ماکسیم گورکی

الکسی ماکسیموویچ پشکوف (Алексей Максимович Пешков)، معروف به ماکسیم گورکی (Максим Горький)، متولد 1868 و درگذشته به سال 1936، نویسنده، ناشر و فعال سیاسیِ سوسیالیست اهل روسیه بود. گورکی از مشهورترین نویسندگان سوسیالیستِ روس در اواخر عصرِ روسیۀ تزاری و اوایل تشکیل حکومت اتحاد جماهیر شوروی است. او با لف تولستوی و آنتون چخوف، دو نویسندۀ بزرگ عصر طلایی ادبیات روسیه، در ارتباط بود. گورکی از مخالفان سرسخت رژیم تزاری و از فعالان جنبش کمونیستی مارکسیستی و بلشویکی در روسیه بود. مدتی هم با ولادیمیر لنین و شاخۀ بلشویک الکساندر بوگدانف در حزب سوسیال‌دموکرات کارگر روسیه ارتباط داشت. او بخش عمده‌ای از زندگی‌اش را، چه در دورۀ تزاری و چه بعد از انقلاب روسیه، در تبعید گذراند اما در سال 1932، به‌دعوت ژوزف استالین، به روسیه برگشت و تا زمان مرگش در سال 1936 در میهنش زندگی کرد. پس از بازگشت به شوروی به‌دعوت استالین بود که به گورکی لقب بنیانگذار رئالیسم سوسیالیستی داده شد و او را به ریاست اتحادیۀ نویسندگان شوروی منصوب کردند. با این حال روابطش با حکومت شوروی دوپهلو بود. هم از استالین حمایت می‌کرد و هم با لف کامنف و نیکلای بوخارین، از رهبران اپوزیسیون که هردو بعد از مرگ گورکی اعدام شدند، رابطه‌ای دوستانه داشت. او همچنین تلاش می‌کرد که سیاست‌های فرهنگی شوروی را تعدیل کند و تلاش‌هایی هم برای دفاع از نویسندگانی که از این سیاست‌ها سرپیچی می‌کردند صورت داد. همین باعث شد روزهای آخر عمرش را، به‌طور تلویحی و غیررسمی و ناگفته، در حصر خانگی به‌سر بَرَد. رمان «مادر» معروفترین اثر گورکی و یکی از نمادهای ادبیات انقلابی و کارگریِ مورد تأیید اتحاد جماهیر شوروی است. از دیگر آثار ماکسیم گورکی می‌توان به رمان «کلیم سامگین»، نمایشنامۀ «در اعماق اجتماع»، داستان کوتاه «نخستین عشق» و کتاب‌های اتوبیوگرافیکِ «دوران کودکی»، «در جستجوی نان» و «دانشکده‌های من» اشاره کرد.