کتاب «ماوتهاوزن» اثر ياکووُس کامبانِلليس
خاطراتي از اسارت، جنگ، اردوگاه و آزادي. کتاب «ماوتهاوزن» يک کتاب اتوبيوگرافيک از ياکووُس کامبانِلليس، نويسند? يوناني، است که به نقل تجربههاي او از روزهاي آخر دوران اسارت در اردوگاه ماوتهاوزن در اتريش و ماجراي آزادي او و ديگر همبندانش از اين اردوگاه اختصاص دارد.
کتاب «ماوتهاوزن» يک خاطرهنگاريِ ضدجنگ است. خاطرهنگارياي که نهفقط بخشي از پيامدهاي نازيسم و جنگ دوم جهاني و تأثيرات موحش آن بر بيشمار انسانِ زنداني در اردوگاهها و نيز شور و شادي لحظات اولي? آزادي از اردوگاه را به تصوير ميکشد بلکه چشماندازي تلخ از جنگي موحشتر با سلاحهاي اتمي و برباد شدن رؤياي صلح و آزادي را نيز ترسيم ميکند.
در کتاب «ماوتهاوزن» از منظر يکي از کساني که خود يکي از قربانيان اردوگاههاي آلمان نازي بوده و مصائب زيستن در اردوگاه و همچنين شادماني و اميد بعد از تمامشدن اين مصائب را ديده و تجربه کرده به اين مصائب و شادماني و اميد پس از آن مينگريم و نيز به وحشتي ديگر که جهان آبستن آن است.
کتاب «ماوتهاوزن» کتابي در نکوهش جنگ و خشونت و کشتار و در ستايش صلح و انسانيت و آزادي و عشق و اميد و زندگي است.
متن اصلي کتاب «ماوتهاوزن» اولين بار در سال 1963 بهصورت پاورقي در روزنامه منتشر شده و سپس در سال 1965 بهصورت کتاب به چاپ رسيده است.
مروري بر کتاب «ماوتهاوزن»
ياکووس کامبانلليس خاطرات خود از دوران اسارت در اردوگاه ماوتهاوزن را در کتاب «ماوتهاوزن» عمدتاً از نظرگاه اولشخص جمع روايت کرده است. او در اين کتاب، وقتي زندگي در اردوگاه را روايت ميکند، نه يک فرد که هم? اسيرانِ اردوگاه است و از چشم اين همه به فاجعه و پس از فاجعه مينگرد؛ از نگاه جمعي که بارِ دردي مشترک را بهدوش ميکشند و همگي چشم به نوري دارند که از بيرون در حال تابيدن و روشنکردن شب سياه و طولاني آنهاست؛ نورِ پايان جنگ و آزادي.
کتاب «ماوتهاوزن» با نقل نزديکي پايان جنگ و پايان اسارت و نخستين نشانههاي آزادي از اردوگاه آغاز ميشود. نويسنده در صفحات آغازين اين کتاب شرح ميدهد که چگونه ناگهان نشانههاي تغيير در اردوگاه و در رفتار افراد اِساِس آشکار شده بوده است؛ تغييراتي برآمده از وحشت شکست.
کتاب «ماوتهاوزن» اگرچه بيانگر فاجعه است اما از طنز هم تهي نيست؛ طنزي که هم آلمانيهاي دستپاچه و وحشتزده از شکست قريبالوقوع و آلمانيهاي پس از شکست و فرارسيدن آزادي را نشانه ميرود و هم نمايشگر رفتارهاي حاکي از هيجان و شادماني اسيران در نخستين لحظات آزادي است.
بهواقع ميتوان گفت که کتاب «ماوتهاوزن» آميزهاي از تلخي و طنز و اندوه و رنج و شادي و عشق و مرگ و زندگي است؛ يک کتاب عميقاً انساني دربار? انسانهايي که دارند پس از مدتها طعم آزادي را ميچشند اگرچه قرار نيست شادماني برآمده از آزادي و پايان جنگ، زياد دوام کند چون جنگ ابعادي موحشتر يافته است. کتاب «ماوتهاوزن» اگرچه با نويد آزادي و شورِ برآمده از آن آغاز ميشود و پيش ميرود اما در پايان اين کتاب، وقتي که راوي هم ديگر اولشخص جمع نيست و اولشخص مفرد شده است و در روزنامه خبر بمباران اتمي هيروشيما را ميخوانَد، ميبينيم که عصر موحشِ بمب اتم آغاز شده است.
