ققنوس پرده های خاموش

شازده حمام در میان کردها جلد اول
دکتر محمدحسین پاپلی یزدی
ناشر: گوتنبرگ

کتاب «شازده حمام در میان کردها» جلد اول اثر محمدحسین پاپلی یزدی
کتاب‌های «شازده حمام» یادها و خاطر‌ه‌های دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، جغرافی‌دان و نویسنده ایرانی، است که در چند جلد منتشر شده و با استقبال زیادی هم روبرو شده است. نویسنده، این خاطرات را پس از بازنشستگی‌ از دانشگاه تربیت مدرس با نثری دلنشین و خواندنی نوشته است.
«شازده حمام در میان کردها» جلد اول، یکی از کتاب‌های خاطرات دکتر پاپلی یزدی است و همان‌طور که از عنوانش هم برمی‌آید به ارتباط او با مردم کرد مربوط است.
«شازده حمام در میان کردها» کتاب خاطرات است اما همان‌گونه که ویراستار کتاب، یدالله پشابادی، هم نوشته، شگفتی‌‌ها و حضور پررنگ و متوالی عنصر غافل‌گیری و غیرمنتظره بودن بسیاری از رویدادها و کنش‌ها در سیر خاطرات، آن را به نوع ادبی رمان هم نزدیک کرده است.
به طور کلی مردم کرد حضور پررنگی در خاطرات دکتر پاپلی یزدی دارند. او پس از اولین سفرش به مهاباد و مناطق مرزی پیوند عمیقی با مردم کرد احساس می‌کند و خودش می‌گوید که انگار سرنوشت‌ام با کردها پیوند خورده است. در کتاب «شازده حمام در میان کردها» او به شرح خاطراتش از حضورش در بین کردها پرداخته است.

مروری بر کتاب «شازده حمام در میان کردها»
«شازده حمام در میان کردها» جلد اول، شامل خاطراتی است که دکتر محمدحسین پاپلی یزدی در میان کردها و در ارتباط با آنها داشته است.
اما چرا کسی که در یزد متولد شده بخشی زیادی از خاطراتش به مردم کرد اختصاص دارد؟ نویسنده کتاب «شازده حمام در میان کردها» در بخشی از مقدمه‌اش‌ با عنوان «من و کردها» نوشته: «من در سال 1327 به دنیا آمدم. وقتی خود را شناختم حاج خان مرد بزرگی بود. حاج خان وزیری در سال 1267 در سنندج به دنیا آمده بود. او از کردهای سلحشور کردستان بود. او وارد ارتش شد. دست روزگار او را به سوی شهر یزد کشاند. او از ارتش استعفا داد و وارد آموزش و پرورش شد. او با یک زن یزدی ازدواج کرد. ازدواج یک مرد غریبه سنی در شهر یزد در حدود سال 1300 هجری شمسی خود بیانگر خیلی حرف‌هاست. این ازدواج همزیستی مسالمت‌آمیز و خوی و منش آن مرد شریف و آن خانواده یزدی را می‌رساند.» این اتفاق در کودکی نویسنده بخشی از افکار او را درباره همزیستی شکل می‌دهد و به خصوص کردها در ذهن او برجسته می‌شوند.
پاپلی یزدی در کتاب «شازده حمام در میان کردها» جلد اول، تصویر دیگری از گذشته و ارتباطش با کردها هم به دست داده است. در دهه 1340 سالانه هزاران کارگر تهیدست یزدی برای کتیراگیری به کوه‌های کردستان ایران می‌رفتند. نویسنده نیز 14-15 ساله بوده که برای اولین‌بار به مهاباد و سردشت و کوه‌های مرزی ایران و عراق می‌رود. این مسافرت 3 بار و و در سه سال و تا تابستان 1346 اتفاق می‌افتد: «با هر مسافرت من با زیبایی‌هایی طبیعی کردستان بیشتر آشنا شدم. اما از همه مهم‌تر با زیبایی‌های اخلاقی کردها آشنا شدم. در دهه 1340 در کردستان و مهاباد و سردشت به خصوص در روستاها فقر بیداد می‌کرد. اکثر روستاها از جاده، آب و برق، حتی مدرسه محروم بودند. اما کردها مردمی شجاع، دلیر، راستگو و راست‌کردار و مبارز و حق‌طلب بودند.»
کتاب «شازده حمام در میان کردها» نه تنها خاطرات دکتر پاپلی یزدی از روزهای رفته، بلکه تصویری از وضعیت اجتماعی و فرهنگی و زیست مردمی که او با آنها سروکار داشته هم هست. او می‌گوید وقتی برای تحصیل در رشته جغرافیا به دانشگاه مشهد می‌رود درمی‌یابد که حدود 50 درصد از جمعیت خراسان شمالی کرد هستند و همچنین اکثریت مطلق عشایر خراسان شمالی نیز کرد هستند. او در سال‌های 1346 تا 1350 دانشجو بود و می‌گوید که از سال 1347 بارها به محلات عشایر کرد خراسان از سرخس تا ترکمن صحرا و اسفراین و سبزوار مسافرت کرده است. پس از پایان تحصیل، سربازی را هم در دانشگاه مشهد می‌گذراند و به این ترتیب 10 سال به شکل پیوسته در دانشگاه فردوسی بوده است. او در طول این 10 سال با تعداد زیادی از کردهای خراسان شمالی و کردهای کردستان آشنا می‌شود.
پاپلی یزدی در خاطراتش و از جمله در کتاب «شازده حمام در میان کردها» جلد اول، به نقاط کمتر دیده‌ شده توجه کرده و روایتی از زیست مردمان بی‌نام‌ و نشانی به دست داده که معمولا نادیده گرفته می‌شوند. کتیرایی‌ها گروهی از این مردمان هستند.
سرگذشت کتیرایی‌ها به چند دلیل بخش زیادی از کتاب «شازده حمام در میان کردها» جلد اول را تشکیل می‌دهد. اول اینکه بخش مهمی از خاطرات جوانی نویسنده را تشکیل می‌دهد. او در سنین نوجوانی دوبار تنها به کوه‌های کردستان سفر کرده و با مردمی زندگی کرده که عصاره‌ای از فقر و فاقه بوده‌اند. دلیل دومی که نویسنده ذکر کرده این است که تا به حال کسی درباره زندگی عادی و روزانه کتیرایی‌ها مطلبی نوشته است. به جز این هنوز هم تعدادی از کتیرایی‌ها دوستان دوران نوجوانی او را تشکیل می‌دهند. آخر این که زندگی بعضی از بچه‌های کتیرایی که با سعی و کوشش و تلاش، خود و خانواده خود را از فقر و فاقه نجات دادند شاید درسی باشد برای «جوان‌هایی که نان‌شان آماده است و سستی می‌کند.»
کتاب «شازده حمام در میان کردها» جلد اول به قلم دکتر محمدحسین پاپلی یزدی و با گزینش، تدوین و ویرایش دکتر یدالله پشابادی در انتشارات گوتنبرگ منتشر شده است.

