بازگشت

رمان «بازگشت» نوشتۀ آندرِی نیکولایدیس
یک رمان کوتاه جنایی – معمایی، تاریخی، آخرزمانی و پساآخرزمانی. رمان «بازگشت» رمانی دربارۀ جنایت و تاریخ و بدویت و خشونت و اخلاق است؛ رمانی که از راز یک قتل خانوادگی به رازی در تاریک‌جاهای تاریخ قرون وسطی و رنسانس و نیز مسائل و بحران‌های اجتماعی و انسانی نقب می‌زند و جهانی تیره و تباه را به نمایش می‌گذارد.
آندرِی نیکولایدیس در رمان «بازگشت» داستانی خلق کرده که از یک‌سو تداعی‌گر آثار پلیسی نوآر است و از سوی دیگر تداعی‌گر رمان‌های تاریخی اومبرتو اکو.
رمان «بازگشت» همچنین واقعیت را به وهم و کابوس می‌آمیزد و وقایع داستانی را از واقعیت به‌سمت دنیایی آخرزمانی و پساآخرزمانی پیش می‌برد.

مروری بر رمان «بازگشت»
شخصیت اصلی رمان «بازگشت» یک کارآگاه خصوصی است که در شهری کوچک زندگی می‌کند و به این دل خوش دارد که در چنین شهری آرامش برقرار است و خبری از دردسرهای بزرگ و خطیر نیست. این خیالِ باطل البته دیری نمی‌پاید و کارآگاه رمان «بازگشت» خود را با یک قتل فجیع خانوادگی مواجه می‌بیند و این تازه اول ماجرا در رمان «بازگشت» است.
رمان «بازگشت» با توصیف کارآگاه از صحنۀ قتل خانوادگی‌ای بی‌رحمانه آغاز می‌شود اما کمی بعد داستان ابعادی فراواقعی و غریب‌تر می‌یابد. وسط تابستان برف می‌بارد و کتابخانۀ شهر به‌‌طور مرموزی آتش می‌گیرد و این‌ها همه حال‌وهوای رمان «بازگشت» را هرچه‌بیشتر آشوبناک و غریب و رازآلود می‌کنند و رمان وارد وضعیتی آخرزمانی و پساآخرزمانی می‌شود.
در ادامۀ رمان «بازگشت» می‌بینیم که سروکلۀ پسرِ کارآگاه هم در داستان پیدا می‌شود. کارآگاه پسری تاریخ‌دان دارد و این‌گونه است که پای تاریخ در رمان «بازگشت» وسط می‌آید و از دل ماجرایی جنایی به تاریخ قرون وسطی و رنسانس سفر می‌کنیم و تاریخ فرقه‌ای مرموز را پی می‌گیریم و این‌جاست که رمان «بازگشت» حال‌وهوای رمان‌های اومبرتو اکو را پیدا می‌کند.
رمان «بازگشت» رمانی‌ست با طنزی سیاه و ارجاعاتی به سینمای پلیسیِ نوآر، از جمله فیلم «شاهین مالت»، اگرچه همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد نویسنده در این رمان به یک ژانر خاص محدود نمی‌ماند و آمیزه‌ای از ژانرهای مختلف پدید می‌آورد و از خلال داستان به نقد جامعه و جهانی معیوب و آشوبناک و پر از توطئه و خشونت و جنایت و نقد روابط انسانی معیوب و بی‌رحمانه و خشونت بدوی انسان‌ها و بی‌اعتنایی‌شان به یکدیگر می‌پردازد.
رمان «بازگشت» نمایانگر جهانی سخت تباه است و نویسنده این تباهی را با طنز تلخ و سیاه خود به نمایش می‌گذارد.
کارآگاه رمان «بازگشت» در این رمان نقل می‌کند که چگونه همین‌که دفتر کارآگاهی‌اش را، با این دلخوشی که همه‌چیز روبه‌راه است و قرار نیست با فجایع و دردسرهای بزرگ و موحشی روبه‌رو باشد، دایر کرده است همه در شهر افتاده‌اند به انواع جرایم سنگین. کارآگاه اولش خیال می‌کرده سروکارش همیشه فقط با پرونده‌هایی از نوع خیانت زناشویی و شک زوج‌ها به همدیگر خواهد بود. او خوب می‌داند این‌جور پرونده‌ها را چطور به‌نحوی فیصله دهد که مشتری راضی باشد و برای رسیدن به چنین هدفی از پرونده‌سازی و جعل هم ابایی ندارد.
بهشت کارآگاه رمان «بازگشت» اما با قتل خانوادگی و آن‌چه بعد از آن رخ می‌دهد به دوزخ بدل می‌شود.
گفتنی‌ست که رمان «بازگشت»، علاوه بر ارجاع به آثار ادبی و هنری، ارجاعاتی هم به روانکاوی دارد.
در بخشی از رمان «بازگشت» می‌خوانید: «این‌جا اگر بدوی نباشی، پس بیگانه‌ای و هر روزِ آزگار هم کاری می‌کنند تا شیرفهم شوی. با کلی تلاش، بخت‌یاری و پول می‌توانی دژی برای خودت بسازی و نظم خودت را داخلش حاکم کنی؛ منتها تا مدتی. می‌توانی دیوارهای بلند بکشی، خندق حفر کنی و پل‌های متحرک بسازی تا جهانت را مدتی در مشت خودت داشته باشی. منتها بدوی‌ها بالاخره راهی برای نفوذ پیدا می‌کنند؛ مثل داستان بالماسکه‌ی مرگ سرخ آلن پو، طبیعت‌شان به جهانت رسوخ و جهان کوچکت را از روی زمین پاک می‌کند.»

