کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي» اثر نيما قرباني، نشر بينش نو
اثري درباره مهارتهاي ارتباطي و روشهاي برقراري ارتباط که اگرچه مبتني بر نظريات و پژوهشهاي علمي است اما به شکلي کاربردي نوشته شده و از اينرو هم مخاطبان عام و هم خوانندگان متخصص ميتوانند از اين کتاب استفاده کنند. کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي»، نوشته نيما قرباني، به موانع برقراري ارتباط و شيوهها و الگوهاي صحيح آن پرداخته است.
آنچه در فصلهاي مختلف کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي» مطرح شده ميتواند در رفتار درماني و آموزش ابراز وجود، مقدمات روان درماني و همچنين روانشناسي مثبت مورد استفاده قرار بگيرد.
مروري بر کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي»
کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي» با نگاهي علمي و در عين حال کاربردي به موضوع مهارتهاي ارتباطي بينشخصي پرداخته است. برخلاف آنچه ممکن است در ابتدا به نظر برسد، الگوهاي ارتباطي قاعدهمند و آموختنياند و اين کتاب تلاشي است براي رفع موانع يک رفتار ارتباطي جديد.
نويسنده کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي» معتقد است که آموزشهاي مهارتي چون در تضاد با عاداتي که با آنها خو کردهايم قرار ميگيرد، با دو مانع روبهروست: نخست، دلبستگي به عادات پيشين سبب ميشود از آزمايش مهارتي جديد از طريق دليلتراشي سرباز زنيم. عمدهترين توجيه در فرار از شکلدهي يک رفتار ارتباطي جديد، نامناسب انگاشتن آن با سيستم و محيط است. جاييکه نياز به عملي جديد و متفاوت است، گرايش به تحليل و فلسفهبافي گل ميکند. دوم، ضرورت تمرين براي شکلدهي رفتار جديد است که آنهم زحمت دارد. ازاينرو است که او ميگويد يادگيري مهارتهاي ارتباطي نياز به توجه و غلبه بر دو مانع ياد شده دارد.
فصلهاي اول و دوم کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي» درباره روشهاي برقراري ارتباط و شناخت عيني الگوهاي ارتباطي بينشخصي بحث کردهاند. در اين فصول بهجاي استفاده از پرسشنامه براي سنجش الگوهاي ارتباطي، با ارائه يک چهارچوب عيني و عملي امکان شناخت الگوي ارتباطي خود و ديگران در هر موقعيت فراهم شده است.
نويسنده در فصل دوم کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي» تعاريف نويني از مفهوم قاطعيت ارائه ميکند، سبکهاي ارتباطي سازنده و مخرب بينشخصي را متمايز ميسازد، و جايگاه سبکهاي ارتباطي را در ساخت شخصيت معين ميکند.
فصلهاي چهار تا هشت کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي» راههاي عملي پرورش روشهاي سازنده ارتباط را معرفي ميکند. پس از فصل سوم که در آن فرآيند تحول سبکهاي ارتباطي و راههاي پيشگيري از شکلگيري الگوهاي ارتباطي مخرب بيان ميشود، سبک بودن و تمايز آن از سبک عمل در ارتباطهاي بين شخصي موضوع فصل چهارم را شکل ميدهد. اين فصل به طور عمده با الهام از نظريه شخص-محوري کارل راجرز و اضافه کردن مولفه ايجاز در گفتار به آنها تاليف شده است.
در فصل پنجم کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي»، تمرينهاي عملي شيوهِ بودنِ ياريبخش در ارتباطها در قالب مهارت در هنر گوش دادن مطرح ميشود که دربرگيرنده شروط اصلي برقراري يک ارتباط سازنده ياريبخش متقابل است و فراتر از کاربردهاي عمومي آن در ارتباطها، براي دانشجويان و متخصصاني که در تکاپوي يادگيري عملي مشاوره و رواندرمانگرياند قدم آغازين است.
مطالبي که به عنوان فنون ارتباطي در فصلهاي شش تا نه کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي» مطرح شده شيوههاي عمل سازنده در ارتباطها را دربرميگيرد. به عبارتي ديگر، سبک بودن در ارتباطها (فصل چهار و پنج) شروط ضروري و هميشگي يک ارتباط موفقاند، اما سبک عمل (فصل شش تا نه) فنونياند که در موقعيتهاي زماني خاصي در ارتباطها به کار ميروند.
در فصل ششم کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي»، آثار بيان و افشاي گفتاري رويدادهاي ناراحت کننده زندگي و احساسات همبسته با آنها در سلامت جسماني و رواني به بحث گذاشته شده و راههاي رفع سوءتفاهمها از راه افشاي صادقانه افکار و احساسات عميق خود مطرح شده است. در اين فصل بنياديترين قدم در جهت برخورد سازنده با اختلافات خانوادگي و روابط نزديک بيان شده است.
