شیرین نشاط در گفت و گویی بلند با محمد عبدی

کتابِ شیرین نشاط در گفت‌‌و‌گویی بلند با محمد عبدی
شیرین نشاط به‌روایتِ شیرین نشاط. کتابِ «شیرین نشاط در گفت‌وگویی بلند با محمد عبدی» مصاحبه‌ای است بلند که تصویری از زندگی و کارِ هنری شیرین نشاط به‌دست می‌دهد و ما را به دنیای تخیل این هنرمند ایرانی معاصر می‌برد. مصاحبه‌ شیوه‌ای راهگشا برای راه‌بردن به عوالم درونی و چندوچونِ کارِ هنرمند و نیز درک میزان تأثیرگذاری زندگی شخصی و تجربۀ زیستۀ یک هنرمند بر آثار اوست. مصاحبه عرصه‌ای و امکانی‌ست برای اینکه هنرمند خود را بیان کند و ما را به پشت صحنۀ آثار هنری‌اش ببرد و درباره چگونگی شکل‌گیری و خلق این آثار کُدهایی بدهد. محمد عبدی نیز در کتاب «شیرین نشاط» از همین امکان استفاده کرده تا دنیای ذهنی شیرین نشاط و سرمنشاء آثار هنری او را از زبان خود او بیان کند.
کتاب «شیرین نشاط در گفت‌وگویی بلند با محمد عبدی»، چنانکه از عنوان آن برمی‌آید مصاحبۀ بلند محمد عبدی با شیرین نشاط است. شیرین نشاط در این مصاحبه، همان‌طور که محمد عبدی در مقدمۀ کتاب اشاره کرده است، «درباره زندگی، تجربیات، موفقیت‌ها و شکست‌هایش برای ما می‌گوید و بخش‌های مختلفی از مایه‌ها و دغدغه‌های تکرارشونده‌اش را برایمان بازگو می‌کند و از این طریق راه را هموارتر می‌سازد برای درک دنیای رؤیاگون، شخصی و متفاوتش.»

مروری بر کتابِ شیرین نشاط در گفت‌وگویی بلند با محمد عبدی
کتاب «شیرین نشاط در گفت‌وگویی بلند با محمد عبدی»، بعد از مقدمۀ محمد عبدی، با صحبت از دوران کودکی شیرین نشاط و خانواده‌ای که او در آن رشد کرده است آغاز می‌شود و این‌گونه و با روایتی که شیرین نشاط از نوع مواجهه‌اش با سنت و تجدد در دوران کودکی به دست می‌دهد می‌بینیم که تلفیق و رویاروییِ عناصر سنتی و عناصر مدرن در آثار هنری او ریشه در کجا دارد. شیرین نشاط در کتاب «شیرین نشاط در گفت‌وگویی بلند با محمد عبدی» هم از زندگی شخصی و خاطراتش می‌گوید و هم از آثارش و خاستگاه این آثار و فکر و ایده و نگاهی که در پشت آن‌ها وجود دارد. او همچنین در بخشی از این کتاب از تجربۀ همکاری‌اش با ژان کلود کریر خاطراتی نقل می‌کند.
با خواندن گفت‌وگوی شیرین نشاط در کتاب «شیرین نشاط در گفت‌وگویی بلند با محمد عبدی» با هنرمندی مواجه می‌شویم که تجربۀ زیسته و کارِ هنری‌اش سخت به‌هم آمیخته‌اند و اضطراب‌ها و تشویش‌ها و دغدغه‌های شخصی‌اش به نحوی وارد کارش شده‌اند؛ هنرمندی که به قول خودش در جایی از همین کتاب هنر او زندگی او و زندگی او هنر اوست. از همین روست که محمد عبدی در مقدمه‌اش بر کتاب «شیرین نشاط در گفت‌وگویی بلند با محمد عبدی» او را هنرمندی وصف می‌کند که «هرچه می‌بیند – یا در زندگی‌اش از سر گذرانده – را صادقانه ثبت می‌کند و از ترفندهای معمول برای پنهان ‌شدن هنرمند در پشت سوژه‌اش سود نمی‌جوید» و «برش‌هایی از زندگی خود را با ما قسمت می‌کند».
در بخشی از این گفت‌وگوی بلند از قول شیرین نشاط می‌خوانید: «فکر می‌کنم نمی‌شود انکار کرد که همیشه دو چیز به‌طور موازی باید در درون یک هنرمند باشد: یکی زندگی درونی اوست، احساساتش و انسان‌بودنش، شکنندگی‌اش، ترس‌هایش و اضطراب‌هایش و همۀ چیزهایی که وجود یک شخص را می‌سازند، دومی جهان بیرون است و زندگی‌ای که داشته و جهانی که هنرمند به آن عکس‌العمل نشان می‌دهد. هنر می‌شود ترکیبی از پاسخ درون تو به چیزهای اطرافت، چیزهایی که حتی در مورد آنها منطقی نداری و دیوانه‌وار به نظر می‌رسند. یادم هست تارکوفسکی گفته هنر چیزی است که تو خدمتکار آن هستی و چیزی نیست که تو درباره‌اش برنامه‌ای داشته باشی. چیزی است که در درون تو اتفاق می‌افتد و تو درکش نمی‌کنی. من به این باور دارم. یعنی برای بخشی از هنرمند بودن هیچ توضیحی وجود ندارد. مسائل و واقعیت‌هایی هست که هنرمند به آن پاسخ می‌دهد و در این بخش نیاز به دانش هست و تحقیق و پختگی که با تجربه به دست می‌آید. به پیکاسو نگاه کنید، یا بونوئل. فیلم‌های بونوئل بزرگ‌ترین آثار سینما هستند، درعین‌حال بازتاب زندگی‌ای هستند که او خودش داشته. این سطحی‌بودن بورژوازی در لایه‌ای از سینما پیچیده شده، در کنار نقد پخته‌ای از اجتماع که از شناخت او می‌آید. چیزی که دارم از آن انتقاد می‌کنم این است که برخی فکر می‌کنند فقط درونشان کافی است. نه، کافی نیست. تو به یک ترکیب احتیاج داری از یک درون غنی با چیزی که از زندگی به دست می‌آوری.»
کتاب «شیرین نشاط در گفت‌وگویی بلند با محمد عبدی» در نشر بیدگل منتشر شده است.

