رشت
یک شهر بیست داستان

کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» به‌گردآوری و با مقدمۀ کیهان خانجانی
قصه‌‌هایی از رشت. کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» گلچینی است از قصه‌هایی از نویسندگان گیلان که در آن‌ها شهرِ رشت تشخص و محوریت دارد.
کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» قصه‌هایی از نویسندگان گیلانی نسل‌های مختلف را دربرمی‌گیرد؛ قصه‌هایی که، چنانکه کیهان خانجانی در پیشگفتار کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» توضیح می‌دهد، در انتخاب آن‌ها و قرار دادن‌شان در کنار هم در یک کتاب، به موضوع مکان‌مندی و حضور شهر به‌عنوان یک شخصیت داستانی در آن‌ها توجه شده است.
در کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» با شهر رشت نه‌فقط به‌عنوان نام یک مکان که وقایع داستان‌ها در آن اتفاق می‌افتد و شخصیت‌های داستان‌ها در آن زندگی و رفت‌وآمد می‌کنند بلکه به‌عنوان یک عنصر زنده و پویا و واجد تشخص که در قصه نفس می‌کشد و حیات و حرکت دارد، مواجه می‌شویم.
شهر رشت در کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» نه یک اسم خشک‌وخالی بلکه موجودیتی واجد هویت و شخصیت است که در داستان‌ها حضوری مؤثر و فعال دارد.

مروری بر کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان»
کیهان خانجانی در ابتدای پیشگفتار خود بر کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» دربارۀ رویکردش در گزینش و گردآوری قصه‌های این مجموعه می‌نویسد: «گزیده‌ی پیش رو مجموعه‌ای است از داستان‌های نویسندگان گیلان که در انتخابشان سعی بر این بوده است که رشت در قامت شهری با سابقه‌ی صدساله‌ی شهرنشینی، به مثابه‌ی شخصیت باشد نه تیپ، تصویر باشد نه قاب، مظروف باشد نه ظرف.»
خانجانی البته در همین پیشگفتار تأکید می‌کند که منظور از انتخابی که در کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» صورت گرفته است این نیست که قصه‌های دیگری که دربارۀ رشت نوشته شده‌اند و در این مجموعه نیامده‌اند قصه‌هایی بی‌کیفیت هستند و اگر قصه‌‌هایی دربارۀ رشت در این کتاب نیستند دلیلش فقط این بوده که آن قصه‌ها با ایده‌ای که قصه‌های کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» براساس آن انتخاب شده و در این کتاب کنار هم قرار گرفته‌اند، همخوان نبوده‌اند.
در پیشگفتار کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» همچنین توضیحاتی تاریخی دربارۀ نحوۀ ورود مدرنیته به رشت و نحوۀ مواجهه با آن و تأثیر آن بر فرهنگ و هنر و ادبیات و نیز تحلیلی از اینکه چرا مدرنیته، داستان‌نویسی رشت را، در قیاس با دیگر حیطه‌ها، کمتر از خود متأثر کرد و چرا کمتر قصه‌ای دربارۀ رشت می‌توان یافت که رشت در آن تشخص داشته و مظروف باشد نه فقط ظرفی برای وقایع داستانی، ارائه شده است.
پیشگفتار کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» همچنین واجد تحلیلی دربارۀ نسبت میان تاریخ و رشت است. بعد از این پیشگفتار، مقدمۀ کیهان خانجانی درباب شهر در داستان آمده است و پس از این مقدمه، قصه‌های کتاب آغاز می‌شوند.
قصه‌های گردآمده در کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» در دو بخش به نام‌های «داستان‌هایی از رشت» و «طرح‌هایی از رشت» تنظیم شده‌اند. قصه‌ها در هر بخش، به‌ترتیب سال تولد نویسندگانشان پشت سر هم قرار گرفته‌اند و جز قصه‌های نویسندگان قدیمی، باقی قصه‌ها قبلاً در کتابی منتشر نشده‌اند.
در کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» قصه‌به‌قصه به گوشه و کنار رشت و مکان‌های مختلف این شهر سرک می‌کشیم و سِیرِ تطور نقاط مختلف رشت را، از خلال آثار نویسندگانی که در دوره‌های مختلف تاریخی از این شهر نوشته‌اند و آن را در قصه‌هایشان تجسم بخشیده‌اند، دنبال می‌کنیم.
رشتی که در کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» با آن مواجه می‌شویم رشتی زنده و پویا است. در قصه‌های این کتاب، نه با درون خانه‌ها و مکان‌های بسته و مسقف و خصوصی شهرِ رشت که با جلوه‌های بیرونی و عمومی این شهر مدرن مواجهیم.
قصه‌هایی که در بخش نخست کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» می‌خوانید عبارتند از: «خانه‌ی پدری» نوشتۀ م. ا. به‌آذین، «سی‌ساله‌ها» نوشتۀ حمید قدیمی‌حرفه، «کوچه‌های پیر» نوشتۀ مجید دانش‌آراسته، «تاریخ آجری کنگره» نوشتۀ محمود طیاری، «تپه‌ای از نمک» نوشتۀ ابوالقاسم مبرهن، «آخرین غروب برای یک قَدَر قُلتَشَن رشتی» نوشتۀ اکبر تقی‌نژاد، «اتفاق» نوشتۀ محمد رضایی راد، «میدان عاشقی» نوشتۀ بهناز علی‌پور گسکری، «دوچرخه‌سوارانِ خیابان بیستون» نوشتۀ کیهان خانجانی، «روسان باموئیدی» نوشتۀ علی مسعودی‌نیا، «خطِ سوم» نوشتۀ راحله ثابت‌نیا، «بر این طریق» شبنم بزرگی، «دربِ دیوان‌خانه» نوشتۀ مجتبی تقوی‌زاد، «موزه‌ی گیل‌تاج» نوشتۀ اسماعیل سالاری و «تاواریش‌مظفر» نوشتۀ سعید جوزانی.
در بخش دوم کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» هم این قصه‌ها را می‌خوانید: «کنجکاوی» نوشتۀ علی عمو، «سکته در میدان فرهنگ» نوشتۀ هادی جامعی، «حمام محتشم» نوشتۀ منوچهر لمعه، «باران» نوشتۀ مه‌کامه رحیم‌زاده و «چلّه‌خانه» نوشتۀ محمد اکبری.
کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان» در انتشارات نیلوفر منتشر شده است.

دربارۀ کیهان خانجانی، گردآورندۀ کتاب «رشت: یک شهر، بیست داستان»
کیهان خانجانی، متولد 1352 در رشت، داستان‌نویس، مدرس داستان و منتقد ادبی ایرانی است. خانجانی دارای لیسانس رشتۀ بانکداری از دانشگاه آزاد اسلامی است. او از دورۀ دبیرستان به ادبیات علاقه‌مند شد و دیدارش با نصرت رحمانی، شاعر مشهور ایرانی معاصر که دوره‌ای در رشت زندگی می‌کرد، بر شوق او به ادبیات افزود.
از آثار داستانی کیهان خانجانی می‌توان به مجموعه داستان «یحیای زاینده‌رود» و رمان «بندِ محکومین» اشاره کرد. کتاب «بندِ محکومین» او جایزۀ بهترین رمان سال 1396 جایزۀ احمد محمود را گرفته و همچنین کتاب «یحیای زاینده‌رود» او در سال 1398 رتبۀ اول جایزۀ داستان مازندران را به دست آورده است.
خانجانی دوره‌ای هم سردبیر نشریۀ «ویژۀ ادبیات خزر» بوده است.