فصل هفتم کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي» به راههاي پافشاري در احقاق حق، مخالفت کردن، و جلب موافقت در يک بافت محترمانه متقابل براي مديريت مشکلات ارتباطي پرداخته است. فرهنگ نقد محور، مطلب فصل هشتم است که در آن ماهيت انتقاد کردن و واکنشهاي مخرب در برابر انتقاد مورد توجه بوده است. تمرين روشهايي که در اين فصل ارايه شدهاند امکان بهرهگيري متقابل از انتقاد را در جهت تفاهم بيشتر در روابط فراهم ميکند.
فصل نهم کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي» به توصيف و تبيين ساختار شخصيتي نارسيسيزم که از آفتهاي مهم روابط بين شخصي است ميپردازد و آسيبهاي اين ساختار و روشهاي مهار آن را در مديريت و سازمان به تصوير ميکشد. در اين فصل سعي شده نظريه کوهوت و يافتههاي وابسته به آن را که يکي از پيچيدهترين و جالبترين نظريهها در منظومه روانکاوي است به زبان قابل فهم ارايه شود. در اين فصل مسئله اقتدار و مديريت به بحث نارسيسيزم گره خورده و مواردي عيني از به کارگيري فنون ارتباط سازنده در موقعيتهاي کاري به تصوير کشيده شده است.
فصل دهم کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي»، به الگويي براي تعميق نزديک اختصاص دارد که پشتوانههاي پژوهشي در گستره روانشناسي مثبت دارد. اجراي اين الگو با استفاده از فنون فصول پنج تا نه و به خصوص فصل ششم، تداوم روابط نزديک را به همراه خواهد داشت.
نويسنده کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي»، براي جلوگيري از قطع شدن ارتباط خواننده با متن، به مولفان منابع مورد استفاده در کتاب اشارهاي نکرده اما براي استفاده خوانندگان متخصص يا کنجکاور در پاورقي به آنها اشاره کرده است. علاوه بر اين، همانگونه که در کتاب اشاره شده، فصلهاي اول، دوم، ششم، هفتم و هشتم اين کتاب ميتواند در مباحث رفتاردرماني و آموزش ابراز وجود، فصل چهار و پنجم در آموزش عملي مقدمات رواندرماني و فصول چهار و ده در روانشناسي مثبت مورد استفاده فرار بگيرد.
اين اثر همانطور که نويسندهاش هم اشاره ميکند، محصول يک تفکر ايدئولوژيک و بخشي از سرنوشت گريزناپذير ما در جهت آفرينش ابزارهايي براي زندگي آسوده است که فوايد خاص خود را دارد و ارتقاء رفتار ارتباطي نيز در چنين چارچوبي قرار ميگيرد. در بخشي از کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي» درباره پرخاشگري ميخوانيم: «پرخاشگري تنها پاسخ برانگيخته در برابر ناکامي نيست و انسانها با توجه به اينکه در چه موقعيتي قرارگرفته باشند واکنشهاي متفاوتي در برابر ناکامي نشان ميدهند. بهعبارتيديگر، يادگيري روشهاي متعدد نظمدهي(مهار، افزايش، کاهش، تغيير جهت) خشم ممکن است ارتباط خشم و پرخاشگري را منتفي کند. ممکن است براثر يادگيري، خشم همواره به پرخاشگري منتهي نشود، اما بر اساس سازوکارهاي زيستي و فطري، پرخاشگري ابتداييترين و دردسترسترين شيوه واکنش است. نگاهي به تفاوت رفتار کودکان و بزرگسالان اين امر را بيشتر هويدا ميسازد. کودکان معمولاً در برابر ناکامي، بهطور فطري، با خشم و پرخاشگري واکنش نشان ميدهند. اما بهتدريج که بزرگتر ميشوند واکنشهاي ديگر به ناکامي همچون کنارهگيري، نشانههاي اختلال جسماني، پناهبردن به خيالبافي، مسئلهگشايي سازنده، و غيره را بهعنوان روشهاي مخرب و سازندهي نظمدهي خشم ميآموزند. هر اندازه در سلسلهمراتب تکاملي موجودات بالاتر برويم و به پستانداران عالي برسيم، پاسخ فطري جنگوگريز بيشتر تحتتأثير تجربه قرار ميگيرد و بهوسيله قشر مخ مهار ميشود».
کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي» در انتشارات بينش نو منتشر شده است.
درباره نيما قرباني نويسنده کتاب «سبکها و مهارتهاي ارتباطي»
نيما قرباني، متولد 1346، نويسنده و مدرس دانشگاه تهران و عضو هيئت علمي مدرسه روانپزشکي واشنگتن است. او فعاليتهاي آموزشي و پژوهشي مختلفي در زمينه تربيت درمانگر، آموزش مهارتهاي ارتباطي و ماهيت فرايندهاي ناهشيار انجام داده است. «من به روايت من»، «از خط مثلث تا مثلث تعارض» و «سوداي خوش» از ديگر آثار قرباني است.
