زندگی خصوصی یک سرآشپز

رمان «زندگی خصوصیِ یک سرآشپز»، اثر نورا افرون
طنزی تلخ، البته با طعم و عطر خورد و خوراک، در باب خیانت در زندگی زناشویی و بحران رابطه. نورا افرون در رمان «زندگی خصوصیِ یک سرآشپز» قصۀ تلخ ازدواج دومش را با طعم خوش انواع غذاها به هم آمیخته و رمانی پدید آورده است که هم بامزه است و هم اندوهبار. «زندگی خصوصیِ یک سرآشپز» داستانی است برگرفته از تجربۀ واقعی نورا افرون از خیانت همسر دومش به او. افرون این داستان واقعی را در رمان «زندگی خصوصیِ یک سرآشپز» از زبان زنی که مثل خود او با خیانت همسرش مواجه شده است روایت می‌کند و به اقتضای شغل این زن، به روایت تلخ خود چاشنی‌هایی خوش‌طعم از غذاهای مختلف می‌زند.
افرون در «زندگی خصوصیِ یک سرآشپز» تجربۀ تلخ و دردناک خود از خیانت همسر دومش را نه با سوز و گداز، بلکه با شوخ‌طبعی و رندی، به قالب داستان درآورده است. آنچه رمان بر اساس آن نوشته شده خیانت کارل برنشتاین، همسر دوم نورا افرون، به اوست و ماجرای رابطۀ برنشتاین با مارگرت جی، دختر جیمز کالاهان، نخست‌وزیر سابق بریتانیا. گفتنی است که کارل برنشتاین روزنامه‌نگاری بود که در برملا شدن رسوایی واترگیت و استعفای نیکسون از ریاست جمهوری امریکا نقشی مهم و مؤثر داشت.
عنوان اصلی رمان «زندگی خصوصیِ یک سرآشپز»، چنانکه در توضیح ابتدای ترجمۀ فارسی آن اشاره شده، «سوز دل» (Heartburn) است. متن اصلی این رمان نخستین بار در سال 1983 منتشر شد و بر اساس آن، در سال 1986، فیلمی هم به کارگردانی مایک نیکولز و بازیگری مریل استریپ و جک نیکلسون ساخته شد.

مروری بر رمان زندگی خصوصیِ یک سرآشپز
رمان «زندگی خصوصیِ یک سرآشپز» یک رمان خودزندگی‌نامه‌ای با راوی اول‌شخص است. راوی و شخصیت اصلی این رمان زنی است به نام راشل سامستات که بچه‌ای دو ساله دارد و در حالی که طفلی دیگر را هم هفت‌ماهه حامله است، از خیانت شوهرش و رابطۀ او با زنی دیگر باخبر می‌شود. راشل نویسنده سرشناس و مشهور کتاب‌های آشپزی و نیز مجری برنامه‌های تلویزیونی آشپزی است. بی‌دلیل نیست که در رمان «زندگی خصوصیِ یک سرآشپز» مدام پای انواع و اقسام خورد و خوراک به میان می‌آید و راوی از غذا و پُخت‌و‌پز حرف می‌زند. راشل، در جایی از رمان که خود را معرفی می‌کند، می‌گوید در کتاب‌های آشپزی‌اش فصل‌هایی درباره دوستان و اقوام و خودش و تجربه‌ها و سفرهایش می‌نویسد و در کنار آنها به آشپزی و خورد و خوراک و پُخت‌وپز هم می‌پردازد. گویی رمان «زندگی خصوصیِ یک سرآشپز» نیز با همین الگو و تکنیک روایی نوشته شده است و در آن شرح زندگی راشل با آشپزی و غذاها آمیخته است.
رمان با روایت راشل و شرح احساسات او از روز اولی که فهمیده شوهرش به او خیانت می‌کند آغاز می‌شود. راشل، که از قبل به شوهرش شک کرده بوده، وقتی در وسایل او دنبال مدرکی برای مُچ‌گیری می‌گشته چشمش به تقدیم‌نامه‌ای در یک کتاب افتاده و این‌گونه ماجرا برای او روشن شده است. البته خود شوهر هم وقتی به خانه می‌آید قضیه را به زنش می‌گوید و این آغاز یک جدایی است. تلما رایس، زنی که شوهر راشل با او رابطه دارد، از دوستان خانوادگی آنهاست. راشل، حین شرح طنزآمیز داستان جدایی‌اش، از زندگی خود می‌گوید و به گذشته‌اش گریز می‌زند و زیر و بم زندگی‌اش را روایت می‌کند.
رمان «زندگی خصوصیِ یک سرآشپز» رمانی طنزآمیز درباره موقعیتی تلخ و تراژیک است و همین طنز عاملی است که وجه تراژیک ماجرا را بیشتر می‌نمایاند.
اینک بخشی از این رمان:
«دوباره نگاهی به امضای پای نوشته انداختم و سعی کردم از آن اسم دیگری بیرون بکشم، اسم کسی که در مقابل تلما برایم ناشناس باشد، اما خودش بود حرف ت مثل روز روشن بود، با اینکه حروف بعدی کمی پیچ‌وتاب داشت، اما مگر چند اسم هست که با ت شروع و به آ ختم شود. تلما! همین تازگی‌ها ناهار آمده بودند پیشمان! با همسرش جاناتان، درواقع برای ناهار نیامدند، موقع دسر پیدایشان شد، یک کیک هویج داشتیم که حجم زیاد آناناس خردشده خرابش کرده بود، با این‌حال در مقایسه با دسرهای تلما حرف نداشت که همیشه پودینگ‌های سنگین و غلیظ درست می‌کرد. تلما، همسرش جاناتان (که بعدا معلوم شد از کل ماجرا خبر داشته) با همسرم مارک دور هم نشسته بودند و من که لباس زنانه‌ی بشور و بپوشی تنم کرده بودم، با کیک هویج مشغول پذیرایی از باقی میهمان‌ها بودم و از آناناس زیادش عذر می‌خواستم. شاید برایتان عجیب باشد که آمدن آن‌ها این‌قدر ناراحتم کرده، راستش وقتی از ماجرایی مثل یک رابطه سر در می‌آوری، بدترین قسمتش احساس حماقت است، یادم که می‌افتد خودم دعوتشان کردم و آن‌ها هم آمدند و بعد سه‌تایی نشستند و با خودشان گفتند عجب خری هستم، حالم بد می‌شود.»