کتاب «ماوتهاوزن» يک خاطرهنگاري و گزارش صرف از واقعيت نيست بلکه روايتي است که در آن از ريزهکاريهاي ادبي بهسود نقل مؤثرتر و ماهرانهتر واقعيت استفاده شده است. اين کتاب درواقع آميزهاي خلاقانه از خاطرهنگاري و گزارش مستند روزنامهنگارانه و نقل قصهوار است.
دربار? ياکووُس کامبانِلليس، نويسند? کتاب «ماوتهاوزن»
ياکووُس کامبانِلليس (??????? ???????????)، متولد 1921 و درگذشته به سال 2011، نمايشنامهنويس، شاعر، فيلمنامهنويس و ترانهسراي يوناني بود. از کامبانِلليس بهعنوان يکي از برجستهترين نمايشنامهنويسان يوناني قرن بيستم و پدر تئاتر مدرن يونان ياد ميشود.
کامبانِلليس، که خود چنانکه پيشتر نيز اشاره شد از اسيران اردوگاه ماوتهاوزن بود، علاوه بر کتاب اتوبيوگرافيک «ماوتهاوزن»، اشعاري را هم با عنوان «سهگان? ماوتهاوزن» سروده که ميکيس تئودوراکيس، آهنگساز شهير يوناني، براي آنها آهنگ ساخته است. گفتنيست که دو شعر از اشعار ماوتهاوزنِ او توسط احمد شاملو به فارسي ترجمه و در کاست «ترانههاي ميهن تلخ» توسط خود شاملو خوانده شده است. اجراي شاملو از اين اشعار نيز، مانند اجراي صوتيِ اصلي آنها، با موسيقي تئودوراکيس همراه است.
کامبانِلليس کارگرداني سه فيلم را هم در کارنام? کاري خود دارد.
از نمايشنامههاي مهم و مطرح ياکووُس کامبانِلليس ميتوان به نمايشنام? «محکم? معجزه» اشاره کرد.
دربار? ترجم? فارسي کتاب «ماوتهاوزن»
کتاب «ماوتهاوزن» با ترجم? ابوالفضل اللهدادي در نشر نو منتشر شده است. اساس اين ترجمه، متن فرانسوي اين کتاب بوده و در آن، علاوه بر مقدمههاي نويسنده بر چاپ اول و چاپ سال 1995 کتاب، يادداشت ناشر فرانسوي و پيشگفتار مترجم فرانسوي آن نيز آمده است.
ابوالفضل اللهدادي، متولد 1361 در قم، روزنامهنگار و مترجم ايراني است. اللهدادي دانشآموخت? رشت? زبان و ادبيات فرانسه است. او مدرک کارشناسي خود را از دانشگاه شهيد چمران اهواز و کارشناسي ارشد را از دانشگاه شهيد بهشتي تهران گرفته است.
اللهدادي دو سال معاون سرويس فرهنگي روزنام? «تهران امروز» بود و بعد از آن بهعنوان دبير سرويس بينالملل روزنام? «هفت صبح» مشغول به کار شد. همکاري با نشرياتي چون مجل? «همشهري جوان»، مجل? سينمايي «24» و روزنام? «روزگار» از ديگر فعاليتهاي او در عرص? روزنامهنگاري هستند.
از ترجمههاي ابوالفضل اللهدادي ميتوان به کتابهاي «نقشه و قلمرو»، «هم? تابستان بدون فيسبوک»، «پليس گُلها، درختها و جنگلها»، «لالايي»، «محاکم? خوک»، «روستاي محوشده»، «قاتلي که در آرزوي جايي در بهشت بود»، «مُرسو چه کسي را کشت؟»، «از آسمان به گل سرخ: نامههاي عاشقان? آنتوان و کنسوئلو دو سنت - اگزوپري»، «زنان تشن? قدرت» و «ناپلئون به جنگ داعش ميرود» اشاره کرد.
