پک هانا آرنت : یهودی ستیزی، امپریالیسم، توتالیتارسیم
عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر

معرفی کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر

اثری مرجع و کلاسیک در شرح و تحلیل توتالیتاریسم و ریشه‌های آن. کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر، با عنوان اصلی Elemente und Ursprünge totaler Herrschaft، به‌اعتقاد بسیاری، اثر اصلی هانا آرنت است. این کتاب اولین بار در سال 1951 با عنوان خاستگاه‌های توتالیتاریسم (The Origins of Totalitarianism) به زبان انگلیسی منتشر شد و سپس در سال 1955 ویرایش آلمانی‌اش با مقدمۀ کارل یاسپرس به چاپ رسید.
عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر از سه بخش تشکیل شده که در ترجمۀ فارسی، به‌دلیل حجم بالای کتاب، هر بخش در مجلدی جداگانه منتشر شده است.

دربارۀ کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر

هانا آرنت در عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر به تحلیل استالینیسم و نازیسم و ریشه‌های تاریخی و فکری پیدایش این رژیم‌های سیاسی فاجعه‌آفرین و سازوکار سلطۀ آن‌ها بر مردم می‌پردازد.
کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر از سه بخش با عنوان‌های «یهودی‌ستیزی»، «امپریالیسم» و «توتالیتاریسم» تشکیل شده است.
در کتاب یهودی‌ستیزی که بخش اول کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر است، آرنت از جنبشی در اروپا سخن می‌گوید که در اواخر قرن نوزدهم پا گرفت و در پدید آمدن و قدرت گرفتن یکی از اشکال حاکمیت توتالیتر، یعنی نازیسم، نقش مهمی داشت. این جنبش که اهدافی سیاسی پشت آن بود، همان است که از آن به یهودی‌ستیزی تعبیر می‌شود.
هانا آرنت در کتاب یهودی‌ستیزی به تحلیل و ریشه‌یابی یهودی‌ستیزی در اروپا می‌پردازد و این جنبش را به‌عنوان یکی از جنبش‌های تأثیرگذار بر پیدایش توتالیتاریسم، در زمینه‌ای تاریخی و سیاسی مورد بررسی قرار می‌دهد و اهداف و اندیشۀ پشت آن را تحلیل می‌کند و نیز به رفع سوء‌تفاهم‌هایی می‌پردازد که دربارۀ سرچشمۀ یهودی‌ستیزی و دشمنی آلمان نازی با یهودی‌ها مطرح بوده است.
کتاب یهودی‌ستیزی از مقدمۀ کارل یاسپرس بر کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر هانا آرنت، مقدمۀ خود آرنت بر چاپ اول این کتاب و مقدمه‌اش بر بخش نخست آن، و چهار فصل به نام‌های «یهودی‌ستیزی و عقل سلیم»، «یهودیان و دولت – ملت»، «یهودیان و جامعه» و «ماجرای درفوس» تشکیل شده است.
در دومین بخش از کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر، با عنوان «امپریالیسم»، هانا آرنت به تحلیل و بررسی امپریالیسم در زمینه‌ای سیاسی، اقتصادی، ایدئولوژیک و تاریخی می‌پردازد و امپریالیسم را به‌عنوان یکی دیگر از پدیده‌هایی که در پیدایش توتالیتاریسم نقش داشته‌اند مورد واکاوی قرار می‌دهد.
آرنت در کتاب «امپریالیسم» توضیح می‌دهد که امپریالیسم چه نقشی در پیدایش نظام‌های توتالیتر قرن بیستم داشت و چگونه شرایط را برای پیدایش چنین نظام‌های هولناکی فراهم کرد.
کتاب «امپریالیسم» شامل مقدمه و پنج فصل به نام‌های «رهایش سیاسی بورژوازی»، «تکامل پیشاامپریالیستی مفهوم نژاد»، «نژاد و بوروکراسی»، «امپریالیسم قاره‌ای و جنبش‌های پان» و «افول دولت – ملت و پایان حقوق بشر» است.
در سومین و آخرین بخش کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر، با عنوان «توتالیتاریسم»، آرنت به خود مفهوم توتالیتاریسم و ماهیت و سازوکار آن می‌پردازد و روسیۀ استالینی و آلمان هیتلری را به‌عنوان نمونه‌های این نظام‌های سیاسی وحشت‌آفرین، مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد.
کتاب «توتالیتاریسم» متشکل از مقدمه و چهار فصل با عنوان‌های «افول جامعۀ طبقاتی»، «جنبش توتالیتر»، «حاکمیت توتالیتر» و «ایدئولوژی و ارعاب: یک شکل حکومتی جدید» است.
متن فارسی عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر هانا آرنت در سه جلد، با ترجمه و مقدمۀ مهدی تدینی، در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است.

بخشی از کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر

«حکومت توتالیتر از دیکتاتوری و جباریت متفاوت است و توانایی تمایزگذاری میان آن‌ها هرگز مسئله‌ای دانشگاهی نیست که اجازه داشته باشیم آن را دلخوشانه به "نظریه‌پردازان" واگذار کنیم، زیرا سلطۀ توتالیتر یگانه شکل حکومتی است که امکان همزیستی با آن وجود ندارد.
از این روی به دلایل عدیده باید واژۀ "توتالیتر" را مقتصدانه و محتاطانه به کار بریم.»

دربارۀ هانا آرنت، نویسندۀ کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر

هانا آرنت (Hannah Arendt)، متولد 1906 و درگذشته به سال 1975، فیلسوف و مورخ آلمانیِ تبعۀ امریکا بود. هانا آرنت از تأثیرگذارترین نظریه‌پردازان سیاسی قرن بیستم به‌شمار می‌آید.
آرنت، تحصیلکردۀ فلسفه و از شاگردان کارل یاسپرس، ادموند هوسرل و مارتین هایدگر بود. نظریه و فلسفۀ سیاسی، زمینۀ اصلی کار هانا آرنت بود. او از نظریه‌پردازان مطرح دربارۀ حقوق بشر، توتالیتاریسم و مسئلۀ شَر است. آرنت همچنین روشنفکری بود که دغدغۀ وضعیت مهاجران و آوارگان و پناهندگان سیاسی را داشت و این دغدغه را هم در آثار او و هم در فعالیت‌های بشردوستانه‌اش می‌بینیم.
کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر چنانکه پیش‌تر هم اشاره شد از آثار مهم هانا آرنت است. آرنت همچنین به‌خاطر کتاب «آیشمن در اورشلیم: گزارشی در باب ابتذال شَر» که به کتابی جنجالی بدل شد، مشهور است.
از دیگر آثار هانا آرنت می‌توان به کتاب‌های «وضع بشر»، «محبت و آگوستین قدیس» و «انقلاب» اشاره کرد.

کتاب عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر برای چه مخاطبانی مناسب است؟

مجموعۀ سه‌جلدی عناصر و خاستگاه‌های حاکمیت توتالیتر را به همۀ علاقه‌مندان مطالعه در زمینۀ فلسفه و علوم سیاسی، خصوصاً کسانی که به مطالعه دربارۀ توتالیتاریسم و ریشه‌ها و ماهیت نازیسم و استالینیسم علاقه‌مند هستند، پیشنهاد می‌کنیم.