درباره محمدحسین پاپلی یزدی نویسنده کتاب «شازده حمام در میان کردها»
محمدحسین پاپلی یزدی، جغرافی‌دان و پژوهشگر و نویسنده، در سال 1327 متولد شد. در سال 1346 در رشته جغرافیای دانشگاه مشهد قبول می‌شود. در سال 1350 مدرک لیسانس می‌گیرد و در سال 1356 برای ادامه تحصیل در کارشناسی ارشد و دکترا به دانشگاه سوربن پاریس می‌رود. در سال 1362 از رساله دکترایش با عنوان «کوچ‌نشینی در شمال خراسان» دفاع می‌کند. این اولین رساله دکترای دولتی بود که توسط یک ایرانی در فرانسه در رشته جغرافیا گذرانده می‌شد.
او از سال 1350 تا 1380 به عنوان عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد به تدریس مشغول بود. در این میان البته ده سال را در پاریس گذراند. در سال 1380 به دانشگاه تربیت مدرس تهران منتقل شد و در سال 1385 از این دانشگاه بازنشسته شد.
پاپلی یزدی در سال ۱۹۸۱ به عنوان عضو مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه درآمد. همچنین از مهرماه تا اسفند ۱۳۶۸ بنا به دعوت ممرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه برای همکاری در پروژه اطلس ایران به فرانسه دعوت شد.
عضویت در کمیسیون جغرافیای فرهنگی انجمن جغرافی‌دانان جهان، عضویت در مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه، تدریس در دانشگاه سوربن به‌عنوان استاد مدعو، تدریس در دانشگاه‌های فردوسی مشهد و تربیت مدرس تهران، معاونت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، عضویت در کمیته برنامه‌ریزی جغرافیا در ستاد انقلاب فرهنگی، عضویت در هیأت تحریریۀ مجلۀ رشد جغرافیا، ریاست پژوهشکده امیرکبیر و ریاست انجمن ژئوپلیتیک تهران از جمله سوابق علمی و اجرایی دکتر پاپلی یزدی است. او تالیفات زیادی هم دارد که از میان آنها می‌توان به این آثار اشاره کرد: «فرهنگ آبادی‌ها و مکان‌های مذهبی کشور»، «کوچ‌نشینی در شمال خراسان»، «مذهب عشق» و «پینه‌دوز و شاه عباس».