مسافر و مهتاب

رمان «مسافر و مهتاب» اثر آنتال صرب
یک رمان روانشناختیِ پر از ظرافت و ریزه‌کاری دربارۀ عشق و روابط عاطفی و ازدواج و عدم تفاهم و بحران روابط زناشویی و احساسات نهفتۀ آدمی. رمان «مسافر و مهتاب»، با عنوان اصلی Utas és holdvilág و عنوان انگلیسی Journey by Moonlight، از آثار مهم و بسیار مشهور ادبیات مدرن مجارستان است.
آنتال صرب، نویسندۀ مجارستانی نیمۀ اول قرن بیستم، در رمان «مسافر و مهتاب» مناسبات انسانی و پیچیدگی‌های درون آدمی را با طنزی رندانه و پنهان می‌کاود و به تاریک‌جاهایی از ذهن و احساسات انسانی تقب می‌زند که انسان جرأت مواجهه با آن‌ها را ندارد و آن‌ها را از خود نیز مخفی نگه می‌دارد.
رمان «مسافر و مهتاب» داستان سفری در مکان است که به سفر در زمان و سفر در احوالات و احساسات درونی می‌انجامد.
متن اصلی رمان «مسافر و مهتاب» اولین بار در سال 1937 منتشر شده است.
نیکولاس لزارد، منتقد ادبی اهل انگلستان، از رمان «مسافر و مهتاب» به‌عنوان یکی از بزرگترین آثار ادبیات مدرن اروپا یاد کرده است.

مروری بر رمان «مسافر و مهتاب»
میهای و ارژی، شخصیت‌های اصلی رمان «مسافر و مهتاب»، زوجی هستند که تازه باهم ازدواج کرده و برای ماه عسل به ایتالیا سفر کرده‌اند؛ سفری که، چنانکه با خواندن رمان «مسافر و مهتاب» درمی‌یابیم، احساسات آن‌ها را دگرگون و تحولی در آن‌ها پدید می‌آورد.
رمان «مسافر و مهتاب» داستان مواجهۀ صریح انسان‌ها با مخفی‌گاه‌های درون خود و امیال سرکوب‌شده‌شان است؛ داستان مکاشفۀ تاریک‌جاها و مناطقی حاشیه‌ای و پرت از درون آدمی. بی‌دلیل نیست که این مکاشفه در رمان با رفتن میهای به محله‌های پرت و فقیرنشین ونیز، محله‌هایی دور از چشم توریست‌ها، آغاز می‌شود. درواقع رفتن میهای به محلات غیرتوریستی ونیز در همان اوایل رمان «مسافر و مهتاب» نقطۀ شروعی‌ست برای فاصله‌گرفتن صریح او از مواجهۀ توریستی و کلیشه‌ای با شخصیت و احساسات خودش.
زمینه‌چینی نویسنده برای تحولاتی که قرار است برای شخصیت‌های اصلی داستانش در رمان «مسافر و مهتاب» اتفاق بیفتد در ابتدای این رمان به‌صورتی ماهرانه انجام شده است. آنتال صرب زوج ارژی و میهای را زن‌وشوهری میانه‌رو معرفی می‌کند؛ زوجی مردد میان سبک زندگی طبقۀ ممتاز و بورژوا و سبک زندگی عصیانگرانه و بی‌اعتنا به قراردادهای کلیشه‌ای طبقۀ مسلط. چه‌بسا همین تردید است که آن‌ها را به درون مناطق سرکوب‌شدۀ درونشان می‌لغزاند و احساسات و رؤیاهایی را در آن‌ها بیدار می‌کند که به‌موجب عرف و قراردادهای اجتماعی باید آن‌ها را در خواب نگه دارند.
رمان «مسافر و مهتاب» یک ماجراجویی خطیر درونی است که ما را تا به‌آخر با خود می‌کشاند. نویسنده در این رمان پیچیدگی‌های درون آدمی را با ظرافت و طنزی پنهان ترسیم کرده است؛ طنزی که پرده‌ها را آرام کنار می‌زند و به خلوتگاههای ذهن و احساسات و امیال آدمی سرک می‌کشد و مسائلی بنیادین و پیچیده را دربارۀ عشق و رابطۀ زناشویی و عدم تفاهم زوج‌ها پیش می‌کشد.
در رمان «مسافر و مهتاب» داستان زوجی را می‌خوانیم که یکی از آن‌ها، میهای، تازه دارد با آن‌چه از خودش مخفی می‌کرده مواجه می‌شود و دیگری، ارژی، می‌داند که با شوهرش تفاهم ندارد و شوهرش چیزهایی را نه‌فقط از او که از خودش هم پنهان می‌کند. زوج ارژی و میهای در رمان «مسافر و مهتاب» از خلال سفر ماه عسل‌ خود به ایتالیا به این کشف دربارۀ ورطه‌ای که میانشان وجود دارد می‌رسند و نیز به امیال و احساسات درونی خودشان نقب می‌زنند و خود را بی‌پرده‌پوشی مورد واکاوی قرار می‌دهند.
رمان «مسافر و مهتاب» داستان تقابل میل دوگانۀ عصیان و محافظه‌کاری در درون آدمی و داستان مواجهه با احساساتی‌ست که انسان‌ها از مواجهه با آن‌ها هراس دارند چراکه نمی‌خواهند وجود چنین احساساتی را در خودشان بپذیرند و به این احساسات میدان بدهند.

