رمان «مسافر و مهتاب» اثر آنتال صرب
يک رمان روانشناختيِ پر از ظرافت و ريزهکاري دربار? عشق و روابط عاطفي و ازدواج و عدم تفاهم و بحران روابط زناشويي و احساسات نهفت? آدمي. رمان «مسافر و مهتاب»، با عنوان اصلي Utas és holdvil?g و عنوان انگليسي Journey by Moonlight، از آثار مهم و بسيار مشهور ادبيات مدرن مجارستان است.
آنتال صرب، نويسند? مجارستاني نيم? اول قرن بيستم، در رمان «مسافر و مهتاب» مناسبات انساني و پيچيدگيهاي درون آدمي را با طنزي رندانه و پنهان ميکاود و به تاريکجاهايي از ذهن و احساسات انساني تقب ميزند که انسان جرأت مواجهه با آنها را ندارد و آنها را از خود نيز مخفي نگه ميدارد.
رمان «مسافر و مهتاب» داستان سفري در مکان است که به سفر در زمان و سفر در احوالات و احساسات دروني ميانجامد.
متن اصلي رمان «مسافر و مهتاب» اولين بار در سال 1937 منتشر شده است.
نيکولاس لزارد، منتقد ادبي اهل انگلستان، از رمان «مسافر و مهتاب» بهعنوان يکي از بزرگترين آثار ادبيات مدرن اروپا ياد کرده است.
مروري بر رمان «مسافر و مهتاب»
ميهاي و ارژي، شخصيتهاي اصلي رمان «مسافر و مهتاب»، زوجي هستند که تازه باهم ازدواج کرده و براي ماه عسل به ايتاليا سفر کردهاند؛ سفري که، چنانکه با خواندن رمان «مسافر و مهتاب» درمييابيم، احساسات آنها را دگرگون و تحولي در آنها پديد ميآورد.
رمان «مسافر و مهتاب» داستان مواجه? صريح انسانها با مخفيگاههاي درون خود و اميال سرکوبشدهشان است؛ داستان مکاشف? تاريکجاها و مناطقي حاشيهاي و پرت از درون آدمي. بيدليل نيست که اين مکاشفه در رمان با رفتن ميهاي به محلههاي پرت و فقيرنشين ونيز، محلههايي دور از چشم توريستها، آغاز ميشود. درواقع رفتن ميهاي به محلات غيرتوريستي ونيز در همان اوايل رمان «مسافر و مهتاب» نقط? شروعيست براي فاصلهگرفتن صريح او از مواجه? توريستي و کليشهاي با شخصيت و احساسات خودش.
زمينهچيني نويسنده براي تحولاتي که قرار است براي شخصيتهاي اصلي داستانش در رمان «مسافر و مهتاب» اتفاق بيفتد در ابتداي اين رمان بهصورتي ماهرانه انجام شده است. آنتال صرب زوج ارژي و ميهاي را زنوشوهري ميانهرو معرفي ميکند؛ زوجي مردد ميان سبک زندگي طبق? ممتاز و بورژوا و سبک زندگي عصيانگرانه و بياعتنا به قراردادهاي کليشهاي طبق? مسلط. چهبسا همين ترديد است که آنها را به درون مناطق سرکوبشد? درونشان ميلغزاند و احساسات و رؤياهايي را در آنها بيدار ميکند که بهموجب عرف و قراردادهاي اجتماعي بايد آنها را در خواب نگه دارند.
رمان «مسافر و مهتاب» يک ماجراجويي خطير دروني است که ما را تا بهآخر با خود ميکشاند. نويسنده در اين رمان پيچيدگيهاي درون آدمي را با ظرافت و طنزي پنهان ترسيم کرده است؛ طنزي که پردهها را آرام کنار ميزند و به خلوتگاههاي ذهن و احساسات و اميال آدمي سرک ميکشد و مسائلي بنيادين و پيچيده را دربار? عشق و رابط? زناشويي و عدم تفاهم زوجها پيش ميکشد.
