ناداستان خلاق
داستان نویسی بر مبنای رویدادهای واقعی

کتاب «ناداستان خلاق» نوشتۀ تیلار ماتسئو
چگونه می‌توان واقعیت را طوری نوشت که مثل داستانی جذاب مخاطب را دنبال خود بکشاند؟ کتاب «ناداستان خلاق: داستان‌نویسی بر مبنای رویدادهای واقعی»، با عنوان اصلی Writing Creative Nonfiction، پاسخی‌ست به این پرسش.
تیلار ماتسئو در درسگفتارهای کتاب «ناداستان خلاق» فوت‌وفن و رموز نگارش ناداستان خلاق را به همۀ کسانی که دوست دارند در این حوزه قلم بزنند یاد می‌دهد.
کتاب «ناداستان خلاق» مهارتهایی را می‌آموزد که لازمۀ ایجاد جذابیت و کششِ داستانی در روایت‌هایی هستند که در آن‌ها نه سخن از حوادث و آدم‌هایی خیالی، بلکه حرف از واقعیت و آدم‌های واقعی و تجربه‌های شخصی و وقایعی‌ست که واقعاً اتفاق افتاده‌اند.
متن اصلی کتاب «ناداستان خلاق» اولین بار در سال 2012 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «ناداستان خلاق»
تیلار ماتسئو، نویسندۀ کتاب «ناداستان خلاق»، خود از نویسندگان موفق حوزۀ ناداستان خلاق است. از همین رو مواجهۀ او با این مقوله صرفاً مواجهه‌ای تئوریک نیست. ماتسئو در درسگفتارهای کتاب «ناداستان خلاق»، ضمن ارائۀ آموزه‌های نظری دربارۀ شیوۀ نوشتن ناداستان خلاق، ماحصل تجربه‌های عملی خود در این عرصه را هم روی دایره می‌ریزد و آن‌چه را خود در رَوَند نگارش ناداستان خلاق آموخته و به آن رسیده است با مخاطبان کتاب به‌اشتراک می‌گذارد.
در کتاب «ناداستان خلاق» سخن از این است که چگونه می‌توان ماجراهایی واقعی دربارۀ اشخاصی واقعی و نیز تجربه‌های شخصی را چنان نقل کرد که خواننده ماجرا را جوری دنبال کند و با آن درگیر شود که انگار دارد یک داستان تخیلی جذاب و پرکشش را می‌خواند.
ناداستان خلاق ژانری است که با ادبیات و قصه‌نویسی اشتراکات زیادی دارد و می‌توان گفت که شکلی از قصه‌نویسی است. منتها در ناداستان خلاق با قصه‌ای سروکار داریم که واقعاً اتفاق افتاده و شخصیت‌های آن هم واقعی هستند و نویسنده هم به چارچوب واقعیت وفادار است و چیزی را از تخیلات خود به ماجرا اضافه نمی‌کند اما مؤلفه‌های قصه‌نویسی را برای نقل واقعیت به‌کار می‌برَد. همین موضوع است که ناداستان خلاق را به قصه و ادبیات پیوند می‌زند. برای نوشتن ناداستان خلاق باید مهارت ادبی داشت و اصول قصه‌نویسی را دانست. تیلار ماتسئو در کتاب «ناداستان خلاق» به کسانی که دوست دارند در این ژانر بنویسند می‌گوید که برای نوشتن ناداستان خلاق کدام مهارت‌های ضروریِ داستان‌نویسی الزامی است و نویسندگان ناداستان خلاق برای ارائۀ روایتی جذاب از واقعیت چه ترفندهای داستانی‌ای را باید به‌کار بزنند.
کتاب «ناداستان خلاق» در هر فصل یکی از فنون و اصول و قواعد نگارش ناداستان خلاق را آموزش می‌دهد. در این کتاب همچنین از مراحل پس از نگارش ناداستان خلاق و اینکه نویسندۀ ناداستان خلاق چگونه مخاطبان خود را پیدا کند و چگونه آثار خود در این زمینه را منتشر کند و نیز از آداب‌وترتیب و عادات نوشتن و سبک زندگی یک نویسنده سخن رفته و از اینکه یک نویسندۀ حرفه‌ای باید چگونه زندگی کند تا بتواند کارش را به نحوِ احسن انجام دهد و در کارِ خود موفق باشد.