دربارۀ آندرِی نیکولایدیس، نویسندۀ رمان «بازگشت»
آندرِی نیکولایدیس (Andrej Nikolaidis)، متولد 1974، داستان‌نویس، مشاور و مفسر سیاسی و مقاله‌نویس مونته‌نگرویی – بوسنیایی است. نیکولایدیس همچنین یک فعال حقوق بشر و مدافع حقوق اقلیت‌ها و فعال ضدجنگ است. او در آغاز به‌خاطر مواضع و تفسیرهای سیاسی تندوتیز و جنجالی‌اش، که آن‌ها را در تلویزیون محلی و روزنامه‌ها ارائه می‌داد، معروف شد و حتی به‌خاطر همین مواضع و تفسیرها تهدید به مرگ شد.
نیکولایدیس همچنین از مدافعان سرسخت استقلال مونته‌نگرو و مدتی هم مشاور رییس مجلس مونته‌نگرو بوده است. او، علاوه بر نوشتن آثار داستانی، همکاری با نشریات مختلفی را، به‌عنوان ستون‌نویس، در کارنامۀ کاری خود دارد.
از آثار آندری نیکولایدیس می‌توان به رمان‌های «محاکات» و «کتاب پسر» اشاره کرد. رمان «کتاب پسر» او در سال 2011 برندۀ جایزۀ ادبیات اتحادیۀ اروپا شده است.

دربارۀ ترجمۀ فارسی رمان «بازگشت»
رمان «بازگشت» با ترجمۀ خاطره کردکریمی، همراه با یادداشتی در معرفی آندری نیکولایدیس، در نشر چشمه منتشر شده است. اساس این ترجمه، متن انگلیسی رمان بوده است.
خاطره کردکریمی، متولد 1369 در تهران، مترجم ایرانی است. او دانش‌آموختۀ رشتۀ فیزیک در دانشگاه الزهرا است و علاوه بر ترجمۀ کتاب‌های مختلف، همکاری با نشریات گوناگون را نیز در کارنامۀ کاری خود دارد.
از ترجمه‌های خاطره کردکریمی می‌توان به کتاب‌های «حرف بزن، خاطره»، «خانم سنگ صبور»، «البته که عصبانی هستم»، «خاطرات یک آدم‌کش»، «تاریخچه‌ی تراکتورها به اوکراینی»، «هیولای یخی»، «خانۀ سبزِ شیشه‌ای»، «وقتی آن‌قدری که باید هم را زجر داده‌ایم: دوازده واریاسیون براساس "پاملا"ی ساموئل ریچاردسون» و «اتاقِ روشنی که روزش می‌خوانند» اشاره کرد.