کتاب «اسکندر» نوشت? کلائوس مان
رماني تاريخي دربار? اسکندر مقدوني و سرگذشت و فتوحات او. کتاب «اسکندر (رمان وهم)»، با عنوان اصلي Alexander, Roman Der Utopie، يک رمان تاريخي دربار? قدرت و جاهطلبي است.
کلائوس مان در کتاب «اسکندر»، با دستمايه قرار دادن زندگي و فتوحات و کشورگشاييهاي اسکندر مقدوني، فرجام قدرت را به تصوير ميکشد و از تنهايي و تباهياي مينويسد که قدرت و جاهطلبي بههمراه ميآورد.
کتاب «اسکندر» اگرچه يک رمان تاريخيِ نوشته شده برپاي? مستندات موجود در تاريخ است اما، همانطور که محمود حدادي در ترجم? فارسي اين کتاب اشاره ميکند، دقت تاريخي کلائوس مان در نگارش اين رمان و استفادهاش از مستندات تاريخي باعث نشده که وجوه داستاني کتاب کمرنگ و از زبان تصويري و بيان عاطفي آن، بهعنوان يک رمان، کاسته شود.
کتاب «اسکندر» رماني تأملبرانگيز است که ما را با خود به اعصار دور ميبرد اما نه براي غرق شدن در خلس? گذشته بلکه براي تأمل در اکنون از چشمانداز گذشته و تاريخ و براي اينکه روزگار معاصر را در آين? تاريخ و گذشته بنگريم.
مروري بر کتاب «اسکندر»
کلائوس مان در کتاب «اسکندر» ما را با خود به دوردستهاي تاريخ ميبرد و با اسکندر مقدوني در ماجراجوييها و کشورگشاييهايش همسفر ميکند و تصويري عيني از يک شخصيت تاريخي – افسانهاي و زمان? او به دست ميدهد.
اسکندر مقدوني شخصيتي است که دستماي? انواع قصهپردازيها و افسانهپردازيها قرار گرفته و شهرتش از عرص? تاريخ فراتر رفته است. به همين دليل در نقل سرگذشت او گاه تاريخ و افسانه به هم آميختهاند.
شخصيت اسکندر در ادبيات کلاسيک و عاميان? ايران نيز حضور دارد. نظامي در منظوم? «اسکندرنامه» اين شخصيت را شخصيت محوري اين منظومه قرار داده و همچنين يکي از قصههاي شفاهي معروف ايراني، که دستماي? نقلِ نقالان بوده، متني منثور با عنوان «اسکندرنامه» است که روايتي تخيلي و عاميانه از اسکندر و فتوحات اوست.
کلائوس مان در کتاب «اسکندر»، هم به روايتهاي اساطيري و افسانهاي دربار? اسکندر مقدوني نظر دارد و هم به مستندات تاريخياي که به واقعيت نزديکتر مينمايند. کتاب «اسکندر» اما صرفاً اثري حماسي و ماجراجويانه دربار? فتوحات و جنگهاي اسکندر مقدوني نيست. کلائوس مان در اين رمان تاريخي، از خلال روايت داستان اسکندر، درون يک قدرتمند فاتح کشورگشا را نيز به ياري تخيل قصهپردازانهاش به صحن? رمان احضار ميکند و از اين طريق به کندوکاوي روانشناختي در ماهيت قدرت و تأثير آن بر مناسبات انساني ميپردازد و همچنين وجه سياسي قدرت را زير ذرهبين قرار ميدهد و به تصوير ميکشد.
در کتاب «اسکندر» ميبينيم که چگونه جاهطلبيهاي اسکندر و فتوحاتش به ويراني و تباهي خود او و ديگران ميانجامد و اين جاهطلبيها و فتوحات، دست آخر درماني براي تنهايي او نميشوند. اسکندر در اين رمان، بياعتنا به اطرافيانش، در پي اهداف جاهطلبان? خود است و در اين راه، جز تباهي چيزي نصيب خودش و ديگران نميکند.
کتاب «اسکندر» را چهبسا بتوان تراژدي قدرت به حساب آورد. اين را هم بايد در نظر داشت که کلائوس مان کتاب «اسکندر» را در بحبوح? دوراني نوشته است که نازيسم در آلمان داشت قدرت ميگرفت و کشور آلمان در آستان? ورود به دوران سلط? نازيها بهرهبري آدولف هيتلر بود و اين ميرفت که عواقب فاجعهباري را براي جهان رقم بزند. از اين منظر، کتاب «اسکندر» را ميتوان در زمين? تاريخي زمان? نوشته شدنش هم مورد بررسي قرار داد و آن را رماني دانست که در آن، از خلال نقب زدن به گذشتهاي دور و رديابي قدرت و جاهطلبي در سيماي اسکندر مقدوني و روايت تبعات جاهطلبيهاي او، تصويري از آيند? جهاني ترسيم شده که قرار بود عرص? تاختوتاز هيتلر و افرادش بشود.
نويسندگان از گذشته مينويسند اما معمولاً در آين? گذشته، اکنون و زمان? خود را بازتاب ميدهند و اينگونه است که در ادبيات، گذشته با اکنون معاصر ميشود. کتاب «اسکندر» را نيز ميتوان رماني دانست که گذشت? تاريخي در آن چنين کارکردي يافته و با زمان? نويسنده، معاصر شده و حتي از زمان? او فراتر رفته است، چراکه تا قدرت و جاهطلبي و جنگافروزيها و تاختوتازها و کشورگشاييهاي برآمده از قدرت و جاهطلبي باقي است رماني هم که دربار? قدرت نوشته ميشود موضوعيت دارد و کهنه نميشود.
دربار? کلائوس مان، نويسند? کتاب «اسکندر»
کلائوس هاينريش توماس مان (Klaus Heinrich Thomas Mann)، متولد 1906 و درگذشته به سال 1949، داستاننويس، جستارنويس و روزنامهنگار آلماني است. کلائوس مان فرزند توماس مان، نويسند? شهير آلماني، است. او در جواني با پدرش رابط? پُرتَنشي داشت اما رابطهاش با خواهرش، اِريکا مان، که يک سال از او بزرگتر بود، رابط? بسيار صميمانهاي بود. کلائوس مان عمر کوتاهي داشت و در سال 1949، در چهلودوسالگي، براثر مصرف زياد قرصهاي خوابآور، درگذشت. معروفترين رمان او رمان «مفيستو» است.
دربار? ترجم? فارسي کتاب «اسکندر»
کتاب «اسکندر (رمان وهم)» با ترجم? محمود حدادي در نشر نيماژ منتشر شده است. محمود حدادي، متولد 1326 در قزوين، از مترجمان مطرح ادبيات آلمانيزبان است و ترجم? برخي از مهمترين آثار کلاسيک و نيز کلاسيکهاي مدرن ادبيات آلمانيزبان را در کارنام? کاري خود دارد. حدادي استاديار گروه زبان و ادبيات آلماني دانشکدة ادبيات و علوم انساني دانشگاه شهيد بهشتي و داراي فوق ليسانس ادبيات آلماني از دانشگاه آزاد برلين است. از جمله ترجمههاي او ميتوان به کتابهاي «ديوان غربي – شرقي»، «فاؤست»، «رنجهاي ورتر جوان»، «مرگ در ونيز»، «ميشائيل کلهاس» و ««فرشت? آبي» اشاره کرد.
