جاذبه صفر

کتاب «جاذبۀ صِفر» اثر وودی آلن
کمدی‌هایی از یکی از سلاطین کمدی جهان. کتاب «جاذبۀ صِفر»، با عنوان اصلی Zero gravity، تازه‌ترین کتاب وودی آلن، هنرمند و نویسندۀ طنزپرداز امریکایی، است.
آن‌ها که با فیلم‌های کمدی و نوشته‌های طنزآمیز وودی آلن آشنایی دارند در کتاب «جاذبۀ صفر» همان وودی آلن شوخ‌طبع و رند قدیمی را باز خواهند شناخت و کسانی هم که تابه‌حال فیلم کمدی‌ای از وودی آلن ندیده‌اند و نوشته‌هایش را نخوانده‌اند در این کتاب، وودی آلن طنزپرداز را در دوران پختگی‌اش می‌شناسند و چه‌بسا با خواندن قصه‌های طنزآمیز وودی آلن در کتاب «جاذبۀ صفر» کنجکاو شوند که این اعجوبۀ دنیای طنز را بهتر بشناسند و به آثار قبلی‌اش رجوع کنند و به تماشای فیلم‌هایش بنشینند.
کتاب «جاذبۀ صفر» نشان می‌دهد که، به‌قول دَفنی مرکین در پیشگفتارش بر این کتاب، «ذره‌ای از توانایی آلن در سرگرم کردن و به وجد آوردن مخاطب کم نشده». بنابراین اگر تابه‌حال فیلم‌های کمدی وودی آلن را ندیده و نوشته‌های طنزآمیزش را نخوانده‌اید این کتاب به‌خوبی باب آشنایی با شخصیت طنزاندیش و طنزپرداز وودی آلن و جنس شوخی‌های او را به رویتان باز می‌کند.
متن اصلی کتاب «جاذبۀ صفر» اولین بار در سال 2022 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «جاذبۀ صفر»
کتاب «جاذبۀ صفر» از پیشگفتاری به‌قلم دَفنی مرکین و هفده قصۀ طنزآمیز تشکیل شده است. بعضی قصه‌های کتاب «جاذبۀ صفر»، چنانکه در پیشگفتار دفنی مرکین توضیح داده شده، قبلاً در نشریۀ «نیویورکر» منتشر شده‌اند و بعضی نیز اولین بار در این کتاب به چاپ رسیده‌اند.
وودی آلن در قصه‌های کتاب «جاذبۀ صفر»، همان‌گونه که شیوۀ همیشگی او در طنزپردازی است، زمین و زمان را دستمایۀ شوخی قرار داده است. در کتاب «جاذبۀ صفر» بسیاری از موضوعات و موقعیت‌ها و مفاهیم و دغدغه‌ها و مسائلی که انسان در زندگی با آن‌ها مواجه می‌شود، از عشق و روابط عاطفی گرفته تا مسائل اجتماعی و فلسفی، موضوع شوخ‌طبعی‌اند.
هفده قصه‌ای که در کتاب «جاذبۀ صفر» می‌خوانید عبارتند از: «این خانه دیگر خانه‌بشو نیست؛ عرض می‌کنم چرا»، «جنون گاوی»، «خیابان پارک، طبقۀ بالا، فروش فوری، وگرنه می‌پرم پایین»، «آی جوجه‌های خوشگل، امشب بیرون نمی‌آین؟»، «یک جراحی کوچک دماغ بد نیست»، «حکایت شاه‌میگوهای منهتن»، «تمام که شد بیدارم کن»، «ای بابا، آن کپسول اکسیژن را کجا گذاشتم؟»، «موی دماغ خاندان امپراتوری»، «هیچ جنبنده‌ای نبود»، «خوب فکر کن، یادت می‌آید»، «پول خوشبختی می‌آورد؛ الکی مثلاً»، «وقتی نیچه زینت‌بخش کاپوت ماشینتان باشد»، «اول از بالا، بعد دورش و بعد از وسط ردش کن، اعلیحضرت»، «موهبت مغز»، «کم‌وبیش در حدواندازۀ رامبرانت» و «قدکشیدن در منهتن».