در رمان «مسافر و مهتاب» داستان زوجي را ميخوانيم که يکي از آنها، ميهاي، تازه دارد با آنچه از خودش مخفي ميکرده مواجه ميشود و ديگري، ارژي، ميداند که با شوهرش تفاهم ندارد و شوهرش چيزهايي را نهفقط از او که از خودش هم پنهان ميکند. زوج ارژي و ميهاي در رمان «مسافر و مهتاب» از خلال سفر ماه عسل خود به ايتاليا به اين کشف دربار? ورطهاي که ميانشان وجود دارد ميرسند و نيز به اميال و احساسات دروني خودشان نقب ميزنند و خود را بيپردهپوشي مورد واکاوي قرار ميدهند.
رمان «مسافر و مهتاب» داستان تقابل ميل دوگان? عصيان و محافظهکاري در درون آدمي و داستان مواجهه با احساساتيست که انسانها از مواجهه با آنها هراس دارند چراکه نميخواهند وجود چنين احساساتي را در خودشان بپذيرند و به اين احساسات ميدان بدهند.
دربار? آنتال صرب، نويسند? رمان «مسافر و مهتاب»
آنتال صرب (Antal Szerb)، متولد 1901 و درگذشته به سال 1945، محقق و نويسند? مجارستاني بود. او يکي از مهمترين نويسندگان قرن بيستم مجارستان بهحساب ميآيد.
صرب تباري يهودي داشت و همين باعث شد که در زمان سلط? نازيها مورد آزار و اذيت قرار گيرد و سرانجام نيز بهدست آنها به قتل برسد. در آن دوران نويسندگان يهودي و يهوديتبار حق انتشار آثارشان را نداشتند و به همين دليل صرب مجبور شد يکي از رمانهايش را، با عنوان «يک فانتزي پيراندلي»، با نام جعلي نويسندهاي انگليسيزبان و بهعنوان اثري که از زبان انگليسي ترجمه شده است، منتشر کند. همچنين يکي از آثار پژوهشي شاخص او، با عنوان «تاريخ ادبيات جهان»، در فهرست کتابهاي ممنوعه قرار داشت؛ کتابي که پس از جنگ جهاني دوم و در زمان سلط? کمونيستها بر مجارستان نيز گرفتار تيغ سانسور شد و تنها در سال 1990، پس از فروپاشي کمونيسم، نسخ? کاملش به چاپ رسيد.
در سال 1944 آنتال صرب را به اردوگاه کار اجباري فرستادند و او، با اينکه امکان اين را داشت که با مدارک جعلي بگريزد، ماندن در کنار ديگراني را که مثل او گرفتار نازيسم بودند و راه به جايي نداشتند ترجيح داد و در چهلوسهسالگي در اردوگاه به قتل رسيد.
از ديگر آثار آنتال صرب ميتوان به کتابهاي «افسان? پندراگون»، «عشق در بطري»، «راهنماي سفر بوداپست براي مريخيها» و «تاريخ ادبيات مجارستان» اشاره کرد.
دربار? ترجم? فارسي رمان «مسافر و مهتاب»
رمان «مسافر و مهتاب» با ترجمه و مقدم? فرناز حائري در نشر نو منتشر شده است. اساس اين ترجمه، متن انگليسي رمان بوده است.
فرناز حائري، متولد 1354، مترجم ايراني و مدرس ترجمه است. او دانشآموخت? رشت? مترجمي زبان انگليسي از دانشگاه آزاد تهران است و علاوه بر ترجم? کتاب، همکاري با نشريات مختلف را هم، بهعنوان مترجم، در کارنام? کاري خود دارد. اين همکاري بيشتر شامل ترجم? مقالات سينمايي براي نشريات بوده است.
از ترجمههاي فرناز حائري ميتوان به کتابهاي «تنهايي اليزابت»، «جادهي انقلابي»، «در پيِ پيشگويي»، «بذرهاي قيام» و «دنياي خالي از قهرمان» اشاره کرد.
از رمان «مسافر و مهتاب» ترجم? فارسي ديگري هم، با عنوان «سفر در مهتاب»، موجود است که مترجم آن عبداله جمني و ناشرش انتشارات نواي مکتوب است.
