یک فیلم، یک جهان 23: درخت زندگی

کتاب «درخت زندگی» به‌گردآوری بابک کریمی
جستارها و مقالاتی دربارۀ فیلم «درخت زندگی» و سینمای ترنس مالیک و جهان فکری و زیبایی‌شناختی او. کتاب «درخت زندگی» که عنوان خود را از فیلم درخت زندگی (The Tree of Lif) به‌کارگردانی ترنس مالیک گرفته است، شامل مطالبی است که تعدادی از آن‌ها صرفاً مختص فیلم «درخت زندگی» ترنس مالیک و کندوکاو در وجوه گوناگون این فیلم هستند و تعدادی نیز به جنبه‌های مختلف منظومۀ سینمایی مالیک و افکار او می‌پردازند.
فیلم «درخت زندگی» یک فیلم فلسفی دربارۀ معنای زندگی و منشاء حیات و آفرینش است. ترنس مالیک در این فیلم، از خلال به تصویر کشیدن خاطرات مردی میانسال از خانواده‌اش، در تگزاس دهۀ 50 میلادی، تصاویر زندگی این مرد را با تصاویری ماقبل تاریخی و مربوط به آغاز زندگی بر روی زمین می‌آمیزد و درام زندگی انسان معاصر در عصر مدرن را به سرآغاز حیات بر روی زمین پیوند می‌زند و این‌گونه پرسش‌هایی فلسفی و هستی‌شناختی و الهیاتی را دربارۀ معنای زندگی و نیز درباب طبیعت و فیض الهی پیش می‌کشد.
فیلم «درخت زندگی» در سال 2011 جایزۀ نخل طلای جشنوارۀ کن را گرفت. این فیلم، از فیلم‌های مطرح سال‌های اخیر است و بسیار مورد توجه منتقدان قرار گرفته است.
در کتاب «درخت زندگی» به دنیای این فیلم و نیز دنیای ترنس مالیک سفر می‌کنیم. این کتاب، هم می‌تواند به کسانی که قبلاً فیلم «درخت زندگی» را دیده‌اند دیدی تازه دربارۀ این فیلم بدهد و وجوهی تازه از این فیلم را به آن‌ها بنمایاند و هم کسانی را که هنوز این فیلم را ندیده‌اند به تماشای آن و نیز تماشای دیگر فیلم‌های ترنس مالیک ترغیب کند.
جستارها و مقالات کتاب «درخت زندگی» توسط گروهی از مترجمان به فارسی ترجمه و توسط بابک کریمی در این کتاب گردآوری شده‌اند.

مروری بر کتاب «درخت زندگی»
فیلم «درخت زندگی» ترنس مالیک، چنانکه در مقدمۀ بابک کریمی بر کتاب «درخت زندگی» اشاره شده است، «از آن‌جا که عادات مألوف فیلم‌بینی را برهم می‌زند و مصرانه قرارداد درون‌متنی خودش را بنیان می‌نهد، به زلزله‌ای می‌ماند برای ادراک مخاطبِ دل در گروی سینمای جریان اصلی سپرده» و باز چنانکه در همین مقدمه اشاره شده است، «حتی برای مخاطب متفحص و سخت‌پسند نیز کشف آیین و مناسکِ "چطور دیدن" درخت زندگی زمان می‌برد و ممارست می‌طلبد.»
کتاب «درخت زندگی» شامل مقالات و جستارهایی است که در آن‌ها منتقدان و صاحبنظران گوناگون بر جنبه‌های مختلف فنی و هنری و مضمونی این فیلم نور می‌تابانند و جهان آن و نیز جهان فکری و زیبایی‌شناختی ترنس مالیک را مورد واکاوی قرار می‌دهند.
مقالات و جستارهای کتاب «درخت زندگی» در دو بخش تنظیم شده‌اند. بخش اول این کتاب، با عنوان «درخت زندگی و زندگی‌هایش»، به جستارها و مقالاتی اختصاص دارد که تنها بر فیلم «درخت زندگی» و تفسیر و تحلیل جنبه‌های گوناگون این فیلم متمرکزند و بخش دوم، با عنوان «ترنس مالیک و شگفتی‌هایش»، فتح بابی است برای آشنایی با آثار و افکار ترنس مالیک و منظومۀ سینمایی او و شناخت بهتر فیلم «درخت زندگی» از طریق درک رابطه و نسبت آن با کل این منظومه.
مقالات و جستارهایی که در کتاب «درخت زندگی» می‌خوانید عبارتند از: «درخت زندگی: بگذار باد بگوید» نوشتۀ کنت جونز و ترجمۀ خشایار قشقایی، «عمق زمان: روش‌های مونتاژ در درخت زندگی ترنس مالیک» نوشتۀ لی کِرادِرز و ترجمۀ بابک کریمی، «مناقشه بر سر طبیعت و رحمتِ آنری دو لوباک و سرانجام ایوب: درخت زندگی به منزلۀ گفتمان دینی» نوشتۀ نامَن وود و ترجمۀ نیکا خمسی، «ترنس مالیک [1]» نوشتۀ دیوید دیویس و ترجمۀ نوید پورمحمدرضا، «ترنس مالیک: از طبیعت تا رحمت» نوشتۀ ونسان آمیل و ترجمۀ محمدرضا شیخی و «از سرگردانی تا شگفتی: راه‌رفتن – و "راه‌رفتن با" – در سینمای متفکرانۀ ترنس مالیک» نوشتۀ مارتین پی. روسوو و ترجمۀ بابک کریمی.
کتاب «درخت زندگی» در مجموعۀ «یک فیلم، یک جهان» نشر خوب منتشر شده است.
مجموعۀ «یک فیلم، یک جهان» شامل کتاب‌هایی است دربارۀ فیلم‌های مهم و تأثیرگذار تاریخ سینما که به‌دبیری بابک کریمی در نشر خوب به چاپ رسیده‌اند. در مقدمه‌ای که بابک کریمی بر کتاب‌های مجموعۀ «یک فیلم، یک جهان» نوشته، دربارۀ این مجموعه آمده است: «مجموعۀ "یک فیلم، یک جهان" مشتمل بر تک‌نگاری‌هایی است دربارۀ فیلم‌های نامی و اثرگذار تاریخ سینما. در انتخاب این کتاب‌ها، نه فیلم‌هایی خاص و سلیقه‌ای مشخص بلکه اهمیت فیلم و کتاب مد نظر در اولویت است و از میان چندین‌وچند مجموعۀ کتاب انگلیسی و فرانسوی، آثاری برگزیده می‌شوند که تا حد ممکن با تاریخ کتاب‌های سینمایی ایران نسبتی داشته باشند و جای خالی آن‌ها حس شود؛ البته در مواردی نیز که کتاب دلخواه موجود نیست، کتابی مختص این مجموعه تدوین می‌شود.
هر کتابی از مجموعۀ "یک فیلم، یک جهان" درصدد است "فیلم" مورد مطالعه‌اش را به وسعت یک "جهان" ببیند.»

دربارۀ بابک کریمی، گردآورندۀ کتاب «درخت زندگی»
بابک کریمی، متولد 1366، منتقد فیلم و مترجم ایرانی است. کریمی، علاوه بر دبیری مجموعۀ «یک فیلم، یک جهان»، دبیری مجموعه‌ای دیگر به نام «سینماگران» را نیز در انتشارات خوب به‌عهده دارد.
از ترجمه‌های بابک کریمی می‌توان به کتاب‌های‌‌‌ «سابقۀ خشونت»، «حالا نگاه نکن» و «آن‌ها زندگی می‌کنند» اشاره کرد.