نمایش افسانه ای برای وقتی دیگر

کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» اثر لویی فردینان سلین
گردشی تند و سرگیجه‌آور و هذیانی در گرداب‌های هائل. لویی فردینان سلین در کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» ما را با خود به دل مهلکه‌هایی هول می‌برد و به میان دوزخی که با کلمات ساخته و پرداخته شده است.
کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر»، با عنوان اصلی Féerie pour une autre fois، چنانکه اصغر نوری در مقدمه‌اش بر ترجمۀ فارسی این کتاب اشاره کرده، «کتابی‌ست علیه همه‌کس؛ همه‌ی دوستان، همه‌ی دشمنان، همه‌ی دوست / دشمنان، حتی خود سلین، و علیه همه‌چیز؛ میهن، عشق، نفرت، شجاعت، بزدلی، فداکاری، خیانت، و مسلماً علیه زبان، همان زبان استاندارد و ادبی فرانسه که سلین از رمان اولش، سفر به انتهای شب (1932)، با آن می‌جنگید.»
بسیاری از منتقدان ادبی، از جمله آنری گودار، کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» را «خشن‌ترین رمان سلین در برخورد با خواننده» دانسته‌اند.
سلین در کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» شمه‌ای از مصائبی را که بعد از تمام شدن جنگ جهانی دوم، حین فرار از دست متفقین و آوارگی و زندان و تبعید، متحمل شده با تخیل و زبان غریب و جنون‌آمیز خود آمیخته و رمانی ارائه داده که تجسمی است از کابوس و دوزخ.
سلین تحریر اول کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» را در زندان دانمارک نوشته است. متن اصلی این رمان اولین بار در سال 1952 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر»
اگرچه راوی کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» خود لویی فردینان سلین است و آنچه در این کتاب رخ می‌دهد، به‌طور کلی، با آنچه بعد از جنگ جهانی دوم بر سر خود سلین آمد مطابقت دارد اما این به‌معنای آن نیست که آنچه در این رمان می‌خوانیم عیناً مطابق واقعیت زندگی سلین در دوره‌ای است که حوادث کتاب «افسانه‌ای برای وقتی دیگر» در آن رخ می‌دهد.
کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر»، مانند دیگر آثار سلین، ظاهری اتوبیوگرافیک دارد اما در واقع یک اثر ادبی است. سلین کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» را براساس تجربۀ واقعی خود نوشته است اما این تجربه را با تخیل آمیخته و آن را در یک متن ادبی سبک‌پردازی کرده است و این‌گونه حمله‌ای تمام‌عیار را علیه همۀ آنچه خشم و ترس و نفرتش را برانگیخته و نیز علیه نفرتی که خودش از جانب دیگران به جانب خود برانگیخته، تدارک دیده است.
کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» با آمدن زنی به نام کلمانس آرلون به خانۀ راوی آغاز می‌شود. کلمانس از دوستان قدیمی راوی است و به همراه پسرش به دیدن او آمده است. اواخر جنگ جهانی دوم است. فرانسه از اشغال نازی‌ها درآمده و کسانی که با نازی‌ها همکاری و از مواضع آن‌ها طرفداری کرده‌اند و در زمان اشغال فرانسه تحت حمایت نازی‌ها بوده‌اند دستگیر و محاکمه و مجازات و اعدام می‌شوند. راوی کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» نیز از همین دسته به حساب می‌آید و حالا با آمدن خانم کلمانس و پسرش، وحشت این را دارد که می‌خواهند بلایی سرش بیاورند.
کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» ساختاری کلاسیک و خطی ندارد و با پرش‌های زمانی و مکانی همراه است و سلین این‌گونه ما را به سفری هذیانی و دوزخی در زمان‌ها و مکان‌های مختلف می‌برد. در کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» لحظه‌ای با سلین به میدان جنگ جهانی اول می‌رویم، لحظه‌ای خود را در زندان دانمارک می‌یابیم و لحظه‌ای در دادگاه و پای میز محاکمه و لحظه‌ای هم در فرانسۀ دوران جنگ و بعد از جنگ.
