کتاب «مسند عقاب» اثر کارلوس فوئنتس
رماني نامهنگارانه درباب قدرت و سياست. کتاب «مسند عقاب»، با عنوان اصلي La silla del Aguila، رماني است از کالوس فوئنتس که، چنانکه مهدي سرائي در مقدم? ترجم? فارسي آن اشاره کرده است، «برخي منتقدان آن را تالي شهريار ماکياولي دانستهاند».
کارلوس فوئنتس در کتاب «مسند عقاب» از بحراني سياسي در مکزيک نوشته است که عامل آن امريکاست و از مواجه? سياستمداران مکزيک با اين بحران.
کتاب «مسند عقاب» رماني است که از پيچيدگيهاي جهان سياست، جاهطلبيها و نگرانيها و مفاسد سياسي و نيز رابط? سياست و ميل سخن ميگويد و تصويري درهمتنيده از سياست و روابط شخصي و عاطفي به دست ميدهد.
متن اصلي کتاب «مسند عقاب» اولين بار در سال 2003 منتشر شده است.
مروري بر کتاب «مسند عقاب»
ساختار روايي کتاب «مسند عقاب» مبتني بر نامهنگاري است و رمان بهصورت نامههايي که سياستمدارانِ مکزيک به يکديگر مينويسند روايت ميشود.
فوئنتس، طرحوتوطئ? کتاب «مسند عقاب» را بهشيوهاي چيده است که تمهيد نامهنگاري براي روايت رمان، منطقي باشد. داستان کتاب «مسند عقاب» از اين قرار است که رييسجمهور مکزيک از امريکا خواسته که نيروهاي خود را از کلمبيا خارج کند و همچنين تصميم گرفته صادرات نفت مکزيک به امريکا را تحريم کند مگر اينکه امريکا قيمت مصوب اوپک را بپذيرد. بهدنبال اين سياست، بهناگهان بحراني در مکزيک پديد ميآيد؛ بحرانِ ارتباط مکزيک با جهان خارج. بعد از اينکه رييسجمهور مکزيک مواضع انتقادي خود را نسبت به امريکا اعلام ميکند و براي فروش نفت به اين کشور شرطوشروط ميگذارد، امريکا، به اين بهانه که در ماهوارهاي که به مکزيک واگذار کرده نقصي پديد آمده، وسايل مدرن ارتباطي مکزيک با دنياي خارج را از کار مياندازد. نه تلفن کار ميکند نه تلگراف و فکس و ايميل. اينترنت و خطوط تلفن قطع شده و راهي بهجز نامهنگاري نمانده است. اين است که سياستمدارانِ مکزيکيِ کتاب «مسند عقاب» دستبهقلم ميشوند و براي همديگر نامه مينويسند و از خلال نامههاي آنهاست که وقايع رمان نقل ميشود و ارتباط شخصيتهاي داستان با يکديگر و انگيزهها و نقشههاي آنها و هرآنچه زير پوست وقايع رمان در جريان است بر خواننده آشکار ميشود.
کارلوس فوئنتس در کتاب «مسند عقاب»، هم مناسبات و پيچيدگيها و کشمکشها و دغدغههاي عرص? قدرت و سياست و تقابل اخلاق و واقعگرايي در سياست و تکاپوي شخصيتهاي رمان براي ارتقاي جايگاه سياسي و رسيدن به قدرتي برتر را به نمايش ميگذارد و هم ميبينيم که دو تن از اين شخصيتها تمايلي به يکديگر پيدا کردهاند اما زن، رسيدن مرد به وصالش را منوط به اين کرده است که مرد، رييسجمهورِ مکزيک شود و اين يادآور افسانههايي قديمي است که در آنها شاهزادگان زن، براي قهرمانان مردي که وصال آن شاهزادگان را خواهانند، شروطي دشوار ميگذارند.
فوئنتس در کتاب «مسند عقاب»، ضمن پرداختن به سياست و مناسبات عرص? قدرت و نيز طرح تقابل ميان سياست اخلاقگرا و سياست واقعبينانه، به انواعواقسام عرصهها، از اسطوره و افسانه گرفته تا فولکلور و علم و ادبيات و فلسفه، نقب ميزند.
