کتاب زندگیهای من

«کتاب زندگی‌های من» نوشتۀ الکساندر هِمُن
روایت‌هایی از غربت، هویت، مهاجرت، عشق، زندگی مشترک، خانواده، داغ‌دیدگی، مرگ و دیگر چیزها از چشمِ مهاجری دوپاره میان دو فرهنگ. «کتاب زندگی‌های من»، با عنوان اصلی The Book of My Lives، یک کتاب اتوبیوگرافیک از الکساندر هِمُن، نویسندۀ بوسنیایی – امریکایی، است که نویسنده در آن، از خلال نقل خاطراتی از زندگی خود، به تأمل دربارۀ مسائل مختلف، خصوصاً مسائلی که مهاجرانِ قرارگرفته در نقطۀ تلاقی فرهنگ‌های مختلف با آن‌ها سروکار دارند، می‌پردازد.
«کتاب زندگی‌های من» از آن‌دست کتاب‌های غیرداستانی پر از نکته‌سنجی پیرامون مسائل روزمره و زندگی شخصی و جمعی و نیز تعمق در مسائل و دغدغه‌های وجودی و هستی‌شناختی است.
الکساندر هِمُن در «کتاب زندگی‌های من» خاطرات و تأملات خود را دربارۀ انسان و جهان و به‌ویژه موقعیت یک انسان مهاجر در جهان به‌شیوه‌ای قصه‌وار بیان می‌کند و ما را در تجربۀ خود به‌عنوان یک مهاجر سهیم می‌سازد. او در این کتاب گاه از تلخکامی‌های خود سخن می‌گوید و گاه از خوش‌اقبالی‌هایش و این‌ها همه را دستمایۀ تأمل در موضوعات و مفاهیم مختلفی می‌کند که تجربه‌های تلخ و شیرینش به‌نحوی با آن‌ها پیوند دارند.
«کتاب زندگی‌های من» یک کتاب جذاب، خواندنی و موشکافانه درباب مواجهه با «دیگری» و هویت‌های متفاوت و زیستن در جهان چندفرهنگی است.
متن اصلی «کتاب زندگی‌های من» اولین بار در سال 2013 منتشر شده است.

