شناخت نامه غزاله علیزاده

کتابی در معرفی غزاله علیزاده و شرح و بررسی و مرور آثارش، به همراه گفته‌ها و نوشته‌هایی از خود او. کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده»، که به‌کوشش علی دهباشی و مهدی کریمی گردآوری شده، کتابی‌ست که غزاله علیزاده را هم از دریچۀ چشم منتقدان و نیز آن‌ها که او را از نزدیک می‌شناخته‌اند و هم از خلال گفت‌وگوهایی که با او انجام شده و نوشته‌هایی از خودش به خوانندگان می‌شناساند.
کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده» هم می‌تواند برای کسانی که هنوز قصه‌ای از غزاله علیزاده نخوانده‌اند، دریچه‌ای و نقشۀ راهی باشد برای ورود به قلمرو آثار داستانی این نویسنده و هم به کسانی که آثار غزاله علیزاده را خوانده‌اند درک روشن‌تر و دقیق‌تری از این آثار ارائه دهد.
غزاله علیزاده، متولد 1325 و درگذشته به‌سال 1375، یکی از مهمترین نویسندگان ایرانی است؛ نویسنده‌ای که در آثارش، با سبکی منحصربه‌فرد و نثری پخته و ریشه‌دار در ادبیات کلاسیک فارسی، به مسائل انسان مدرن و طبقۀ متوسط‌به‌بالای شهرنشین و نیز طبقۀ سنتی اشرافی می‌پرداخت و همچنین به زندگی قشر روشنفکر و این‌ها همه را در متن گذار از سنت به مدرنیسم و تحولات و دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی ترسیم می‌کرد.
اضطرابها و آشفتگی‌ها و سرگشتگی‌های انسان و همچنین ملال زندگی روزمره و تقلا برای غلبه بر این ملال از جمله مضامین قصه‌های غزاله علیزاده است.
نوشته‌هایی که در کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده» گردآوری و منتشر شده‌اند، بر وجوه گوناگون شخصیت و زندگی و آثار این نویسنده مهم و مطرح ادبیات معاصر ایران نور می‌تابانند و نقدها و تفسیرهای مختلفی را درباب آثار او ارائه می‌دهند.
در کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده» همچنین از خلال خاطرات کسانی که او را می‌شناخته‌اند و از نزدیک با این نویسنده حشر و نشر داشته‌اند و نیز از خلال نوشته‌های شخصی‌تر او با منش و رفتار شخصی‌اش بیشتر آشنا می‌شویم و همچنین با خواندن گفت‌وگوهایی که با غزاله علیزاده انجام شده و در این کتاب آمده، به تلقی و تعریف او از ادبیات و نوشتن پی می‌بریم.

مروری بر کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده»
کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده» از مقدمه و یازده بخش تشکیل شده است. بخش نخست کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده»، با عنوان «مرور آثار»، شامل مقاله‌ای بلند از مهدی کریمی است با عنوان «سرنوشت» که در آن به مرور زندگی غزاله علیزاده و سِیری در آثار او پرداخته شده و بازتابی از مقاطع مختلف زندگی غزاله علیزاده در آینۀ آثارش ترسیم شده است.
بخش دوم کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده»، با عنوان «گفت‌وگوهای نویسنده»، به گفت‌وگوهایی که با او انجام شده اختصاص دارد. در این بخش، دیدگاه‌های غزاله علیزاده را درباره موضوعاتی چون ادبیات و نوشتن و معاصر بودن و... می‌خوانیم.
در بخش سوم کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده»، با عنوان «داستان‌های پراکنده نویسنده»، قصه‌هایی از غزاله علیزاده را می‌خوانید، از جمله فصلی از رمان معروف «خانه ادریسیها»ی او را که پیش از انتشار این رمان در مجلۀ «آدینه» چاپ شده بوده است.
بخش چهارم کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده»، با عنوان «نقد و بررسی آثار»، به مقالاتی از نویسندگان و منتقدان مختلف در نقد و بررسی آثار غزاله علیزاده اختصاص دارد. از جمله مقالاتی که در این بخش از کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده» می‌خوانید می‌توان به «درد جاودانگی» از جلال ستاری و «پیچیدگی سرنوشت یک خانه» از محمد مختاری اشاره کرد.
در بخش پنجم کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده»، با عنوان «یادبودها و خاطره‌ها»، خاطرات و نوشته‌هایی در یادبود غزاله علیزاده آمده است که از آن جمله‌اند: «تنها و دست خالی برمی‌گردیم» از رضا براهنی، «فقط زنده‌ها می‌میرند» از مدیا کاشیگر، «رؤیا آرمان واقعیت» از محمد قاسم‌زاده، «خواب غزاله را دیده‌ بودم» از ناهید توسلی، «زنی که خنده از لبانش دور نمی‌شد» از شهرنوش پارسی‌پور و «خاکسترشدن تیره کمیاب» از رضا قاسمی.
بخش ششم کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده»، با عنوان «در آیینۀ اشعار»، به شعرهایی برای غزاله علیزاده و درباره او اختصاص دارد. از جملۀ این شعرها می‌توان به «نگاه» از محمد حقوقی، «ای غزال جوانسال» از سیمین بهبهانی، «میوه‌های خیالی» از شمس لنگرودی، «مرثیه‌ی غزال» از منصور کوشان، «جواهرده» از نازنین نظام‌شهیدی، «به یاد غزاله علیزاده» از علی‌شاه مولوی، «بخار بر سر کاج‌ها» از سلمی الهی، دختر غزاله علیزاده، و شعری بدون عنوان از منیر سیدی، مادر غزاله علیزاده، اشاره کرد.
در بخش هفتم کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده»، با عنوان «از نگاهی دیگر»، مقاله‌ای به‌قلم بژان ماتور و ترجمۀ جلال خسروشاهی، با عنوان «غزاله برمی‌گردد»، آمده است.
بخش هشتم کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده»، با عنوان «روایت‌های شخصی نویسنده»، به نوشته‌هایی غیرداستانی از غزاله علیزاده و چند نامه و خاطره به‌قلم او اختصاص دارد و بخش نُهُم، با عنوان «در آیینۀ تصویر»، به عکس‌هایی از غزاله علیزاده.
در بخش دهم کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده»، با عنوان «نگاه آخر»، یادداشتی به نام از «چشم مادر» به‌قلم منیر سیدی، مادر غزاله علیزاده، و نیز متن وصیت‌نامۀ غزاله علیزاده آمده است.
بخش یازدهم و پایانی کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده» هم، با عنوان «کتابشناسی»، شامل کتابشناسی و نمایۀ آثار غزاله علیزاده به‌قلم مهدی کریمی است.
کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده» در نشر رازگو منتشر شده است.