درباره وودی آلن، نویسندۀ کتاب «جاذبۀ صفر»
وودی آلن (Woody Allen)، با نام اصلی آلن استورات کونیگزبرگ (Allan Stewart Konigsberg)، متولد 1935، کُمدین، کارگردان سینما، بازیگر، نویسنده و نوازندۀ امریکایی است.
وودی آلن را بیشتر به‌عنوان کُمدین و کارگردان و بازیگر سینمای کُمدی می‌شناسند اما او در ژانرهای دیگر نیز فیلم می‌سازد. او کار طنز را برای معاش و با نوشتن نوشته‌های طنزآمیز در ستون‌های طنز روزنامه‌ها شروع کرد. مدتی به تحصیل در دانشگاه سینمایی نیویورک پرداخت اما مردود شدنش در دوره‌ای با عنوان «تولیدات سینمایی» او را به رها کردن دانشگاه واداشت.
مدتی برای کُمدینی به نام دیوید آلبر می‌نوشت و از این راه زندگی‌اش را می‌گذراند. بعد به تلویزیون رفت و مشغول نوشتن برای برنامه‌های تلویزیونی شد. او که از نوجوانی کلارینت می‌نواخت، در تلویزیون نام وودی هرمن را که یکی از کلارینت‌نوازانِ مشهور بود روی خود گذاشت.
در دهۀ 60 میلادی وودی آلن با اجرای نمایش‌های استند آپ کمدی استعداد خود را در بازیگری آزمود و در این عرصه خوش درخشید و به یکی از چهره‌های مطرح و جذاب این عرصه بدل شد. از اواسط همین دهه بود که به فیلمنامه‌نویسی و فیلمسازی رو آورد. او اکنون یکی از بزرگترین کارگردانان و کُمدین‌های عالم سینماست.
طنز وودی آلن، هم مسائل اجتماعی را نشانه می‌رود و هم دغدغه‌های فلسفی را. او در آثارش به موضوعات بنیادینی می‌پردازد که انسان از دیرباز با آن‌ها درگیر بوده است؛ موضوعاتی چون عشق، روابط زن و مرد، زندگی، مرگ، قدرت، سیاست و نظایر این‌ها.
او طنزپردازی ظریف و نکته‌سنج با نگاهی نقادانه به جامعه، سیاست، زندگی، عشق و روابط و مناسبات و عواطف انسانی است و وضعیت بشری، تناقض‌های درونی آدم‌ها و نیز وجوه مضحک فرهنگ آمریکایی را موشکافانه می‌بیند و با طنزی بدیع به نمایش می‌گذارد. این طنز را نه فقط در فیلم‌ها، بلکه در مقالات و داستان‌ها و نمایشنامه‌های وودی آلن هم می‌بینیم. او ماهرانه به زبان طنز از عمیق‌ترین مسائل بشری سخن می‌گوید و پرسش‌هایی بنیادین را دربارة انسان و موقعیت او در هستی و مسائل و دغدغه‌های انسانی پیش می‌کشد.
از جمله فیلم‌های وودی آلن می‌توان به «آنی هال»، «پول را بردار و فرار کن»، «موزها»، «عشق و مرگ»، «زلیگ»، «روزگار رادیو»، «رز ارغوانی قاهره»، «هری ساختارشکن»، «پایان هالیوودی»، «امتیاز نهایی»، «اسکوپ»، «نیمه‌شب در پاریس» و «یک روز بارانی در نیویورک» و از کتاب‌هایش می‌توان به «بی‌بال و پر» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «جاذبۀ صفر»
کتاب «جاذبۀ صفر» با ترجمۀ علیرضا شفیعی‌نسب در نشر خوب منتشر شده است. علیرضا شفیعی‌نسب، متولد 1369 در دزفول، مترجم و ویراستار ادبی ایرانی است. شفیعی‌نسب دارای فوق لیسانس زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران است. او، علاوه بر ترجمۀ کتاب، به‌عنوان مترجم با نشریات مختلفی همکاری کرده است.
از ترجمه‌های علیرضا شفیعی‌نسب می‌توان به «روزی روزگاری در هالیوود»، «نظریه‌ای دربارۀ شغل‌های مزخرف»، «گلبرگی از دریا» و «چگونه مرور کتاب بنویسیم: مرورنویسی برای مشاورۀ خوانندگان» اشاره کرد.