نمادپردازی امر قدسی و هنرها

کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها» اثر میرچا الیاده، ترجمه‌ی مانی صالحی علامه، نشر نیلوفر
مجموعه‌ای از مقالات میرچا الیاده که به مناسبات و ارتباط میان ادیان و هنرها مربوط است. میرچا الیاده در مقالات کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها» موضوعی را بررسی کرده که همواره به آن علاقه داشته است: احتمال برانگیخته شدن احساسات دینی به واسطه تصویرها و نمادها.
میرچا الیاده بر این باور است که پیشینه تاریخی دینی در نمادها و تصاویر و صور خیال هنرها زنده می‌ماند و از این‌روست که در مطالعه ادیان به نمادها و هنرها توجهی ویژه دارد.
میرچا الیاده چهره‌ای چندوجهی است و در مقالات مختلف کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها» علایق متنوع او به خصوص در زمینه دین، هنرها و ادبیات دیده می‌شود.

مروری بر کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها»
کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها» شامل چهار بخش با این عناوین است: «نظریه‌های نمادپردازی»، «هنر و امر قدسی»، «مکان‌های امر مقدس» و «ادبیات و امر قدسی».
هریک از بخش‌های کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها» شامل چندین مقاله است و کتاب مقدمه‌ای مفصل و خواندنی به قلم دیانه آپوستولوس- کاپادونا دارد که در آن نکاتی کلیدی درباره اندیشه الیاده و بخش‌های مختلف کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها» داده شده است.
میرچا الیاده در کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها» با ادراک و شناخت نماد آغاز می‌کند و به بررسی این می‌پردازد که منشاء پیداش نماد چیست و چه کارکردهایی دارد و همچنین به نقش نماد در تجربه بشری و تعبیر زیبایی‌شناختی آن نیز توجه می‌کند.
مقاله «نمادپردازی سایه‌ها در ادیان کهن ابتدایی» که در کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها» منتشر شده از دو جهت مقاله بسیار مهمی است؛ این مقاله از یک‌سو برای درک و شناخت تعبیر و تفسیر الیاده از نماد مهم است و افزون بر آن برای درک تفسیرشناختی یا هرمنوتیک او از نمادپرازی هم حایز اهمیت است.
مقاله دیگر کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها»، با نام «مدهای فرهنگی و تاریخ ادیان» به بررسی اهمیت مورخ ادیان در کشف رمز و یافتن معانی نهفته در یک محیط فرهنگی پرداخته است. آن‌طور که در مقدمه کتاب هم توضیح داده شده، نزد الیاده مقصود و معنی روحانی یک قوم را می‌توان از طریق تحقیق و مطالعه فرهنگ آنها و مخصوصا شخصیت‌ها یا افکار و باورهایی که مردمی یا مورد علاقه عامه مردم بوده‌اند درک کرد.
الیاده در مقاله دیگری از کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها» که «بقایای زنده و استتار اسطوره‌ها» نام دارد نظرش را درباره شباهت‌های ساختاری میان اسطوره‌شناسی کلاسیک و داستان‌سرایی یا قصه‌نویسی نوین که کارکردی اسطوره‌ای را در فرهنگ معاصر تحقق بخشید بیان کرده است.
بخش دوم کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها» به توجه و علاقه الیاده به هنرهای تجسمی مربوط است. مقاله «الوهیت‌ها: هنر و امر الهی» بر قلب این موضوع تمرکز دارد؛ به ارتباط میان دین و هنر. در این مقاله به بررسی این موضوع پرداخته شده که چگونه فرهنگ‌های محلی عامیانه و کهن ابتدایی تجربیات دینی خود را در نقوش و نگاره‌های عینی و محسوس بیان می‌کرده‌اند. مقاله می‌گوید که امر قدسی اجازه می‌دهد در این نقوش و نگاره‌ها نشان داده شود اما به آنها محدود نمی‌شود.
الیاده در مقاله بعدی کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها» به بررسی ارتباط میان آیین‌ساز و زمان می‌پردازد به خصوص به قدرت نقاب و صورتک که به استفاده‌کننده‌اش این امکان را می‌دهد که ناپدید شدن و از بین رفتن ادراک و احساس سنتی زمان، مکان و فردیت را تجربه کند. راز و رمز دگرگونی و استحاله هنر در مراسم آیینی و مراسم آیینی در هنر با اصطلاحات اسطوره و جادو تجریه و تحلیل می‌شود.
در مقاله دیگر کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها» که «تاملاتی درباره هنر هندی» نام دارد، الیاده علاقه قدیمی‌ اولیه‌اش را به شمایل‌نگاری دینی و نمودهای هنری و زیبایی‌شناسانه امر قدسی بیان می‌کند. این تاملات درباره نمودهای زیبایی‌شناختی معنویت، نمایانگر طرح کلی و الگوی بنیادین اندیشه‌های پخته و کامل الیاده درباره دین و هنرها است. «امر قدسی و هنر مدرن»، «گفت‌وگویی با مارک شاگال»، «برانکوزی و اسطوره‌شناسی»، «معماری مقدس و نمادپردازی»، «بارابودور، معبد نمادین»، «از یادداشت‌های روزانه پرتغال»، «مضامین عامیانه محلی و آثار هنری»، «مارته بیبسکو و برخورد ادبیات شرق و غرب»، «اوژن یونسکو و حسرت و دلتنگی برای بهشت» و «تخیل ادبی و ساختار دینی» عناوین دیگر مقالات کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها» است.