درباره علی دهباشی و مهدی کریمی، گردآورندگان کتاب «شناخت‌نامۀ غزاله علیزاده»
علی‌اکبر جعفر دهباشی، متولد 1337 در قزوین، روزنامه‌نگار، فرهنگ‌پژوه، ناشر و ویراستار ایرانی است. دهباشی سردبیر مجلۀ «بخارا» است و سردبیری مجلاتی چون «کِلک» و «سمرقند» را نیز در کارنامۀ کاری خود دارد. او همچنین با نشریات گوناگونی، نظیر «آرش»، «چراغ»، «دنیای سخن» و «آدینه»، همکاری کرده است.
دهباشی از فعالان جدی و مستمر عرصۀ فرهنگ است و سال‌ها، چه در نشریاتی که سردبیرشان بوده و چه در قالب کتاب‌هایی که درباره اهل فرهنگ گردآوری و منتشر کرده، به معرفی بزرگان فرهنگ ایران و جهان کوشیده است. آشنایی او با فرهنگ و اهل فرهنگ به سال‌های دور و اواخر دوران دبستان بازمی‌گردد؛ دورانی که، همزمان با تحصیل، در چاپخانۀ «مسعود سعد» کار می‌کرد و کار تصحیح نمونه‌های چاپی چندین ناشر را انجام می‌داد. او همچنین در نوجوانی از اعضای فعال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بوده است.
همکاری با انتشارات رواق، که شمس آل‌احمد سرپرست آن بود، از دیگر سوابق فرهنگی علی دهباشی است. او همچنین بنیانگذار مراسم «شب‌های بخارا» است، که به تجلیل از بزرگان فرهنگ اختصاص دارد.
دهباشی سه سال ویراستار فصلنامۀ فرهنگستان علوم بوده. در حوزه نشر کتاب، او هم‌اکنون مدیر انتشارات شهاب است.
از جمله کتاب‌هایی که به‌کوشش علی دهباشی منتشر شده می‌توان به «سفرنامۀ حاج سیّاح»، «یاد صادق چوبک»، «شناختنامۀ ویرجینیا وولف»، «یادنامۀ سهراب شهیدثالث»، «یادنامۀ داریوش شایگان»، «یادنامه‌ی همایون صنعتی‌زاده» و «یادنامۀ سیدابوالقاسم انجوی شیرازی» اشاره کرد.

مهدی کریمی، متولد 1357، پژوهشگر و منتقد ادبی ایرانی است. از کریمی نقدها و یادداشت‌هایی در حوزه ادبیات در نشریات مختلف، از جمله روزنامه‌های «آرمان ملی» و «سازندگی»، منتشر شده است. او در گردآوری کتاب «شناختنامۀ تقی مدرسی» نیز با علی دهباشی همکاری داشته است.