کتاب «گوبسک رباخوار» اثر اونوره دو بالزاک
رماني دربار? پول و در نقد بورژوازي. کتاب «گوبسک رباخوار»، چنانکه محمدجعفر پوينده در مقدمهاش بر ترجم? فارسي اين رمان اشاره کرده است، در مجموع? موسوم به «کمدي انساني» بالزاک جايگاهي ويژه دارد. در همين مقدمه از قول پير سيترون، در معرفي کتاب «گوبسک رباخوار» و مراحل انتشار و بازنويسي و تکميل و بازنشرِ آن توسط خود بالزاک، آمده است: «اين، اولين و يکي از کاملترين شاهکارهاي بالزاک است. بخشي از آن با عنوان رباخوار در مارس 1830 منتشر ميشود... در 1835 بالزاک اثرش را مورد بازبيني قرار ميدهد... در 1842 بالزاک براي آخرين بار تغييرات مختصري در آن ميدهد و شکل نهايي و قطعي اثر را منتشر ميکند.»
براساس کتاب «گوبسک رباخوار» دو فيلم در روسي? شوروي و يک نمايش تلويزيوني در چکسلواکيِ سابق ساخته شده است.
مروري بر کتاب «گوبسک رباخوار»
بالزاک در کتاب «گوبسک رباخوار» همچون ديگر آثار مجموع? «کمدي انساني» خود، گوشهاي از دنياي بورژوازي و سازوکارهاي اقتصادي و جلوههاي فردي و اجتماعي اين دنيا را با نگاهي نقادانه و نگاهي رئاليستي به نمايش گذاشته است.
آثار بالزاک تصويرگر زوال اشرافيت و نظام فئودالي و برآمدن و سلط? بورژوازي و منتقد ارزشهاي مادي و تجملي و ضدّ انسانياي هستند که بورژوازي به وجود آورد و رواج داد. کتاب «گوبسک رباخوار» نيز از اين قاعده مستثني نيست. بالزاک در اين رمان به سنگ بنا و ارزشِ هم? ارزشها در نظام بورژوازي، يعني «پول»، ميپردازد و از پول مينويسد که در نظام سرمايهداري بر اريک? سلطنت نشسته و هم? معيارهاي فرهنگي و فردي و اجتماعي را تعيين ميکند و به روابط انسانها شکل ميدهد.
کتاب «گوبسک رباخوار» قص? زندگي برپاي? منافع مادي است. شخصيت اصلي کتاب «گوبسک رباخوار» يک پيرمردِ رباخوار، به نام گوبسک، است که در زندگي از الگوهايي که بورژوازي مسلط کرده تبعيت ميکند و زندگي و رفتار و کردارش تجسمي و نمونهاي مثالي از نظام سرمايهداري و جامع? پولمحور است.
بالزاک در کتاب «گوبسک رباخوار» شخصيت يک رباخوارِ طماع و خسيس و چندوجهي و پيچيده را ماهرانه و با ظرافت و توجه به جزئيات، ترسيم ميکند و نمونهاي زنده و ملموس از شخصيتي اينگونه به دست ميدهد. او با ترسيم چهر? گوبسک در کتاب «گوبسک رباخوار» بهقول محمدجعفر پوينده در مقدمهاش بر ترجم? فارسي اين رمان، «پيچيدهترين و عظيمترين رباخوار تاريخ ادبيات را آفريده است.»
بالزاک در کتاب «گوبسک رباخوار» تصويري دقيق و واقعگرايانه از فرانس? نيم? اول قرن نوزدهم و مناسبات اجتماعي و طبقاتي و سياسي آن به دست ميدهد و از قدرت پول در عصر برآمدن بورژوازي مينويسد.
در کتاب «گوبسک رباخوار» همچنين از يکي از شخصيتهاي رمان معروف «باباگوريو» بالزاک، يعني کنتس دو رستو، سخن به ميان ميآيد و بخشي از زندگي او که با يکي از ماجراهاي اصلي کتاب «گوبسک رباخوار» مرتبط است، نقل ميشود.