درباره شیرین نشاط و محمد عبدی
شیرین نشاط، متولد 1336 در قزوین، عکاس و فیلمساز و هنرمند ایرانیِ ساکن نیویورک است. او در خانواده‌ای متوسط به ‌بالا زاده شد. بعد از تحصیلات ابتدایی، به اجبار پدرش که دوست داشت فرزندانش به‌شیوه غربی تحصیل کنند، به مدرسۀ شبانه‌روزی‌ای در تهران رفت؛ مدرسه‌ای با راهبه‌های ایتالیایی و قوانین سخت‌گیرانه که تأثیرات منفی‌اش را بر جسم و روانِ شیرین نشاط به‌جا گذاشت، به‌طوری که از سال‌های تحصیل در آن مدرسه به‌عنوان سال‌هایی ناخوشایند و ترسناک در زندگی‌اش یاد می‌کند. شیرین نشاط در سال 1354 از ایران رفت و بعدها البته سفری به ایران داشت و مشاهدات خود را از ایرانی که بعد از انقلاب عوض شده بود در عکس‌هایش ثبت کرد. او هنرمندی چندوجهی است. هم عکاسی کرده، هم ویدئوآرت ساخته، هم فیلم و هم اپرا. شیرین به خاطر آثار تجسمی‌اش جایزه شیر طلای دوسالانۀ ونیز و همچنین برای فیلم «زنان بدون مردان»، که براساس کتاب شهرنوش پارسی‌پور ساخته، جایزه شیر نقره‌ای بهترین کارگردان جشنواره ونیز را گرفته است.
آثار شیرین نشاط ریشه‌هایی ایرانی دارند و در آن‌ها عناصری از سنت‌های ایرانی با عناصر مدرن تلفیق شده است. او در آثارش به زندگی و وضعیت زنان ایرانی توجهی ویژه دارد.
از فیلم‌های شیرین نشاط می‌توان به «سرزمین رؤیاها» و «در جست‌وجوی ام کلثوم» اشاره کرد.

محمد عبدی، مصاحبه‌کننده و گردآورنده کتاب «شیرین نشاط»، داستان‌نویس، منتقد فیلم، روزنامه‌نگار، پژوهشگر هنر و مستندساز ایرانی مقیم لندن است. محمد عبدی متولد 1353 است. او کار نقد فیلم و نوشتن درباره سینما را از سال 1369 آغاز کرد. عبدی علاوه بر سینما در زمینۀ تئاتر و ادبیات و هنرهای تجسمی نیز نقد و مقاله نوشته و نوشته‌هایش در نشریات گوناگون منتشر شده است. او همچنین مدتی سردبیر دوره اول مجلۀ «هنر هفتم» بوده است. از آثار داستانی محمد عبدی می‌توان به مجموعه داستان «مرگ یک روشنفکر» و رمان «پنج زن» اشاره کرد. «غریبۀ بزرگ: زندگی و آثار بهرام بیضایی» از دیگر کتاب‌های محمد عبدی است. او سازنده سه فیلم مستند درباره سوسن تسلیمی، ابراهیم گلستان و رضا قاسمی است. از دیگر فعالیت‌های او در عرصۀ سینما می‌توان به داوری در چند جشنواره جهانی فیلم، از جمله جشنواره‌های مسکو و بوسان، اشاره کرد.