رکوئیم برای یک راهبه

کتاب «رکوئیم برای یک راهبه» اثر آلبر کامو
نمایشی که نشان می‌دهد چگونه قانون به ضد خودش بدل می‌شود و به بی‌عدالتی دامن می‌زند. آلبر کامو در نمایشنامه «رکوئیم برای یک راهبه» فرایند پیچیده‌ای را به تصویر کشیده که در آن قانون ناتوان از دفاع از حقوق محرومان و بی‌گناهان است و عملکردی معکوس دارد.
کامو به جز نوشتن رمان و آثار فلسفی، تعدادی نمایشنامه هم نوشت و در تئاتر هم فعالیت داشت. او برخی از نمایشنامه‌ها را بر اساس آثاری از نویسندگان دیگر نوشت. کامو حدود شش نمایشنامه را تنظیم و کارگردانی کرد که از میان آنها دو اثر بسیار موفق از کار درآمدند: «رکوئیم برای یک راهبه» اثر ویلیام فاکنر و «تسخیرشدگان» اثر فیودور داستایفسکی.
رمان «رکوئیم برای یک راهبه» كه آن را ادامه «حریمِ» می‌دانند، ازجمله آثار فاكنر است كه بعد از دریافت جایزه نوبل ادبیِ 1949 نوشته شده و فاکنر در آن به مضامینی چون ایثار، اخلاق و انسانیت پرداخته است. کامو بر اساس این رمان نمایشنامه «رکوئیم برای یک راهبه» را برای اجرای در صحنه نوشته است.
در سپتامبر سال 1956 کامو نمایشنامه «رکوئیم برای یک راهبه» را که شش شخصیت دارد در تماشاخانه ماتورن‌ها به روی صحنه برد.

مروری بر کتاب «رکوئیم برای یک راهبه»
کامو کتاب «رکوئیم برای یک راهبه» را یک تراژدی مدرن می‌داند و در نمایشنامه‌اش کوشیده با حفظ کالبد و روح اصلی اثر فاکنر، آن را به زبان فرانسه و به شکل نمایشی بازگرداند.
متنی که کامو در کتاب «رکوئیم برای یک راهبه» نوشته به داستان و دیالوگ‌های کتاب فاکنر بسیار نزدیک است و البته او به اقتضای صحنه و اجرا تغییرات اجتناب‌ناپذیری در آن به وجود آورده است.
کامو همچنین در متن نمایشنامه «رکوئیم برای یک راهبه» برخی شخصیت‌ها یا برخی وقایع را پررنگ‌تر و برجسته‌تر کرده است.
کتاب «رکوئیم برای یک راهبه» در صحنه اولش در دادگاه آغاز می‌شود. متهم زنی است سیاه‌پوست که حدودا سی سال سن دارد و نامش نانسی مانیگو است. در واقع کامو نمایشنامه‌اش را با پرداختن به موقعیت یک محکوم آغاز می‌کند.
دادگاهی که در ابتدای نمایشنامه «رکوئیم برای یک راهبه» توصیف شده نامتعارف و عجیب به نظر می‌رسد چرا که زن سیاه‌پوستی که به عنوان متهم در جلسه حاضر است خود را مجرم و گناهکار معرفی می‌کند در حالی که او مرتکب جرم نشده و بی‌گناه است. نانسی مانیگو جز اینکه اتهام را بپذیرد هیچ حرف دیگری ندارد.
او چهره‌ای آرام و نفوذناپذیر و تقریبا رویایی دارد و به ظاهر بلندبالا به نظر می‌رسد. در توضیحات خود نمایشنامه «رکوئیم برای یک راهبه» درباره او آمده که او نیازی به کمک ندارد و با آنکه همه نگاه‌ها به سوی او چرخیده اما او به کسی نگاه نمی‌کند. چشمانش را بالا گرفته و به نقطه‌ای در دوردست، در انتهای دیگر صحن دادگاه خیره شده است. گویی تنها است و در سکوت مرگباری که بر سالن دادگاه حاکم است همه به او خیره شده‌اند.
این شخصیت کتاب «رکوئیم برای یک راهبه» که به جرم کشتن یک کودک خردسال محاکمه می‌شود پس از آنکه قاضی حکم اعدامش را صادر می‌کند تشکر می‌کند و این به عجیب بودن موقعیت این محاکمه می‌افزاید. وکیل نانسی در جلسه دادگاه به او می‌گوید هر حرفی دارد باید پیش از اعلام رای بزند. او می‌‌داند که چرا نانسی برخلاف واقعیت خود را گناهکار می‌خواند: «من مى‏دونم تو چرا پاسخ دادى گناه‏کارم، درحالى‏که من بارها و بارها تکرار کردم که در جواب باید بگى بى‏گناهم. من مى‏دونم چرا این کار کردى. اما حالا، محاکمه تموم شده. تا چند لحظه‏ دیگه، توى زندان، فکرت به کار میندازى و چیزى رو که مى‏خواى مى‏گى. تموم اون چیزى که تو دلت هست. چیزى که من ازش باخبرم و درکش مى‏کنم. اما این‏جا، بعد از اعلام رأى، باید ساکت باشى. اگه مى‏خواى حرفى بزنى، همین الان این کارُ بکن. فهمیدى؟».
کامو در نمایشنامه «رکوئیم برای یک راهبه» تنها به توصیف وضعیت روحی شخصیت‌های نمایش بسنده نکرده بلکه بستر و محیطی که علت اصلی رفتار آنها است به تصویر کشیده است. او نشان داده که محیط اجتماعی و مسایل اقتصادی چگونه روند زندگی افراد را تغییر میدهد.
او همچنین در ماجراهایی که در نمایشنامه «رکوئیم برای یک راهبه» شرح داده این واقعیت تلخ را به نمایش گذاشته که فردی که بی‌گناه است نه تنها تا پای چوبه دار می‌رود بلکه اعدام هم می‌شود و قانون و اجتماع امکانی برای نجات او ندارند.