مروری بر «کتاب زندگی‌های من»
الکساندر هِمُن، که خود تجربۀ پناهندگی از بوسنی به امریکا را دارد، در «کتاب زندگی‌های من» موضوع مهاجرت، زیستن در غربت، هویت دوپارۀ انسان مهاجر و ادغام غریبه‌ها در میان «دیگران» را با نگاهی ژرف‌کاوانه و عمیق و جاهایی رندانه و آمیخته به طنز و شوخ‌طبعی مورد واکاوی قرار می‌دهد.
«کتاب زندگی‌های من» اگرچه در وهلۀ اول یک کتاب خودزندگی‌نامه‌ای است اما صرفاً نقل خاطرات نیست و نویسنده در آن، ضمن نقل خاطراتی از کودکی و جوانی و بزرگسالی‌اش، مسائلی را درباب هویت و چندفرهنگی و مواجهۀ فرهنگ خودی با فرهنگ بیگانه و دیگری‌بودن در غربت مطرح می‌کند.
در «کتاب زندگی‌های من» همچنین روایتی از دوران جنگ داخلی در یوگسلاویِ فروپاشیده و جنایات صربها در بوسنی و از جمله در سارایوو، زادگاه نویسنده، ارائه شده است و روایتی از تکه‌تکه‌شدن یک هویت و فرهنگ در متن جنگی خونین و مهاجرت اجباری به سرزمینی دیگر.
«کتاب زندگی‌های من» با روایت‌هایی از تجربه‌های شخصی راوی از مواجهه با «دیگری» آغاز می‌شود، از جمله با خاطرۀ به دنیا آمدن خواهر راوی و اینکه راوی، در عوالم کودکی، وقتی می‌بیند حواس همۀ بزرگترها معطوف به نوزاد تازه متولد‌شده است و او با ورود بچه‌ای جدید از تخت پادشاهی‌اش به‌زیر آمده، قصد می‌کند که خواهر نوزادش را بکُشد. راوی آن‌گاه حکایت بازی‌های جمعی دوران کودکی‌اش در سارایوو را نقل می‌کند و این‌ خاطرات و خاطراتی دیگر را به تأمل درباب هویت و مواجهۀ «خودی» و «دیگری» پیوند می‌زند.
اساساً «دیگری» و «دیگران» از موضوعات تکرارشونده در «کتاب زندگی‌های من» است و تقریباً در سراسر کتاب شاهد تلاقی‌هایی هستیم که بین «من» و «دیگری» و «ما» و «دیگران» رخ می‌دهد و شاهد اینکه انسانی که مهاجرت و غربت را تجربه می‌کند چگونه با «من» خود از بیرون و از منظر «دیگری» و با «دیگری» از منظرِ «من» مواجه می‌شود و هویت‌ها چگونه در جامعه‌ای چندفرهنگی باهم ادغام و ترکیب می‌شوند به‌نحوی که «من» مهاجر در میان من‌هایی که در سرزمین خود مانده‌اند «دیگری» به چشم می‌آید حال آن‌که شاید خودش متوجه تغییراتی که براثر مهاجرت در او رخ داده‌اند نشود.
فصلی از «کتاب زندگی‌های من» نیز به روایت هِمُن از مرگ دخترش، ایزابل، اختصاص دارد؛ دختری که در نُه‌ماهگی به یک تومورِ مغزی بدخیمِ نادر مبتلا شده و از آن جان به‌در نبرده بوده است. هِمُن در این فصلِ تلخ از «کتاب زندگی‌های من» به‌شیوه‌ای تکان‌دهنده از مواجهۀ انسان با مرگ، داغِ بیماری و از دست دادن فرزند، شیوۀ مواجهۀ او و همسرش، تری، با این داغ بزرگ و نیز از پوچی زندگی می‌نویسد.
در «کتاب زندگی‌های من» خانواده جایگاهی مرکزی دارد. هِمُن در این کتاب از طلاق اولش هم می‌نویسد و همچنین از عشقش به تری که همسر دوم اوست و از پدر و مادر و خواهر خود و مهاجرتشان از بوسنی به کانادا. او همچنین در «کتاب زندگی‌های من» از مفهوم مکان و رابطۀ میان شکل شهر و هویت سخن می‌گوید.
«کتاب زندگی‌های من» از پانزده فصل تشکیل شده است.
فصل‌های پانزده‌گانۀ «کتاب زندگی‌های من» عبارتند از: «زندگی‌های دیگران»، «صدا و تصویر»، «غذای خانوادگی»، «ماجرای کودِرز»، «زندگی در دوران جنگ»، «کوه جادو»، «بگذار آنچه نباید، اتفاق بیافتد»، «زندگی سگی»، «کتاب زندگی‌ام»، «زندگی‌های یک پرسه‌زن»، «چرا تمایلی به ترک شیکاگو ندارم»، «اگر خدا وجود داشت، هافبَک خوبی می‌شد»، «زندگی استادبزرگ‌ها»، «زندگی لانه‌ای» و «آکواریوم».
«کتاب زندگی‌های من» با ترجمه و مقدمۀ نیره دوستی در نشر گمان منتشر شده است. از این کتاب ترجمۀ فارسی دیگری هم موجود است که مترجم آن سمانه مداح و ناشرش انتشارات کتاب دیدآور است.

دربارۀ الکساندر هِمُن، نویسندۀ «کتاب زندگی‌های من»
الکساندر هِمُن (Александар Xeмoн)، متولد 1964، نویسنده، ویراستار و نوازندۀ بوسنیایی – امریکایی است. شهرت او بیشتر بابت رمان‌های «مردی از ناکجا» و «پروژۀ لازاروس» و نیز مشارکتش در نگارش فیلمنامۀ «رستاخیزهای ماتریکس» است.
هِمُن همکاری با نشریاتی چون «نیویورکر» و «نیویورک تایمز» را هم در کارنامۀ کاری خود دارد.