معصومیت اشیا

کتاب «معصومیت اشیاء» اثر اورهان پاموک
تماشای اشیای یک رمان عاشقانه و گردشی در تاریخ و فرهنگ و جامعۀ استانبول از ورای این اشیاء. کتاب «معصومیت اشیاء» جُستارهای اورهان پاموک دربارۀ رمان «موزۀ معصومیت» و موزه‌ای‌ست که پاموک با اشیای این رمانِ خود ساخت و نام رمان، یعنی «موزۀ معصومیت»، را به آن بخشید.
اورهان پاموک در کتاب «معصومیت اشیاء» تعریف می‌کند که فکر نوشتن رمان «موزۀ معصومیت» و تأسیس موزه‌ای به همین نام چگونه در ذهنش جرقه خورد و او «موزۀ معصومیت» را چگونه شی‌ء‌به‌شیء ساخت و چگونه به شخصیتهای آن جان بخشید.
پاموک، که فرهنگ و تاریخ و مردم استانبول و سبک زندگی استانبولی را مثل کف دستش می‌شناسد و استانبول با او و آثارش پیوندی عمیق دارد، در کتاب «معصومیت اشیاء» استانبول و تاریخ و فرهنگ و زندگی روزمرۀ مردم آن را در طول تاریخ از زبان اشیائی که عصارۀ این تاریخ و فرهنگ را در خود دارند روایت می‌کند.
کتاب «معصومیت اشیاء» روایتگر زندگی‌ها و عشق‌ها و شادی‌ها و غم‌هایی است که ردشان را در اشیای ریز و درشت به‌جا گذاشته‌اند.
کتاب «معصومیت اشیاء» همچنین پشت صحنۀ رمان «موزۀ معصومیت» را به ما نشان می‌دهد و می‌گوید که این رمان چطور شکل گرفته و پرورانده شده است. این کتاب همچنین حاوی تصاویری از «موزۀ معصومیت» بنا شده به‌دست پاموک در استانبول و اشیای این موزه و همچنین عکس‌هایی از استانبول سالهای دور و استانبول جدید است.

