دختران ناصرالدین شاه
شرح حال و اسناد

کتاب «دختران ناصرالدین‌شاه» نوشته فاطمه قاضیها
کتاب «دختران ناصرالدین‌شاه» نوشته فاطمه قاضیها مطالبی مربوط به دختران چهارمین پادشاه سلسلۀ قاجار را بازگو می‌کند. کتاب «دختران ناصرالدین شاه» با پرداختن به موضوع جذابِ فرزندان دختر چهارمین پادشاه سلسلۀ قاجار یک پیشنهاد جذاب برای علاقه‌مندان به مطالعه است.
ناصرالدین شاه در مدت عمرش صاحب فرزندان بسیاری شد. بعضی از فرزندان شاه در کودکی و یا نوزادی از دنیا رفتند که در کتاب به اسامی آنها اشاره می‌شود. همچنین نویسنده در متن کتاب پسران ناصرالدین شاه را به ترتیب تاریخ تولد نام برده است.
متن کتاب همانگونه که از نامش پیداست درباره دختران پادشاه ایران است. حدود 16 نفر از دختران ناصرالدین شاه زنده مانده‌اند و شرحی از زندگی‌شان در کتاب گردآوری شده است. بعضی از دختران پادشاه مانند عصمت‌الدوله زندگی افسانه‌ای داشتند و بعضی دیگر در فقر و تنگدستی بودند و پس از قتل شاه رشد کردند. کتاب «دختران ناصرالدین شاه» با توجه به اسناد و مدراک موجود توانسته زندگی دختران پادشاه را به ترتیب تولد برای مخاطب شرح ‌دهد.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
شوکت‌السلطنه را به امیرزاده؛ عزیزالسلطنه را به خان‌بابا‌خان؛ شمس‌النهار را به بدیع‌الملک؛زینت‌الملوک را به سلطان محمد خان می‌دهند.
عقد را روز شنبه 12[جمادی‌الاول]کرده بودند؛ مجلس و مهمانی امروز است. بنابود ما هم به عروسی برویم، صبح که دیدم این‌طور بارندگی است. رفتن را موقوف کردیم. ظل‌السطان هم آمد به حضور، به او گفتم نمی‌روم. چهار ساعت به غروب مانده باران ایستاد؛ هوا باز شد؛ دوباره عازم شدیم برویم. مردم هیچکس خبر نداشت؛ تا خبر شدند و کالسکه و اسب حاضر شدند، قدری طول کشید. بعد که همه چیز حاضر شد، سوار شدیم رفتیم. در بین که عقدکنان است و مجلس مهمانی و محشر و قال‌مقال، دختر مادر ظل‌السلطان که اسمش افتخار الدوله است زن صارم‌الدوله، مادر دامادها، که تازه همراه ظل‌السلطان از اصفهان آمده است و آبستن بود، دردش گرفته بود، می‌خواست بزاید. در اطاق دیگر، اوضاع زاییدن او را فراهم آورده بودند. خلاصه از در شمس‌العماره سوار کالسکه شدیم. هوا خیلی سرد بود. به واسطۀ آمدن باران، زمینها هم خیلی گل بود. رفتیم خانۀ ظل‌السلطان پیاده شدیم. ظل‌السلطان، نایب‌السلطنه، مردم زیادی بودند. یکراست رفتم اندرون به نایب‌السلطنه و ظل‌السلطان گفتم شما هم بیائید. نایب‌السلطنه آمد. اما ظل‌السلطان چون عروسی بود خجالت کشید، نیامد.