اصغر نوری در مقدمه‌اش بر ترجمۀ فارسی کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» این رمان را «"سلینی‌ترین" رمان سلین» و «تماماً شبیه کابوسی» توصیف می‌کند که می‌شده سلین آن را «در سلولش در زندان کپنهاگ دیده باشد».
در بخشی از کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» می‌خوانید: «نفرت مُد شده... نفرت همیشه هست، همان نفرت، امّا مُد هم هست!... الان توی پاریس چار میلیون آدم‌اند که نفرتِ واحدی همه‌شان را به جوش و غلیان انداخته، نفرتِ مُد روز... چار میلیون نفرت کم چیزی نیست!... آخرین بوش که توی کشتارگاه "ویلت" پیداش بشود همۀ چاقوها می‌آید بیرون! حَتم! بَست و چنگک و اصول و افتخار و میهن! من هم جزئی از قیام بزرگ‌ام، قلوه‌هام، کله‌م، آئورت‌م... وعده‌ش داده شده که سرتاسر میدان "کنکورد" را با گوشت فرش کنند به ضخامت یک متر! سلاخی همگانیِ خائن‌ها! عملیات دقیق، مطمئن، حساب‌شده! نه هرکی هرکجای مارن! نه خرتوخرِ "وِردون"! نه، قیمه‌قرمۀ صدهزار نفر علیه یک نفر! مطلقاً بی‌خطر تضمینی! تحقق رویای خانم‌ها و دخترخانم‌ها، پوست‌کنی عمومی! دباغی، صنعتِ ملی! بازیِ سرتاسر کِیف! شکارِ حیوانِ کَت‌بستۀ طناب‌پیچ، شکارها طَبَق‌طَبَق تقدیمی! شادی، میهن، سرمستی!»

دربارۀ لویی فردینان سلین، نویسندۀ کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر»
لویی فردینان آگوست دتوش (Louis Ferdinand Auguste Destouches)، با نام مستعار لویی فردینان سلین (Louis-Ferdinand Céline)، متولد 1894 و درگذشته به سال 1961، نویسنده و پزشک فرانسوی است. رمان‌های سلین معجونِ غریب و نبوغ‌آمیزِ هجو و هزل و طنز و هذیان و جنون و پلشتی و حقه‌بازی و مهر و کین و شیطنت و شفقت و خشم و تحقیرند و نیز نمودی خلاقانه از سبک‌پردازی ادبی و نمایش ماهرانۀ زبان. او در رمان‌هایش، که نمونه‌های مثال‌زدنیِ کمدی سیاه هستند، با درهم ریختن قواعد متعارف دستوری و زبانی که آمیزه‌ای از زبان محاوره و اصطلاحات عامیانه و واژگان و اصطلاحات ابداعی خود او و نیز واژگان کهن و منسوخ فرانسوی است و احضار تجربه‌های شخصی‌اش به صحنۀ رمان، صریح و بی‌رحمانه، تباهی‌ها و شرارت‌های جهان و آدمی را پیش روی خوانندگانش می‌گذارد و تصویری سیاه و هجوآلود و هولناک از جهان به دست می‌دهد.
از آثار لویی فردینان سلین می‌توان به رمان‌های «سفر به انتهای شب»، «مرگ قسطی» و «قصر به قصر» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر»
کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» با ترجمۀ مهدی سحابی و اصغر نوری و مقدمه‌ای از اصغر نوری، در نشر مرکز منتشر شده است. ترجمۀ این رمان را، چنانکه اصغر نوری در مقدمه‌اش بر این ترجمه توضیح داده است، مهدی سحابی آغاز کرده بود اما مرگ به او مجال تمام کردن آن را نداد و ادامۀ کارِ ترجمه را اصغر نوری انجام داده است.