دربار نورا افرون، نویسنده رمان زندگی خصوصیِ یک سرآشپز
نورا افرون ( Nora Ephron)، متولد 1941 و درگذشته به سال 2012، روزنامه‌نگار، فیلمنامه‌نویس، نمایشنامه‌نویس، کارگردان، تهیه‌کننده و داستان‌نویس امریکایی بود. افرون کار روزنامه‌نگاری را با روزنامۀ «نیویورک پست» آغاز کرد. او مدتی هم، به عنوان کارآموز، در کاخ سفید مشغول به کار شد. بازنویسی فیلمنامۀ فیلم «همۀ مردان رئیس‌جمهور»، که فیلمی معروف درباره رسوایی واترگیت است، آغاز کار فیلمنامه‌نویسی افرون بود. افرون این فیلمنامه را با همکاری شوهرش، کارل برنشتاین و به درخواست باب وودوارد، که هر دو نقشی مهم در فاش شدن ماجرای واترگیت داشتند، بازنویسی کرد.
طنز یکی از شاخصه‌های آثار نورا افرون است و شهرت او در عالم سینما بیشتر به خاطر فیلمنامه‌های کمدی ـ رمانتیک اوست. از مشهورترین فیلمنامه‌های او می‌توان به فیلمنامۀ فیلم‌های «بی‌خواب در سیاتل» و «وقتی هری سالی را دید...» اشاره کرد. افرون به خاطر فیلمنامۀ فیلم «وقتی هری سالی را دید...» جایزه بفتا را دریافت کرد. از فیلم‌هایی که افرون، علاوه بر فیلمنامه‌نویس، کارگردان و تهیه‌کننده آنها هم بوده می‌توان به «جولی و جولیا» و «افسونگر» اشاره کرد.
از افرون، به جز رمان «زندگی خصوصیِ یک سرآشپز»، چند مجموعه جُستار هم به چاپ رسیده است. از جمله کتاب‌های او می‌توان به «من از گردنم بدم مییاد» و «هیچ چیز یادم نمی‌آید» اشاره کرد.

درباره ترجمه فارسی رمان زندگی خصوصیِ یک سرآشپز
رمان «زندگی خصوصیِ یک سرآشپز» با ترجمۀ مهسا ملک‌مرزبان در انتشارات کُراسه منتشر شده است. مهسا ملک‌مرزبان، متولد 1353 در تهران، مترجم، گوینده و مجری رادیو و تلویزیون، تهیه‌کننده برنامه‌های تلویزیونی، روزنامه‌نگار، داستان‌نویس و شاعر ایرانی است. او دارای لیسانس مترجمی زبان انگلیسی از دانشگاه آزاد اسلامی است. ملک‌مرزبان کار ترجمه را از سال 1375 و در مطبوعات آغاز کرد. هفته‌نامۀ «مهر»، ماهنامۀ «فیلم ـ ویدئو»، روزنامۀ «زن»، مجلۀ «شوکران» و مجلۀ «آزما» از جمله نشریاتی هستند که او با آنها به عنوان مترجم همکاری کرده است. ملک‌مرزبان همچنین مترجم رسمی شبکۀ مستند تلویزیون است. از کتاب‌هایی که او مترجم آنها بوده می‌توان به فیلمنامۀ «فانی و الکساندر» و نیز کتاب‌های «آشنایی با بورخس»، «سفر در اتاق تحریر»، «سانست پارک»، «شکسپیر، زندگی و دوران او» و «بودن» و از کارهای تلویزیونی او می‌توان به برنامه‌های «تصویر زندگی»، «باغ دانایی»، «ترنم جام»، «کتابنامه» و «هنرنامه» اشاره کرد.
از مهسا ملک‌مرزبان همچنین مجموعه داستانی به نام «خرده‌‌روایت‌های بی‌زن‌وشوهری» و دفتر شعری به نام «گوشواره‌های گیلاسی» منتشر شده است.

رتبۀ رمان «زندگی خصوصیِ یک سرآشپز» در گودریدز: 3.60 از 5.