دربارۀ آنتال صرب، نویسندۀ رمان «مسافر و مهتاب»
آنتال صرب (Antal Szerb)، متولد 1901 و درگذشته به سال 1945، محقق و نویسندۀ مجارستانی بود. او یکی از مهمترین نویسندگان قرن بیستم مجارستان به‌حساب می‌آید.
صرب تباری یهودی داشت و همین باعث شد که در زمان سلطۀ نازی‌ها مورد آزار و اذیت قرار گیرد و سرانجام نیز به‌دست آن‌ها به قتل برسد. در آن دوران نویسندگان یهودی و یهودی‌تبار حق انتشار آثارشان را نداشتند و به همین دلیل صرب مجبور شد یکی از رمان‌هایش را، با عنوان «یک فانتزی پیراندلی»، با نام جعلی نویسنده‌ای انگلیسی‌زبان و به‌عنوان اثری که از زبان انگلیسی ترجمه شده است، منتشر کند. همچنین یکی از آثار پژوهشی شاخص او، با عنوان «تاریخ ادبیات جهان»، در فهرست کتاب‌های ممنوعه قرار داشت؛ کتابی که پس از جنگ جهانی دوم و در زمان سلطۀ کمونیست‌ها بر مجارستان نیز گرفتار تیغ سانسور شد و تنها در سال 1990، پس از فروپاشی کمونیسم، نسخۀ کاملش به چاپ رسید.
در سال 1944 آنتال صرب را به اردوگاه کار اجباری فرستادند و او، با اینکه امکان این را داشت که با مدارک جعلی بگریزد، ماندن در کنار دیگرانی را که مثل او گرفتار نازیسم بودند و راه به جایی نداشتند ترجیح داد و در چهل‌وسه‌سالگی در اردوگاه به قتل رسید.
از دیگر آثار آنتال صرب می‌توان به کتاب‌های «افسانۀ پندراگون»، «عشق در بطری»، «راهنمای سفر بوداپست برای مریخی‌ها» و «تاریخ ادبیات مجارستان» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی رمان «مسافر و مهتاب»
رمان «مسافر و مهتاب» با ترجمه و مقدمۀ فرناز حائری در نشر نو منتشر شده است. اساس این ترجمه، متن انگلیسی رمان بوده است.
فرناز حائری، متولد 1354، مترجم ایرانی و مدرس ترجمه است. او دانش‌آموختۀ رشتۀ مترجمی زبان انگلیسی از دانشگاه آزاد تهران است و علاوه بر ترجمۀ کتاب، همکاری با نشریات مختلف را هم، به‌عنوان مترجم، در کارنامۀ کاری خود دارد. این همکاری بیشتر شامل ترجمۀ مقالات سینمایی برای نشریات بوده است.
از ترجمه‌های فرناز حائری می‌توان به کتاب‌های «تنهایی الیزابت»، «جاده‌ی انقلابی»، «در پیِ پیشگویی»، «بذرهای قیام» و «دنیای خالی از قهرمان» اشاره کرد.
از رمان «مسافر و مهتاب» ترجمۀ فارسی دیگری هم، با عنوان «سفر در مهتاب»، موجود است که مترجم آن عبداله جمنی و ناشرش انتشارات نوای مکتوب است.