درباره میرچا الیاده نویسنده کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها»
میرچا الیاده، دین‌شناس و پژوهشگر و نویسنده در عرصه اسطوره‌شناسی، در سال 1907 در بخارست، پایتخت رومانی، متولد شد. او از کودکی به نوشتن و دانش علاقه‌ای زیاد نشان می‌داد و پرمطالعه بود. الیاده پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه در دانشگاه بخارست و همچنین ایتالیا به تحصیل و مطالعه متفکران افلاطونی رنسانس ایتالیایی پرداخت. در سیر مطالعاتش با اندیشه هندویی نیز آشنا شد. پس از آن و در سال 1928 برای مطالعه فرهنگ و ادیان هند به دانشگاه کلکته وارد شد و از آنجا به هیمالیا رفت تا یوگا را تجربه کند. او در هند به تجربه آیینی و نمادها به عنوان کلید زندگی معنوی توجه کرد. الیاده در سال 1931 برای انجام خدمت سربازی به رومانی بازگشت و پس از آن به فرانسه رفت و مدتی در دانشگاه مشغول به کار شد. در دهه 1950 نیز به امریکا رفت و در دانشگاه شیکاگو به تدریس مشغول شد. الیاده به عنوان دین‌شناس و پژوهشگر و نویسنده حوزه ادیان شناخته می‌شود. او با روش هرمنوتیک تاریخی و دینی به پژوهش در معانی و تاویل پیام‌های نهفته در اسطوره‌ها، آیین‌ها و نمادها می‌پردازد. در بسیاری از آثار او پرسش درباره وضعیت انسان به عنوان محوری اساسی مطرح است. الیاده سرانجام در 22 آوریل 1968 در شیکاگوی امریکا از دنیا رفت. «هنر اسرارآمیز»، «جوانی بدون جوانی»، «رساله در تاریخ ادیان»، «اسطوره و واقعیت»، «شمنیسم»، «اسطوره، رویا، راز»، «آیین‌ها و نمادهای تشرف»، «در پی سرچشمه‌های ادیان» و «نمادپزاری امر قدسی و هنرها» برخی از آثار الیاده هستند که به فارسی ترجمه شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها»
کتاب «نمادپردازی امر قدسی و هنرها» با ترجمه مانی صالحی علامه توسط نشر نیلوفر منتشر شده است.
مانی صالحی علامه مترجم ایرانی متولد 1340 است. او تاکنون کتاب‌های متعددی در حوزه‌های ادبیات، تاریخ و دین‌پژوهی ترجمه کرده است. «کتاب شن»، «داستان فلسفه»، «پرسش‌های بنیادین»، «گزارش برودی»، «در زمانه پنج شاه»، «کتابخانه بابل»، «اسطوره و واقعیت»، «در ستایش تاریکی» و «یک سال در میان ایرانیان» برخی از ترجمه‌های او هستند.