درس گفتارهای مقدماتی روانکاوی
متن جلسات فروید در دانشگاه وین

کتاب «درس‌گفتارهای مقدماتی روانکاوی» اثر زیگموند فروید
کلیدی برای ورود به دنیای روانکاوی فرویدی و دیدگاه‌ها و نظریات زیگموند فروید. کتاب «درس‌گفتارهای مقدماتی روانکاوی: متن جلسات درس فروید در دانشگاه وین»، با عنوان اصلی Einführung in die Psychoanalyse و عنوان انگلیسی Introductory Lectures on Psycho-Analysis، از محبوب‌ترین آثار زیگموند فروید و جزو آن دسته از آثار اوست که با مخاطبان غیرمتخصص اما علاقه‌مند به مباحث مربوط به روانکاوی فرویدی به‌خوبی ارتباط برقرار می‌کند و مناسب کسانی است که می‌خواهند با نظریات فروید درباب موضوعاتی چون رؤیا و ناخودآگاه آشنایی اولیه پیدا کنند.
کتاب «درس‌گفتارهای مقدماتی روانکاوی»، چنانکه فروید خود در دیباچۀ این کتاب توضیح می‌دهد، متن مکتوب درس‌گفتارهایی است که او در طول دو ترم زمستانۀ 1915 – 1916 و 1916 – 1917 ارائه داده است.
اگر می‌خواهید مطالعه درباب روانکاوی فرویدی را آغاز کنید، خواندن کتاب «درس‌گفتارهای مقدماتی روانکاوی» شروع خوبی برای مطالعه در این زمینه است.