دربار? اونوره دو بالزاک، نويسند? کتاب «گوبسک رباخوار»
اونوره دو بالزاک (Honoré de Balzac)، متولد 1799 و درگذشته به سال 1850، داستاننويس، روزنامهنگار، منتقد و نمايشنامهنويس فرانسوي بود. بالزاک يکي از سرآمدان رمان رئاليستي است. او در مجموعهاي از آثارش، که خود نام «کمدي انساني» را بر آن نهاد، به ترسيم زندگي فرانسوي در دوران بعد از ناپلئون پرداخت و دوران ظهور بورژوازي و زوال اشرافيت را به تصوير کشيد و تصويري دقيق و ريزبينانه از طبقات اجتماعي گوناگون به دست داد.
پول، طمع و سوداي ترقي و رسيدن به مرتب? اجتماعي بالاتر، از جمله مضامين اصلي آثار رئاليستي بالزاک هستند. او همچنين در آثارش ژرفاي انسان را ميکاود و عواطف و کشمکشهاي انساني را ماهرانه از اعماق آدمي بيرون ميکشد و مرئي ميکند و شخصيتهايي پيچيده و چندوجهي پديد ميآورَد.
بالزاک در شخصيتپردازي چنان چيرهدست است که حتي شخصيتهاي فرعي آثار او هم شخصيتهايي پيچيده هستند. وقايع بسياري از آثار او در پاريس اتفاق ميافتد.
آثار بالزاک بر نويسندگان مشهور بسياري تأثير گذاشته است که از جمل? آنها ميتوان به چارلز ديکنز و اميل زولا اشاره کرد. براساس بسياري از آثار او فيلم ساخته شده است و فرانسوا تروفو و ژاک ريوت از جمله فيلمسازاني هستند که از او تأثير گرفتهاند.
از جمله آثار بالزاک ميتوان به رمانهاي «آرزوهاي بربادرفته»، «بابا گوريو»، «چرم ساغري» و «اوژني گرانده» اشاره کرد.
دربار? ترجم? فارسي کتاب «گوبسک رباخوار»
کتاب «گوبسک رباخوار» با ترجمه و مقدم? محمدجعفر پوينده و همراه با شش پيوست، از جمله تقويم زندگي بالزاک و معرفي شخصيتهايي از کتاب «گوبسک رباخوار» که در رمانهاي ديگر بالزاک هم ظاهر ميشوند، در نشر نو منتشر شده است. اين رمان قبلاً با همين ترجمه در انتشارات سحر منتشر شده بود.
محمدجعفر پوينده، متولد 1333 در اشکذرِ استان يزد و درگذشته به سال 1377، مترجم ايراني، از اعضاي «کانون نويسندگان ايران» و يکي از قربانيان جريان موسوم به «قتلهاي زنجيرهاي» بود.
پوينده داراي ليسانس حقوق قضايي از دانشگاه تهران و فوق ليسانس جامعهشناسي از دانشگاه سوربن فرانسه بود. او، تا پيش از اينکه در ماجراي قتلهاي زنجيرهاي کشته شود، در دفتر پژوهشهاي فرهنگي مشغول به کار بود.
از ترجمههاي محمدجعفر پوينده ميتوان به کتابهاي «آرزوهاي بربادرفته»، «پيردختر»، «اگر فرزند دختر داريد»، «تحولات خانواده»، «اعلاميهي جهاني حقوق بشر و تاريخچهي آن»، «جامعهشناسي رمان» و «تاريخ و آگاهي طبقاتي» اشاره کرد.
از پوينده کتابي هم با عنوان «تا دام آخر»، بهکوشش سيما صاحبي، همسر او، به چاپ رسيده که گزيدهاي از گفتوگوها و مقالههاي اوست.