مهدی سحابی، متولد 1322 در قزوین و درگذشته به سال 1388، مترجم، روزنامه‌نگار، نقاش، مجسمه‌ساز و داستان‌نویس ایرانی است. پدرش رانندۀ کامیون بود و علاقمند به هنر؛ چنانکه خط نستعلیق را خوش می‌نوشت و شعرهای زیادی از سعدی از بر داشت. سحابی در هفت‌سالگی همراه خانواده‌اش از قزوین به تهران آمد و در محلۀ شاپور ساکن شد. دیپلم ریاضی را از دبیرستان البرز گرفت و آن‌گاه برای تحصیل در رشتۀ نقاشی وارد هنرکدۀ هنرهای تزئینی دانشگاه تهران شد. تحصیل را اما نیمه‌کاره رها کرد و به سربازی رفت. بعد از سربازی برای تحصیل در رشتۀ کارگردانی سینما به ایتالیا رفت. طی دوره‌ای کوتاه در «چینه ‌چیتا» با فرانچسکو رزی، کارگردان مطرح ایتالیایی، آشنا شد. اما تحصیل در سینما را هم نیمه‌کاره گذاشت و دوباره تصمیم گرفت نقاشی بخواند و این‌بار به این منظور وارد آکادمی هنرهای زیبای رُم شد. تحصیل نقاشی در رُم را هم اما رها کرد و به فرانسه رفت. در سال 1351 به ایران برگشت تا در سینمای ایران مشغول به کار شود. فضای سینمای ایران اما او را از کار در سینما ناامید کرد. در همان سال وارد کار روزنامه‌نگاری شد و به عنوان مترجم خبری در روزنامۀ «کیهان» شروع به کار کرد. چون به زبان‌های انگلیسی، فرانسه و ایتالیایی مسلط بود در روزنامه به ترجمۀ گزارش و خبر از این زبان‌ها و نیز ترجمه از زبان فارسی به آن سه زبان می‌پرداخت و گاهی هم با اسم مستعارِ سهراب دهخدا برای صفحۀ فرهنگی روزنامه نقد فیلم می‌نوشت.
بعد از انقلاب رفته‌رفته از روزنامه‌نگاری حرفه‌ای فاصله گرفت و تنها همکاری‌هایی با برخی نشریات داشت که از آن جمله می‌توان به همکاری‌اش با نشریات «پیام امروز»، «صنعت حمل‌و‌نقل» و مجلۀ «فیلم» اشاره کرد.
اولین کتابی که با ترجمۀ سحابی منتشر شد کتاب «نقاشی دیواری و انقلاب مکزیک» بود که در سال 1352 به چاپ رسید. اما زمانی به‌طور حرفه‌ای به ترجمه و همچنین به نقاشی و مجسمه‌سازی رو آورد که از کار حرفه‌ای مطبوعاتی کناره گرفت. سحابی از مترجمانی است که آثاری متنوع را از ادبیات کلاسیک و مدرن جهان به فارسی ترجمه کرد. از مهمترین ترجمه‌های ادبی او ترجمه‌هایش از رمان‌های لویی فردینان سلین، از جمله رمان «مرگ قسطی»، و نیز ترجمه‌اش از رمان «در جستجوی زمان از دست رفته»، اثر مارسل پروست، است. ترجمۀ سحابی از رمان «مرگ قسطی» یکی از نمونه‌های درخشان کاربرد خلاقانۀ زبان محاوره و عامیانۀ فارسی است و خواندن آن، جدا از لذتی که خود این رمان به خواننده می‌دهد، شمه‌ای از جذابیت‌های زبان و نثر فارسی را نیز به مخاطب فارسی‌زبان می‌نمایاند و دایرۀ واژگانی مخاطب را گسترش می‌دهد.
از دیگر ترجمه‌های مهدی سحابی می‌توان به کتاب‌های «بابا گوریو»، «مادام بوواری»، «بارون درخت‌نشین»، «قصر به قصر»، «دسته‌ی دلقک‌ها»، «تربیت احساسات» و «مکتب دیکتاتورها» اشاره کرد.
از سحابی سه اثر داستانی نیز به جا مانده که عبارتند از: «ناگهان سیلاب»، «پیچک باغ کاغذی» و «خیابان مارگوتا شماره 110».

اصغر نوری، متولد 1355 در تبریز، مترجم، کارگردان تئاتر و نمایشنامه‌نویس ایرانی است. نوری دارای لیسانس زبان و ادبیات فرانسه از دانشگاه تبریز است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «عشق بی‌پایان»، «هفت درس مارسل پروست»، «ستاره‌شناس»، «دفتر بزرگ»، «ساعت»، «میخ‌ها» و «محله‌ی گم‌شده» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «نمایش افسانه‌ای برای وقتی دیگر» در گودریدز: 3.94 از 5.