مروری بر کتاب «درس‌گفتارهای مقدماتی روانکاوی»
فروید در کتاب «درس‌گفتارهای مقدماتی روانکاوی» از موضوعاتی سخن می‌گوید که جزو بنیادی‌ترین و اصلی‌ترین مفاهیم مطرح در نظریۀ روانکاوی او هستند.
میل جنسی، ضمیر ناخودآگاه و رؤیا از مباحث مهمی هستند که فروید در کتاب «درس‌گفتارهای مقدماتی روانکاوی» به زبانی ساده، شیرین و جذاب، به‌گونه‌ای که گویی برای مخاطبانی حرف می‌زند که چیزی از روانکاوی نمی‌دانند و تازه می‌خواهند با این مقوله و مباحث مربوط به آن آشنا شوند، از آن‌ها سخن می‌گوید.
چنانکه در مقدمۀ علی الوند بر ترجمۀ فارسی کتاب «درس‌گفتارهای مقدماتی روانکاوی» اشاره شده، با اینکه یک قرن از ارائۀ درس‌گفتارهای این کتاب می‌گذرد «اما محتوای آن‌ها مربوط به قلمرویی است که به سرکوب روانی خو گرفته است و از این ‌رو برای خودآگاهی انسان کهنه نمی‌شود.»
کتاب «درس‌گفتارهای مقدماتی روانکاوی» از دیباچه و بیست‌وهشت درس‌گفتار تشکیل شده است. درس‌گفتارهای این کتاب در سه بخش به نام‌های «اعمال سهوی»، «رؤیاها» و «نظریه‌ی عمومی نِورُزها» تشکیل شده است.
محتوای آشکار رؤیاها و افکار پنهان رؤیا، رؤیاهای کودکان، سانسور رؤیاها، نمادگرایی در رؤیاها، کار رؤیا، خصوصیات باستانی و کودک‌منشی رؤیاها، تحقق آرزو، روانکاوی و روانپزشکی، معنای سمپتوم‌ها، مقاومت و سرکوبی، زندگی جنسی انسان، رشد لیبیدو و سازمان‌یافتگی‌های جنسی، مسیرهای تشکیل سمپتوم، وضعیت نوروتیک عمومی، اضطراب، نظریۀ لیبیدو و خودشیفتگی، انتقال و درمان روانکاوی از جمله موضوعات و مباحثی هستند که فروید در درس‌گفتارهای کتاب «درس‌گفتارهای مقدماتی روانکاوی» از آن‌ها سخن گفته و درباره‌شان توضیح داده است.
آنچه می‌خوانید بخشی از درس‌گفتار دهم کتاب «درس‌گفتارهای مقدماتی روانکاوی»، با عنوان «نمادگرایی در رؤیاها»، است: «نمادگرایی احتمالاً جالب‌ترین سرفصل نظریه‌ی رؤیاهاست. در وهله‌ی اول، از آنجا که نمادها ترجمان‌های ثابتی هستند، تا حدودی آرمان‌های تعبیر رؤیای باستانی و مشهوری را محقق می‌کنند که ما با تکنیکمان از آن فاصله‌ی زیادی گرفته‌ایم. آن‌ها به ما اجازه می‌دهند تا در شرایط خاصی، بدون پرس‌وجو از رؤیابین که به‌راستی در هر صورت چیزی ندارد که درمورد نماد بگوید، رؤیای او را تعبیر کنیم. اگر با نمادهای متداول رؤیا، شخصیت رؤیابین، وضعیت زندگی‌اش و تأثیراتی که پیش از رؤیا بر او وارد شده‌اند آشنا باشیم، اغلب در موقعیتی قرار می‌گیریم که می‌توانیم آن را یک‌راست و در نگاه اول تعبیر و ترجمه کنیم. این هنرنمایی موجب مباهات تعبیرکننده‌ی رؤیاست و رؤیابین را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این امر با کار پرزحمت پرسشگری از رؤیابین تفاوت دلچسبی دارد، ولی نگذارید که این شما را به بیراهه بکشد. ما به‌دنبال هنرنمایی نیستیم. تعبیر مبتنی بر دانش نمادها تکنیکی نیست که بتواند جایگزین تکنیک تداعی شود یا با آن رقابت کند. این تکنیک مکمل روش تداعی است و نتایج آن صرفاً در ترکیب با آن مفید واقع می‌شوند. درمورد آشنایی با وضعیت روانی رؤیابین باید در نظر داشته باشید که شما صرفاً مقید به تعبیر رؤیای کسانی نیستید که آن‌ها را به‌خوبی می‌شناسید. شما قاعدتاً با وقایع روز گذشته که برانگیزاننده‌ها‌ی رؤیا هستند آشنا نیستید، ولی تداعی‌های شخصی که به تحلیل او مشغولید شما را از آنچه وضعیت روانی می‌نامیم مطلع می‌کنند.»
کتاب «درس‌گفتارهای مقدماتی روانکاوی: متن جلسات درس فروید در دانشگاه وین» با ترجمه و مقدمۀ علی الوند، ترجمۀ فارسی مقدمۀ ویراستار انگلیسی کتاب و نیز همراه با مقدمه‌ای به‌قلم دبیر مجموعۀ «دفترهای روانکاوی» نشر قطره، که این کتاب نیز از کتاب‌های همین مجموعه است، در نشر قطره منتشر شده است.

دربارۀ زیگموند فروید، نویسندۀ کتاب «درس‌گفتارهای مقدماتی روانکاوی»
زیگموند فروید (Sigmund Freud)، متولد 1856 و درگذشته به سال 1939، عصب‌شناس و روان‌کاو اتریشی و بنیانگذار دانش روان‌کاوی است. فروید یکی از تأثیرگذارترین متفکران بر ساحت‌های گوناگون هنر و فرهنگ و اندیشه در قرن بیستم بوده است. او با پرداختن به قلمرو ناخودآگاه، عرصه‌ای تازه را در روانکاوی گشود که از محدودۀ روانشناسی و روانکاوی و روان‌درمانی بسیار فراتر رفت و با حیطه‌هایی چون تولید هنری و ادبی و نیز تفکرات فلسفی و علوم سیاسی و اجتماعی و... درآمیخت.
آرای فروید باب تازه‌ای را در نقد هنری و ادبی گشود و تفسیری تازه از خلق هنری و ادبی ارائه داد. تأثیر او را از جمله بر مکتب هنری و ادبی سوررئالیسم و آثار سوررئالیستی نقاشی و سینما و ادبیات می‌توان دید.
از آثار زیگموند فروید می‌توان به کتاب‌های «سه رساله دربارۀ نظریه جنسی»، «تفسیر خواب»، «لئوناردو داوینچی»، «آیندۀ یک پندار»، «تمدن و ملالت‌های آن» و «موسی و یکتاپرستی» اشاره کرد.