آلیس در سرزمین عجایب

رمان «آلیس در سرزمین عجایب» اثر لوئیس کرول
یک فانتزی مفرح مشهور کلاسیکِ قرن نوزدهمی. رمان «آلیس در سرزمین عجایب»، با عنوان اصلی Alices Adventures in Wonderland، قصه‌ای فانتزی برای کودکان است که البته نه‌تنها برای بچه‌ها که برای بزرگسالان نیز جذاب و خواندنی و مفرح است.
رمان «آلیس در سرزمین عجایب» از آثار شاخص ادبیات عصر ویکتوریا و نقطۀ عطفی در ادبیات کودکان و نوجوانان است. لوئیس کرول با خلق این رمان مفرح و شگفت‌انگیز تحولی در ادبیات کودکان و نوجوانان ایجاد کرد و این ادبیات را از قلمرو تعلیمی و تربیتی به قلمرو سرگرمی و شادی و تفریح وارد کرد.
رمان «آلیس در سرزمین عجایب» همچنین، با روایت جذاب و مفرح و خلاقانه و ساختار و تصاویر و شخصیت‌هایش، تأثیری گسترده و چشمگیر بر فرهنگ و ادبیات عامه، خصوصاً بر ژانر فانتزی، داشته است.
متن اصلی رمان «آلیس در سرزمین عجایب» اولین بار در سال 1865 منتشر شده است. می‌گویند منبع الهام لوئیس کرول برای خلق شخصیت اصلی این رمان، دختری به نام آلیس لیدل بوده است اگرچه کرول خود چنین چیزی را انکار می‌کرده است.
رمان «آلیس در سرزمین عجایب» دستمایۀ انواع اقتباس‌های سینمایی و تلویزیونی و رادیویی و تئاتری بوده و براساس آن انیمیشن و بازی ویدئویی و بازی رومیزی و باله و اُپِرا هم ساخته شده است.

مروری بر رمان «آلیس در سرزمین عجایب»
لوئیس کرول در رمان «آلیس در سرزمین عجایب» قصۀ دختری جوان به نام آلیس را روایت می‌کند که به سفری شگفت‌انگیز و جادویی در دنیای حیواناتی عجیب‌وغریب و آدم‌نما می‌رود.
سفر شیرین و جذاب و کُمیک و مفرح و جادویی آلیس در «رمان آلیس در سرزمین عجایب» با سقوط او در یک سوراخ خرگوش آغاز می‌شود. آلیس در سوراخ خرگوش می‌افتد و از سرزمینی شگفت با موجوداتی عجیب‌وغریب و مضحک سردرمی‌آورد.
لوئیس کرول در رمان «آلیس در سرزمین عجایب» ما را همراه با شخصیت اصلی این رمان در جهانی بامزه و مهمل و بی‌منطق می‌گرداند؛ جهانی که هم غریب و یاوه و جادویی است و هم خنده‌دار و مفرح و البته در مواردی هم ترسناک.
جهان رمان «آلیس در سرزمین عجایب» جهانی است که اگرچه شاید در آغاز به‌نظر برسد که با منطق عادی نمی‌توان آن را درک کرد اما وقتی خوب در این جهان غور می‌کنیم می‌بینیم که سازوکارش چندان هم بی‌شباهت به سازوکار جهان واقعی نیست، البته اگر جهان واقعی را با عینکی متفاوت با عینکی ببینیم که عادت کرده‌ایم تنها با آن به جهان نگاه کنیم. از همین رو رمان «آلیس در سرزمین عجایب» در یاوگی و بی‌سروتَهیِ خود واجد معانی عمیقی است که پس از عبور از لایۀ اولیۀ رمان می‌توان به آن‌ها دست یافت و البته لوئیس کرول حواسش هست که قصه را فدای معانی نکند و در درجۀ اول کاری کند که مخاطب، چه کودک و نوجوان و چه بزرگسال، از قصۀ او لذت ببرد و با آن سرگرم شود.
رمان «آلیس در سرزمین عجایب» پر از حیوانات و موجوداتی است که حرف می‌زنند و یاوه می‌بافند و گاه مضحک و گاه ترسناک می‌شوند و گاه چهره‌هایی گروتسک به خود می‌گیرند که در عین ترسناک بودن مضحک هستند.

دربارۀ لوئیس کرول، نویسندۀ رمان «آلیس در سرزمین عجایب»
چارلز لاتویج داجسن (Charles Lutwidge Dodgson)، با نام مستعار لوئیس کرول (Lewis Carroll)، متولد 1832 و درگذشته به سال 1898، نویسنده، شاعر، ریاضی‌دان و عکاس انگلیسی بود.
رمان «آلیس در سرزمین عجایب» و دنباله‌ای که لوئیس کرول، با عنوان «درون آینه و آنچه آلیس آنجا دید»، بر این رمان نوشت مشهورترین آثار او هستند. از کرول اما، به‌جز این دو رمان، آثار داستانی دیگر و نیز چند دفتر شعر و آثاری غیرداستانی در حوزۀ ریاضیات و موضوعات دیگر منتشر شده است.

دربارۀ ترجمۀ فارسی رمان «آلیس در سرزمین عجایب»
رمان «آلیس در سرزمین عجایب» با ترجمۀ آبتین گلکار در نشر هوپا منتشر شده است. اساس این ترجمه متنی از رمان «آلیس در سرزمین عجایب» است که با تصویرسازی‌های کریس ریدِل، تصویرگر و کاریکاتوریست مشهور معاصر، منتشر شده و در ترجمۀ فارسی کتاب، مقدمۀ کریس ریدل بر آن نیز آمده است.
آبتین گلکار، متولد 1356 در تهران، مترجم ایرانی است. او دارای لیسانس زبان و ادبیات روسی از دانشگاه تهران و فوق‌لیسانس و دکترای همین رشته از دانشگاه ملی تاراس شفچنکو کی‌یف در اوکراین است.
گلکار آثار فراوانی را از ادبیات کلاسیک و مدرن روسی به فارسی ترجمه کرده که بعضی از آن‌ها عبارتند از: «قلب سگی»، «بازرس»، «دوازده صندلی»، «داستان ملال‌انگیز: از یادداشت‌های یک مرد سالخورده»، «اتاق شمارۀ 6»، «آشیانه‌ی اشراف»، «بازگشت چورب» و «بارادین».
آبتین گلکار، به‌خاطر ترجمۀ کتاب «آشیانه‌ی اشراف» ایوان تورگنیف، در نخستین دورۀ جایزۀ ابوالحسن نجفی، جایزه‌ای ویژۀ ترجمۀ ادبیات داستانی، برندۀ این جایزه شد.
گلکار تدریس در دانشگاه تربیت مدرس را نیز در کارنامۀ کاری خود دارد.
از رمان «آلیس در سرزمین عجایب» ترجمه‌های فارسی دیگری هم موجود است. از جملۀ این ترجمه‌ها می‌توان به ترجمۀ حسن هنرمندی، منتشرشده در انتشارات نگاه، ترجمۀ مهدی غبرایی و شیرین جعفری، منتشرشده در انتشارات کتاب‌سرای نیک، و ترجمۀ زویا پیرزاد، منتشرشده در نشر مرکز، اشاره کرد.