مروری بر کتاب «معصومیت اشیاء»
آن‌ها که رمان «موزۀ معصومیت» اورهان پاموک را خوانده‌اند می‌دانند که داستان این رمان دربارۀ عشق میان پسری به نام کمال و دختری به نام فسون است. کتاب «معصومیت اشیاء» ارجاعی به این رمان و تصویرگر و روایتگر تجسم عینی آرزوی شخصیت اصلی آن است.
کمال در رمان «موزۀ معصومیت»، در رفت‌وآمدهایش به خانۀ پدری فسون، اشیای متعلق به فسون را برمی‌دارد و پیش خود نگه می‌دارد و در پایان رمان بر آن می‌شود که موزه‌ای از این یادگارهای عشق فراهم آورد. این موزه همان «موزۀ معصومیت» است که اورهان پاموک در واقعیت آن را در استانبول، طبق خواست و ایدۀ شخصیت رمانش، بنا کرده است و این‌گونه به اشیای داستانی زندگی‌ای در دنیای واقعی بخشیده است.
کتاب «معصومیت اشیاء» داستان تأسیس «موزۀ معصومیت» در واقعیت است و داستان اشیای این موزه و تاریخچۀ آن‌ها همراه با تصاویرشان. این کتاب روایت و عکس‌های موزه‌ای واقعی است که از دل یک رمان بیرون آمده است.
اورهان پاموک در جُستارهای کتاب «معصومیت اشیاء» دیگر نه داستان کمال و فسون و عشق میان آن‌ها، بلکه داستان اشیای رمان «موزۀ معصومیت» را تعریف می‌کند و می‌گوید که هر یک از این اشیاء چه وجهی از فرهنگ و تاریخ و زندگی روزمرۀ استانبول را در خود حمل می‌کنند و ارجاع به چه جنبه‌ای از زندگی فردی و اجتماعی مردم استانبول و ریشه در کجای تاریخ این شهر و کدام ویژگی هویتی و روانشناختی مردم آن دارند.
کتاب «معصومیت اشیاء» تاریخ و زندگی اجتماعی مردم استانبول را از طریق خرده‌ریزها روایت می‌کند و این‌گونه به تاریک‌جاهای تاریخ و زوایای پنهان آن و زیست مردم عادی می‌پردازد.
کتاب «معصومیت اشیاء» همچنین از اشیاء به‌عنوان وجودهایی مستقل سخن می‌گوید. بی‌دلیل نیست که پاموک «موزۀ معصومیت» واقعی را واجد هویتی مستقل از رمان «موزۀ معصومیت» می‌بیند.
کتاب «معصومیت اشیاء» روایتگر موزه‌های کوچکی است که کسی زیاد به بازدید آنها نمی‌رود و روایتگر آن‌چه یک موزه، از دید اورهان پاموک، باید باشد.
کتاب «معصومیت اشیاء» احیا و احضار حافظۀ استانبول و خاطرات پنهان در زوایای آن و خاطرات پنهان در حافظۀ اشیاء و نیز تجلیل و ستایشی از کلکسیونرهای قدرنادیده است.
پاموک همچنین در کتاب «معصومیت اشیاء» پاره‌هایی از بیوگرافی خود را، از خلال بیوگرافی استانبول و اشیای استانبول و زیست فرهنگی و اجتماعی و تاریخی مردم استانبول، نقل می‌کند. او در این کتاب تعریف می‌کند که از کِی و چطور به فکر نوشتن رمان «موزۀ معصومیت» و تأسیس چنین موزه‌ای در استانبول افتاده است، مکان این موزه را چطور پیدا کرده و آن را از چه کسی خریده و پیشینۀ تاریخی این مکان چیست و متعلق به کدام قشر از مردم استانبول بوده، اشیای «موزۀ معصومیت» را چطور و از کجاها جمع کرده و چگونه شخصیتهای رمان «موزۀ معصومیت» و داستان این رمان را در ذهن و تخیل خود پرورانده است و چنین رمانی سروکله‌اش از کجا پیدا شده و طرح و ایدۀ اولیۀ آن چه بوده و از کجا و از دل چه شرایط تاریخی و اجتماعی و فرهنگی‌ای بیرون آمده بوده است.
کتاب «معصومیت اشیاء»، علاوه بر همۀ این‌ها و مثل بسیاری از دیگر آثار اورهان پاموک، بیانگر مواجهه و تلاقی شرق و غرب است.

دربارۀ اورهان پاموک، نویسندۀ کتاب «معصومیت اشیاء»
فریت اورهان پاموک (Ferit Orhan Pamuk)، متولد 1952، نویسندۀ اهل ترکیه، استاد نویسندگی و ادبیات در دانشگاه کلمبیا و برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات سال 2006 است.
عشق، شهر، تاریخ، هویت، سنت و مدرنیسم و مواجهۀ شرق و غرب از درونمایه‌های اصلی آثار اورهان پاموک هستند.
از پاموک، به‌جز آثار داستانی، آثار غیرداستانی فراوانی هم منتشر شده است. از آثار او می‌توان به رمان‌های «نام من سرخ»، «قلعه‌ی سفید»، «کتاب سیاه»، «برف»، «جودت بیک و پسران»، «زندگی نو» و کتاب اتوبیوگرافیک «استانبول: خاطرات و شهر» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «معصومیت اشیاء»
کتاب «معصومیت اشیاء» با ترجمه و مقدمۀ تهمینه زاردشت در نشر اتفاق منتشر شده است.
تهمینه زاردشت، متولد 1356، مترجم ایرانی است. او دارای لیسانس مترجمی زبان انگلیسی و فوق لیسانس زبان و ادبیات فارسی است.
زاردشت، علاوه بر ترجمۀ کتاب، همکاری با نشریاتی چون «گلستانه» و «شوکران» و... را نیز در کارنامۀ کاری خود دارد.
از ترجمه‌های تهمینه زاردشت می‌توان به کتاب‌های «نام من سرخ»، «در ستایش چرب‌زبانی»، «آینه‌های شهر»، «شپش پالاس»، «استانبول استانبول»، «روان‌شناسی سلبریتی» و «زمین ابنای بشر» اشاره کرد.