نقد عقل عملی

معرفی نقد عقل عملی اثر ایمانوئل کانت

جست‌وجوی قانون اخلاقی بنیادین: نقد دوم ایمانوئل کانت که به بخش اخلاقی نظام فکری او اختصاص دارد. رساله نقد عقل عملی هفت سال پس از سنجش خرد ناب منتشر شد و کوتاه‌تر از این رساله، که به نقد اول مشهور است، می‌باشد. 
رساله نقد عقل عملی از نظر شیوه تدوین مباحث و فصل‌بندی به نقد عقل محض یا سنجش خرد ناب شبیه است. این کتاب نیز به دو بخش عناصر و روش‌شناسی تقسیم شده است.
کانت در کتاب نقد عقل عملی در جست‌وجوی زمینه‌ای متافیزیکی برای ادراک ما و در جست‌جوی چنین زمینه‌ای برای اخلاق انسان است.

درباره کتاب نقد عقل عملی

نقد عقل عملی در سال 1787 منتشر شد. این رساله در کنار «بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق» در سال 1785 و «مابعدالطبیعه اخلاق» در سال 1797 اهمیتی اساسی برای فهم فلسفه اخلاق کانت دارند.
کانت در نقد عقل عملی در جست‌وجوی مبانی اخلاق است و نه محتوای آن و به عبارتی خیر و شر مورد توجه‌اش نیست. او می‌گوید که در مورد خرد عملی هم، همچون خرد محض، به اصولی پیشینی مانند مقولات نیاز بود.
کانت در نقد عقل عملی می‌گوید که عمل اخلاقی راستین، عملی است که از قید هرگونه امر تجربی و محسوس آزاد باشد و صرفا از عقل محض نشات گرفته باشد. 
کانت در رساله نقد عقل عملی، همچون نقد اول، نشان داده که عقل محض با تعارض‌هایی مواجه است اما آن‌گونه که مترجم کتاب توضیح داده، اگرچه نتیجه تعارض‌های عقل نظری عمدتا سلبی است و این تعارض‌ها حکایت از آن دارند که راه عالم معقول به روی ما بسته است، ولی در جدل عقل عملی، به نتایجی ایجابی دست پیدا می‌کنیم.
کانت در کتاب نقد عقل عملی معتقد است که مفاهیمی همچون اختیار، جاودانگی نفس و خدا، مفاهیمی تهی و عاری از مفاد و مصداق نیستند و حقیقتی در ازای آنها وجود دارد.
مترجم کتاب نقد عقل عملی تاکید دارد که میان نقد اول و نقد دوم کانت تعارضی وجود ندارد زیرا آنچه در نقد نخست آمده به شناخت نظری این مفاهیم مربوط است و آنچه در نقد دوم یعنی در نقد عقل عملی مورد بحث است به شناخت عملی (شناخت آنها برای مقاصد عملی) مربوط است. بنابراین کانت نشان می‌دهد که این دو عقل در حقیقت دو ساحت عقل واحدند و نه تنها تعارضی میان آنها نیست، بلکه چنانچه هریک از آنها در مسیر صحیح خویش به کار گرفته شود، مکمل یکدیگرند.
کانت به طور کلی نویسنده‌ای سخت‌نویس بود و این ویژگی در نقد عقل عملی نیز وجود دارد. مترجم فارسی اثر در توضیحات ابتدایی‌اش نوشته که در این ترجمه سعی کرده که زبان ترجمه، زبانی مانوس باشد و اگر نتواند سنگینی بار هم عبارات کانت را بر خواننده سبک سازد، دست‌کم کار فهم آن را سنگین‌تر نکند. او همچنین کوشیده تا متن ترجمه متناسب با نثر فلسفی معمول در دوران کنونی باشد و از اصطلاحاتی که در میان اهل فلسفه و اساتید و دانشجویان این رشته متداول است استفاده کند.
ترجمه فارسی نقد عقل عملی بر پایه سه ترجمه انگلیسی و یک ترجمه عربی اثر صورت گرفته است. 

خلاصه کتاب نقد عقل عملی

در بخشی از رساله نقد عقل عملی درباره ایده محوری کتاب می‌خوانیم: «کاربرد نظری عقل فقط به موضوعات قوه شناختاری اهتمام داشت و بررسی انتقادی درباره عقل به لحاظ این نحوه کاربرد آن، حقیقتا فقط به همان قوه محض شناخت می‌پرداخت. زیرا این بررسی انتقادی، تردیدی را که بعدا هم به تایید رسید، پیش آورد مبنی بر اینکه ممکن است این عقل به راحتی پا را از حدود خویش فراتر بگذارد و در میان موضوعات دست‌نایافتنی یا حتی مفاهیم متناقض، سردرگم بماند. در مورد کاربرد عملی عقل، وضع کاملا متفاوت است. در این مورد، عقل به مبادی ایجاب اراده اهتمام دارد که این اراده، قوه‌ای است یا برای ایجاد موضوعاتی منطبق با تصورات یا برای موجب ساختن خویش در جهت ایجاد این قبیل موضوعات (خواه نیروی فیزیکی وافی به این کار باشد و خواه نباشد) یعنی قوه‌ای است برای موجب ساختن علیت ما.»

درباره ایمانوئل کانت نویسنده کتاب نقد عقل عملی

ایمانوئل کانت، فیلسوف بزرگ آلمانی که او را به عنوان پدر فلسفه مدرن هم می‌شناسند، در آوریل 1724 در کونیگسبرگ، یکی از شهرهای پروس شرقی، متولد شد. در هجده سالگی به عنوان دانشجوی الهیات در دانشگاه کونیگسبرگ پذیرفته شد اما کمی بعد از الهیات دلزده شد و به ریاضیات و فیریک توجه کرد. با مطالعه آثار نیوتن نسبت به پیشرفت‌های علم آگاهی بیشتری پیدا کرد. گرایش اصلی کانت اما به اندیشه‌ورزی و فلسفه بود و در این عرصه بخشی از مهم‌ترین متون تاریخ فلسفه را منتشر کرد. کانت از برجسته‌ترین چهر‌ه‌های تاریخ فلسفه و به طور خاص از مهم‌ترین فیلسوفان عصر روشنگری محسوب می‌شود. آثار او در زمینه اخلاق و زیبایی‌شناسی نیز جریان‌ساز و بسیار تاثیرگذار بوه‌اند. کانت در سال 1804 از دنیا رفت. از دیگر آثار مشهور کانت می‌توان به «نقد قوه حکم» و «سنجش خرد ناب» اشاره کرد که هر دو به فارسی هم ترجمه شده‌اند.

کتاب نقد عقل عملی برای چه کسانی مناسب است؟

دانشجویان، پژوهشگران و مدرسان فلسفه و همچنین علاقه‌مندان به مباحث فلسفه اخلاق مخاطبان اصلی کتاب نقد عقل عملی به شمار می‌روند.