کلیات سعدی اهوازی یا با من به مغولستان بیا

کتاب «کلیات سعدی اهوازی» نوشتۀ مهدی ربی
سه داستان با طعم نوجوانی و بلوغ و بی‌قراری‌ها و عشق‌ها و دوستی‌های نوجوانانه و تأمل در تصاویرِ ثبت‌شده در حافظه. کتاب «کلیات سعدی اهوازی یا با من به مغولستان بیا»، نوشتۀ مهدی ربی، مجموعه‌داستانی‌ست که ما را با خود به اهوازِ گرم و تفتیدۀ دهۀ 70 خورشیدی می‌برد و شمه‌ای از زندگی نوجوانانِ آن دوره و آرزوها و رؤیاها و فانتزی‌های آن‌ها را می‌نمایاند و همچنین تصویری از زندگی شهری در اهواز دهۀ 70 خورشیدی و همچنین جغرافیا و طبیعت اهواز و بیابان‌های گرم آن به‌دست می‌دهد و، به‌انضمامِ داستان، باب درنگ در مفهوم سرعت و آهستگی و تصاویرِ ذهنیِ به‌جامانده از گذشته و همچنین باب درنگ در خود داستان و روایتگری را می‌گشاید.

مروری بر کتاب «کلیات سعدی اهوازی»
شاید در مواجهه با عنوان کتابی که نامش «کلیات سعدی اهوازی» است این‌طور فکر کنید که کتاب ربطی مستقیم و آشکار با سعدیِ شاعر دارد و ارجاعاتِ فراوان به آثار او. کتاب «کلیات سعدی اهوازی» اما اشارۀ اصلی‌اش به محلاتی در اهواز است که نام‌های سعدی و دو اثر معروف او، «گلستان» و «بوستان»، را بر خود دارند و ماجراهای اصلی هر داستان کتاب در یکی از این محلات رخ می‌دهد و راوی و شخصیت اصلی هر داستان ساکن یکی از این محلات است.
کتاب «کلیات سعدی اهوازی» از سه داستان تشکیل شده و نویسنده، به‌تبعیت از «گلستان» و «بوستان» سعدی، کتاب را به سه باب تقسیم کرده که هر باب شامل یک داستان است و «سعدی» عنوان داستانِ باب اول، «بوستان» عنوان داستان باب دوم و «گلستان» عنوان داستان باب سوم کتاب است.
راوی‌ و شخصیت‌ اصلی هر داستان از کتاب «کلیات سعدی اهوازی» متفاوت با راوی و شخصیت داستان دیگر است اگرچه یک راوی سوم‌شخص هم هست که در اول و آخر داستان‌ها ظاهر می‌شود و هر داستان را دستمایۀ تأمل در مفهوم و موضوعی می‌گیرد و پرسش‌ها و نکته‌هایی را دربارۀ بعضی احساسات و رفتارها و دلمشغولی‌های ذهنی انسان و جایی هم بحثی را دربارۀ شیوۀ روایت داستان طرح می‌کند.
عناصری دیگر هم هستند که داستان‌های کتاب «کلیات سعدی اهوازی» را، در عین استقلالشان از یکدیگر، به‌نحوی به‌هم مرتبط می‌کنند که از جملۀ آن‌ها می‌توان به سرقت که در هرسه داستان به‌نحوی اتفاق می‌افتد و بعضی مناظر و مکان‌های تکرارشونده یا شبیه به هم در داستان‌ها اشاره کرد و همچنین به اهواز، مکان وقوع هرسه داستان، و نیز اینکه همۀ داستان‌ها به عوالم نوجوانی و بحران‌ها و بی‌قراری‌ها و احساساتِ مختصِ آن مرتبطند.
رنگ‌‌ها نیز جای ویژه‌ای در داستان‌های کتاب «کلیات سعدی اهوازی» دارند؛ رنگ‌هایی که مناظر و لحظه‌های داستانی را چون تابلوهایی رنگی به تصویر می‌کشند. از دیگر عناصر تکرارشوند در داستان‌های کتاب «کلیات سعدی اهوازی» برخی نوستالژی‌های نوجوانانۀ دهۀ 70 خورشیدی است.
در بخشی از داستان دوم کتاب «کلیات سعدی اهوازی» می‌خوانید: «اگر برای آن کارهای احمقانه‌ای که من در هفته‌ی اول پاییز آن سال مرتکب شده بودم مرا به دادگاهی می‌کشاندند، تنها چیزی که می‌توانستم در دفاع از خودم به قاضی بگویم این بود که مقصر همه‌ی آن افتضاح فقط "رادیکال‌دو" بوده است. البته حدس می‌زنم قیافه‌ی قاضی بعد از این دفاع مفتضح‌تر چگونه می‌توانست باشد. اما بی هیچ اغراق یا توهمی رادیکال‌دو مجرمی بود که هیچ‌گاه دستگیر نشد. رادیکال‌دو، کارش را از چند ماه قبل شروع کرده بود. درست از زمانی که معلم ریاضی کلاس سوم راهنمایی، مبحث "جذرهای تقریبی" را برای ما می‌گفت. معلم ریاضی که مرد میان‌سال کچلی شبیه پدرم بود در شروع تدریس، رادیکال‌دو را در ابعادی نجومی روی تخته کشیده بود و با یک‌جور رذالت مخصوص خودش گفته بود: "این جذر مقدار دقیقی نداره. درسته که می‌تونیم روی نمودار اعداد حقیقی با رسم شکل، جاش رو مشخص کنیم اما هیچ‌وقت نمی‌تونیم به یه عدد مختوم برسیم. یعنی هیچ‌وقت جواب این رادیکال تموم نمی‌شه. اعدادِ بعد از اعشار، به شکلی لایتناهی و نامنظم ادامه پیدا می‌کنند. باید از الان به اینجور اعداد عادت کنید". نمی‌دانم چرا بعد از آن جملات دمای بدنم یک‌هویی کشیده بود بالا. من آن روز توی دلم گفته بودم حالا که ریاضی هم قرار است آن‌قدر کتره‌ای باشد او هم بهتر است به توالت رفتن من عادت کند و دستم را برای رفتن به خلا برده بودم بالا و زده بودم از کلاس بیرون.»
کتاب «کلیات سعدی اهوازی یا با من به مغولستان بیا» در نشر مرکز منتشر شده است.

دربارۀ مهدی ربی، نویسندۀ کتاب «کلیات سعدی اهوازی»
مهدی ربی، متولد 1359 در اهواز، مدرس داستان‌نویسی و نمایشنامه‌نویسی و داستان‌نویسِ ایرانی است. او دارای لیسانس حسابداری، فوق‌لیسانس ادبیات نمایشی از دانشکدۀ هنر و معماری و دکترای فلسفۀ هنر از دانشگاه علوم و تحقیقات تهران است و تدریس داستان‌نویسی و نمایشنامه‌نویسی در دانشکده‌های هنر و معماری، هنرهای زیبا و سینما تئاتر تهران را در کارنامۀ کاری خود دارد.
از ربی، به‌جز کتاب «کلیات سعدی اهوازی»، دو مجموعه‌داستانِ دیگر نیز به نام‌های «آن گوشه‌ی دنج سمت چپ» و «برو ولگردی کن رفیق» منتشر شده است. او برای آثارش جوایزی هم گرفته که از جملۀ آن‌ها می‌توان به جایزۀ منتقدان و نویسندگان مطبوعات برای مجموعه‌داستان «برو ولگردی کن رفیق» اشاره کرد.