خلاصه رفتم اندرون؛ تالار مجلس، همۀ زنها، هرکس را می‌خواستی از صاحب‌خانم گرفته تا از کشکول در رفته، همه بودند بجز تومان‌آغا، توران‌آغا، زن امام جمعه، زن معیر، همگی از پیرو جوان، عمه‌ها، دخترهای فتحعلی‌شاه، همه بودند. بعضی خوشگل، بعضی بدگل، دخترفخرالدوله، زن میرزا جوادخان خیلی خوشگل بود. دختر دیگر فخرالدوله، زن اسمعیل‌خان پسر سردارمحلاتی، برعکس خیلی بد بود. شوهرش هم چندی است گریخته است، رفته است هند. آنجا قدری نشستیم، نارنگی خوردیم؛ غلیانی کشیده شد. از چهار عروس دو عروس را به حضور آوردند؛ عزت‌الدوله هم بود. دیگر ملا ابو و از این قبیل اشخاص هر که را بخواهی بود. بعد آمدیم بیرون، از پله‌های عمارت رفتیم بالا. دستۀ اهل طرب، محمدصادق، غلامحسین، کمانچه‌چیها، همۀ مطربها و رقاصها بودند. دور غلام گردش پلۀ عمارت نشسته بودند. می‌زدند و می‌خواندند. ما آمدیم تالار. ظل‌السلطان، نایب‌السلطنه، سایرین همه بودند. امین الملک، موچول خان آقا وجیه و بعضی از پیشخدمت‌ها بودند. درین بین که از در باغ سرخوانچه پیدا شد. جلو خوانچه موزیکانچی و نقاره‌چی و رقاصها بودند. یک پس رذلی اسمش کریم سرکه‌ایست، جلو خوانچه رذالت می‌کرد. جلو خوانچه هم اشخاص عجیب غریب دیده شد.
درباره نویسنده کتاب «دختران ناصرالدین‌ شاه»
فاطمه قاضیها تاریخ‌نویس ایرانی است که سال 1335 به دنیا آمد. مطالعات قاضیها در زمینۀ تاریخ و دوران قاجار است و او تاکنون کتاب‌های بسیاری درباره عصر قاجار نوشته است. فاطمه قاضیها دارای کارشناسی ارشد کتابداری نسخ خطی و آثار کمیاب از دانشگاه تهران است.
بسیاری از چیزهایی که درباره دوران قاجار می‌دانیم حاصل مطالعات قاضیها در این دورۀ تاریخی است. بهتر است بدانید کتاب‌ها و مقالات فاطمه قاضیها منبع خوبی برای تحقیق هستند و مورد استناد و پژوهش قرار می‌گیرند.
دیگر کتاب‌های فاطمه قاضیها عبارتند از: روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه در سفرهای اول، دوم و سوم فرنگستان، اسنادی از روند اجرای معاهده تركمانچای، اسناد روابط ایران و روسیه در دوره فتحعلی شاه و محمدشاه، اسناد روابط ایران و روسیه از ناصرالدین شاه تا سقوط قاجاریه، سفرهای ناصرالدین شاه به قم و مراسم دربار ناصری «جشن آش‌پزان» و...
کوتاه درباره «دختران ناصرالدین شاه»
ناصر الدین شاه معروف به «قبلۀ عالم» و «سلطان صاحبقران» چهارمین شاه از دودمان قاجار ایران بود. او حدود 50 سال پادشاهی کرد که پس از شاپور دوم ساسانی و تهماسب اول صفوی طولانی‌ترین دورۀ پادشاهی در میان شاهان تاریخ ایران را داراست. نکته قابل توجه دربارۀ ناصرالدین شاه نوشتن خاطراتش است. او اولین پادشاه ایرانی بود که در رأس هیئت حاکمه برای بازدید از تمدن و فناوری غرب به اروپای نوین سفر کرد. ناصرالدین شاه نخستین صدر اعظم خود امیرکبیر را کشت. ناصرالدین شاه سرانجام در 65 سالگی به دست میرزا رضای کرمانی ترور شد.
درباره چاپ و نشر کتاب «دختران ناصرالدین شاه»
کتاب تألیفی «دختران ناصرالدین شاه» را نشر گویا برای دوستداران به مطالعه‌ی تاریخ چاپ و منتشر کرده است.