درباره آلبر کامو نویسنده کتاب «رکوئیم برای یک راهبه»
آلبر کامو، رمان‌نویس، نمایشنامه‌نویس، روزنامه‌نگار و روشنفکر فرانسوی-الجزایری، در سال 1913 از پدری الجزایری و مادری اسپانیایی به دنیا آمد. تمام کودکی‌اش را با مادر در یک محله فقیرنشن الجزیره سپری کرد چرا که پدرش در سال 1914 کشته شده بود. فقر این دوران تاثیر مهمی بر کامو گذاشت و به درک او از جهان پیرامون کمک بزرگی کرد. کامو خیلی زود شروع به نوشتن کرد و به عنوان بازیگر هم مشغول کار شد. او عضو حزب کمونیست هم شد اما تنها یک سال در حزب ماند و از آن خارج شد. کامو زندگی کوتاه اما پرباری داشت و به عنوان یکی از نویسندگان و روشنفکران شاخص قرن بیستم شناخته می‌شود. در کارنامه او نمایشنامه، داستان و آثاری با درونمایه فلسفی دیده میشود. در سال 1959 کامو بر اثر تصادف از دنیا رفت. او برنده جایزه نوبل ادبی هم شده بود. «سقوط»، «کالیگولا»، «اسطوره سیزیف» «طاعون»، «بیگانه»، «سوء‌تفاهم» و «نوادگان خورشید» برخی از آثار کامو هستند که به فارسی ترجمه شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «رکوئیم برای یک راهبه»
کتاب «رکوئیم برای یک راهبه» با ترجمه کیاسا ناظران در نشر قطره منتشر شده است.
کیاسا ناظران، متولد 1355، مترجم، پژوهشگر و مدرس ادبیات نمایشی و تئاتر است. ناظران در دانشگاه پاریس 3 به تدریس و پژوهش در زمینه تئاتر مشغول است و آثاری هم در این زمینه به فارسی برگردانده است. «به سوی تئاتر بی‌چیز»، «تن شاعر» و «بازیگری» در دو جلد از جمله ترجمه‌های او است.