمام مقالاتی که در کتاب ایران بر لبه تیغ گردآمده‌اند، نتیجه مواجهه فاضلی با رخدادهای جاری جامعه ایران است و رویکرد او در این نوشته‌ها رویکردی جامعه‌شناختی و اغلب انتقادی است.

درباره کتاب ایران بر لبه تیغ

مقالات ایران بر لبه تیغ در میان سال‌های 1387 تا 1399 نوشته شده‌اند. بخشی از این دوران همزمان بوده با همکاری محمد فاضلی در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری و همچنین مشاور وزیر و رئیس مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی وزارت نیرو. از این‌رو یکی از اهدافی که او در کتاب «ایران، بر لبه تیغ» دنبال کرده بیان این مطلب است که چگونه می‌توان رویکرد جامعه‌شناختی و انتقادی داشت و در عین حال در دولت هم حضور داشت.
فاضلی در بخشی از مقدمه کتاب ایران بر لبه تیغ می‌گوید آنچه در این مجموعه آمده مقالات کسی است که می‌کوشد تاملات اجتماعی و سیاسی‌اش در خدمت اصلاح وضعیت‌های ناخوشایند زندگی مردم ایران قرار گیرد، و در عین‌حال که محدودیت‌های ناشی از وضعیت تاریخی و حدود تحمل قدرت سیاسی را می‌فهمد، نسبت به خطوط قرمزی که آرمان سیاسی مبتنی بر تعهد به آزادی، عدالت و اصالت دادن به توسعه همه‌جانبه و باکیفیت زندگی ایرانیان، فارغ از هر تفاوتی، ترسیم می‌کند حساس است.
بر اساس چنین دیدگاهی کتاب «ایران، بر لبه تیغ» از سه بخش تشکیل شده است که به ترتیب وجوهی از چیستی ایرانیان و مسائل‌شان، حکومت و حکمرانی، و آینده ایران در آن‌ها بررسی می‌شود.
بخش اول کتاب «ایران، بر لبه تیغ» را می‌توان پاسخی به این پرسش‌ها دانست: ایران چگونه جامعه‌ای است؟ چه مسائلی پیش روی این جامعه قرار دارد؟ اصلاح‌جویی در چنین محیطی به چه معناست؟ و ایرانیان چگونه مردمی هستند؟ فاضلی در نُه گفتار این بخش استدلال کرده که در کشور ما مشکلات مختلف هم‌آیند هستند، وضعیتی که از آن با تعبیر «هم‌آیندی بحران‌ها» یاد کرده است.
بخش دوم کتاب «ایران، بر لبه تیغ» با عنوان «حکومت و حکمرانی» بیانگر نگاه فاضلی به شیوه برخورد درست با مسایل جامعه ما است. در این مسیر، او فقط روی بعضی از نقصان‌های جدی حکمرانی ایران امروز و دهه‌های گذشته دست گذاشته است. 
بخش سوم کتاب «ایران، بر لبه تیغ» با عنوان «به سوی آینده»، نگاهی هم بیمناک و هم امیدوار نسبت به آتیه ایران دارد، ترس‌هایی که به گفته او واقعی هستند و امیدهایی که متاسفانه از آرزوها برمی‌آیند. 

خلاصه کتاب ایران بر لبه تیغ

فصل پایانی کتاب «ایران، بر لبه تیغ» به نوعی نتیجه‌گیری این اثر است. فاضلی در بخشی از مقدمه کتاب درباره این فصل نوشته: «کوشیده‌ام با نگاهی بیمناک و امیدوار، واقع‌بین و به دور از توهم یا سیاه‌بینی ناشی از صعوبت امروز به آینده بنگرم. ما در وضعیتی تناقض‌آمیز و طاقت‌فرسا زندگی می‌کنیم. ما به رغم تمدنی چندهزار ساله و ایستاده بر شانه تاریخ، و برخورداری از عمده ملزومات مادی و معنوی ضروری برای نیل به وضعیتی شایسته، در دشوارترین سختی‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و بین‌المللی به سر می‌بریم. این وضعیت چیزی فراتر از عدم تحقق رویای توسعه در یک صد سال اخیر است. به گمان من، ما نسلی هستیم که بر لبه تیغ راه می‌رویم و زمانه‌ای خاص را تجربه می‌کنیم که این‌بار به واقع برهه‌اس حساس است.»

درباره محمد فاضلی نویسنده کتاب ایران بر لبه تیغ

محمد فاضلی، سیاستمدار و جامعه‌شناس معاصر ایرانی است که در سال 1353 متولد شده است. فاضلی دارای مدرک دکترای جامعه‌شناسی از دانشگاه تربیت مدرس است. او در سال‌های 1386 تا 1390 به عنوان استادیار دانشگاه مازندران به تدریس مشغول بود و همچنین استادیار سابق دانشگاه شهید بهشتی است. فاضلی تاکنون در زمینه‌هایی چون جامعه‌شناسی سیاسی، جامعه‌شناسی شهری و جامعه‌شناسی علم به تحقیق پرداخته است. از فاضلی مقالات متعدد و چندین تالیف و ترجمه منتشر شده است. «مصرف و سبک زندگی» و «ارزیابی تاثیرات اجتماعی» از دیگر تالیفات او و «سیاست در بستر زنان» و «روش تطبیقی» از جمله ترجمه‌های او است. فاضلی همچنین مدتی به عنوان معاونت پژوهشی مرکز بررسی‌های استراتژیک دفتر ریاست‌جمهوری، مشاور وزیر نیرو و ریاست مرکز امور اجتماعی منابع آب و انرژی فعالیت کرده است.

کتاب ایران بر لبه تیغ برای چه کسانی مناسب است؟

خوانندگانی که مسایل و بحران‌های مربوط به ایران کنونی را دنبال می‌کنند و در پی به دست آوردن تصویری از آینده جامعه ایران هستند با مطالعه کتاب «ایران، بر لبه تیغ»‌ با مباحثی قابل توجه روبرو می‌شوند. این کتاب برای علاقه‌مندان به جامعه‌شناسی سیاسی و مباحث مربوط به سیاست و حکمرانی در ایران اثری خواندنی است.