کتاب «ناداستان خلاق» از بیست‌وچهار فصل تشکیل شده است.
عناوین فصل‌های کتاب «ناداستان خلاق» عبارتند از: «به ناداستان خلاق خوش آمدید!»، «پیدا کردن داستان»، «پایبندی به قرارداد ناداستان»، «شروع درخشان»، «نگو، نشان بده!»، «به حرکت درآوردن منحنی روایت»، «قلاب‌های پایانی و صفحه‌گردان‌های نفس‌گیر»، «نوشتن جملات دراماتیک»، «فنون بلاغت و تأثیرگذاری عاطفی»، «همه‌چیز در کنار هم»، «شخصیت‌پردازی به کمک واژگان و کنش»، «خلق شخصیت‌های جذاب»، «روانشناسی شخصیت»، «نفوذ به درون سر شخصیت»، «استفاده از زاویه‌دید در روایت»، «ساختن لحن»، «نوشتن "آب‌رو" یا چگونه داستان نگوییم!»، «راهبردهای نگارش گفت‌وگو در ناداستان خلاق»، «تحقیق و پژوهش در ناداستان خلاق»، «چه کنیم که آدم‌ها از ما متنفر نشوند»، «بازنگری و بازنویسی»، «چگونه مخاطبان خود را پیدا کنید»، «به چاپ رساندن نوشته‌ها» و «زندگی یک نویسنده».
در بخشی از کتاب «ناداستان خلاق» می‌خوانید: «نکتۀ جذاب در نگارش ناداستان خلاق، یعنی داستان‌گویی بر مبنای تاریخ و واقعیت، این است که بر مبنای واقعیت‌های یکسان، می‌توان صدها داستان مختلف نوشت. هرکس نقطه‌دید ویژۀ خود را در مقابل واقعیت‌ها دارد. از سوی دیگر، اگر بر قسمت‌های مختلفی از واقعیت تأکید بیشتر یا کمتری داشته باشیم، واقعیت‌های یکسان به گونه‌های مختلفی دیده خواهند شد و در نتیجه روایت‌های متفاوتی خواهیم داشت. این همان کاری است که ناداستان خلاق انجام می‌دهد، یعنی پیدا کردن لحن و زاویه‌دید خاص و سپس روایت کردن داستان بر مبنای واقعیت‌ها؛ به‌گونه‌ای که خیالپردازی خواننده را با خود همراه سازد.»

دربارۀ تیلار ماتسئو، نویسندۀ کتاب «ناداستان خلاق»
تیلار جی. ماتسئو (Tilar J. Mazzeo)، متولد 1971، نویسندۀ ناداستان خلاق، استاد دانشگاه، مورخ فرهنگی و پژوهشگرِ امریکایی – کانادایی است. ماتسئو هم‌اکنون به‌طور تمام‌وقت به نویسندگی اشتغال دارد و از پرفروش‌ترین نویسندگان ژانر ناداستان خلاق است. او همچنین از معلمان برجستۀ ناداستان خلاق است.
از آثار تیلار ماتسئو می‌توان به کتاب‌های «راز شانل شمارۀ 5: تاریخچۀ خودمانی مشهورترین عطر جهان» و «سرقت ادبی و مالکیت ادبی در دورۀ رمانتیک» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «ناداستان خلاق»
کتاب «ناداستان خلاق: داستان‌نویسی بر مبنای رویدادهای واقعی» با ترجمه و مقدمۀ ستاره عارف‌‌کشفی در انتشارات نیلوفر منتشر شده است. گفتنی‌ست که در ترجمۀ درسگفتارهای مربوط به بیان و بلاغت در این کتاب، چنانکه در مقدمۀ مترجم اشاره شده و به‌دلیلی که در همین مقدمه ذکر شده است، مثال‌هایی که نویسنده آورده است با نمونه‌هایی شناخته‌شده در زبان فارسی معادل‌سازی شده‌اند.
ستاره عارف‌کشفی، متولد 1368، مترجم ایرانی است. از او، به‌جز ترجمۀ کتاب «ناداستان خلاق»، ترجمه‌ای دیگر هم، با عنوان «کمدی در گذر زمان»، منتشر شده است.