در بخشي از کتاب «مسند عقاب» ميخوانيد: «رئيسجمهور، شايد به عنوان هديهي آغاز سال 2020 به جمعيتِ مشتاق، بهجاي دادن خبرهاي خوب يا اقناع اخلاقي، تصميم گرفت در پيامش به کنگره خروج نيروهاي اشغالگر ايالات متحده از کلمبيا را درخواست و در ازايش صادرات نفت خام مکزيک به ايالات متحده را تحريم کند، مگر اينکه واشنگتن به نرخ مصوب اوپک تن دردهد. مهمتر از اينها، اين تصميمات را در جلسهي شوراي امنيت سازمان ملل نيز اعلام کرديم. همانطور که ديدي، به انتظار براي دريافت پاسخ نياز نبود. روز دوم ژانويه با نفت، گاز و اصول اخلاقي خودمان بيدار شديم، اما ارتباطمان با جهان خارج قطع شده بود. ايالات متحده مدعي شد در ماهوارهاي که از روي سخاوت به ما واگذار کرده بود نقصي ايجاد شده و ما را بدون فکس، ايميل، اينترنت و حتي تلفن به حال خودمان رها کرد. به ورطهي پيامهاي شفاهي يا مکاتبهاي فروافتادهايم، همانطور که اين نامهاي که با ولع خوردن و بلعيدن برايت مينويسم گواهي بر آن است. به کدام دليل لعنتي رئيسجمهور به من اعتماد کرد و اصول اخلاقي را فراتر از واقعيتِ لاکردار در نظر گرفت؟
حالا خودم را تُفولعنت ميکنم و ميگويم:
سِنِکا، چهکسي به تو دستور داد مردي اخلاقگرا باشي؟
سِنِکا، آيا ارزش نداشت بيشتر به عملگرايي رو ميآوردي؟
سِنِکا، چرا برخلاف اکثريتِ کابينهي رئيسجمهور حرکت ميکني؟
ماريا دِل روساريوي عزيزم، سرانجام در اختيارت هستم. سِنِکا، آن مغز متفکر، را در اختيار داري. درحاليکه در مقابل ديوار جمهوري به لعنونفرين خود مشغول است، ديوار هميشگي مرثيهخوانيهاي ما مردم مکزيک.»
دربار? کارلوس فوئنتس، نويسند? کتاب «مسند عقاب»
کارلوس فوئنتس ماسياس (Carlos Fuentes Mac?as)، متولد 1928 و درگذشته به سال 2012، داستاننويس و جستارنويس مکزيکي است. فوئنتس از نويسندگان عصر طلايي و دوران شکوفايي ادبيات امريکاي لاتين و يکي از مهمترين و مطرحترين نمايندگان آن دوره و از نويسندگاني است که نامش در گمانهزنيهاي دريافت جايز? نوبل ادبيات ميآمد اما اين جايزه به او داده نشد.
تاريخ و هويت مکزيک، درونماي? اصلي آثار کارلوس فوئنتس است. او را «بالزاک مکزيک» لقب دادهاند و خودش نيز، در کنار سروانتس و ويليام فاکنر، از بالزاک بهعنوان يکي از نويسندگاني که از آنها تأثير گرفته نام برده است. از نويسندگان امريکاي لاتين، خورخه لوئيس بورخس، ميگل آنخل آستورياس و آلخو کارپانتيه از جمله نويسندگاني هستند که فوئنتس خود را متأثر از آنها ميدانست. او را همچنين متأثر از جيمز جويس، ويرجينيا وولف و مارسل پروست دانستهاند.
از جمله آثار کارلوس فوئنتس ميتوان به رمانهاي «آئورا»، «مرگ آرتميو کروز» و «پوست انداختن» اشاره کرد.
دربار? ترجم? فارسي کتاب «مسند عقاب»
کتاب «مسند عقاب» با ترجمه و مقدم? مهدي سرائي در نشر افق منتشر شده است. مهدي سرائي، متولد 1363، مترجم ايراني است. او کتاب «روزگار سخت» ماريو بارگاس يوسا را نيز به فارسي ترجمه کرده است.
