تصاویر و نمادها

کتاب «تصاویر و نمادها» نوشته «میرچا الیاده»
Images and symbols studies in religious symbolism
کتاب «تصاویر و نمادها» نوشته «میرچا الیاده» در زمینه اسطوره‌شناسی و نمادشناسی است. الیاده در کتابش قصد دارد بعضی از قدرتمندترین و جهانی‌ترین نمادها را توصیف و بررسی نماید. نمادهایی که در بیشتر قرون در لایه‌های فرهنگی بر تفکر اسطوره‌ای مشرق زمین و حتی جهان غرب خودنمایی می‌کردند. در کتاب «نمادها و تصاویر» نمادها نقش مهمی را ایفا می‌کنند چراکه کتاب ساخته ذهن بشر نیست، بلکه پاسخی برای نیازهای انسان‌ها است. ویژگی کتاب حاضر را می‌توان آشکارکردن چیزهایی که بر ما پنهان بوده دانست. نماد یا سمبل به انگلیسی symbol کلمه‌ای است که معانی گوناگونی دارد. نمادها با زندگی بشر آمیخته شده‌اند. به طوری‌که هیچ قسمتی از زندگی انسان‌ها خالی از نمادها نیست. نماد نشانه‌هایی است که نشانگر اندیشه، شیء، مفهوم چگونگی و جز اینها می‌تواند باشد. نماد نه تنها باید بیانگر خیال‌پردازی‌های خودآگاهانه تکنولوژیک و فلسفی انسان باشد، بلکه باید از عمیق‌ترین سرشت حیوانی هم خبر بدهد. میرچا الیاده عقیده دارد: بررسی نمادها ما را به درک و شناخت بهتری از انسان «بما هو انسان» نایل می‌گرداند. زیرا این اسطوره‌ها بر روح و روان ما نقش بسته‌اند. به طوری‌که زدودن آنها وجود ندارد و امکان‌پذیر نیست.

درباره کتاب «تصاویر و نمادها»
کتاب دارای 5 فصل است. هر فصل یک نماد یا دسته و گروهی از نمادها را برای خواننده معرفی می‌کند و پس از آن به مطالعه همان نماد می‌پردازد. در فصل اول با نام نمادپردازی «مرکز» به تاریخ ادیان و کهن الگوها اختصاص دارد. فصل دوم با نام نمادپردازی زمان و جاودانگی در تفکر هند به اسطوره‌های هندی و آموزه یوگه‌ها، فلسفه زمان در آیین بودا و... می‌پردازد. «خدایی که به بند می‌کشد و نمادپردازی گره‌ها» عنوان فصل سوم است. در بخش سوم هم نویسنده خدایان بند کشیده در هند باستان، جادو و دین جادو گر‌ه‌ها و دیگر مواردی مانند تشابهات قوم‌شناختی و غیره را توضیح می‌دهد. عنوان بخش چهارم ملاحظاتی در خصوص نمادپردازی صدف‌ها است. در این قسمت به ماه و آب و کارکردهای آیینی صدف‌ها، مروارید در جادو، طب و اسطوره مروارید پرداخته می‌شود. بخش پایانی «نمادپردازی و تاریخ» نام دارد. در این بخش غسل تعمید، طوفان نوح و نمادپردازی آب، تصاویرکهن الگویی و نمادپردازی مسیح مورد توجه و بررسی قرار می‌گیرند.
در قسمتی از کتاب تصاویر و نمادها آمده است:
«در جوامع باستانى و سنتى، جهان پیرامونى هم‌چون عالم صغیر تصور مى‌شود. در مرزهاى این جهان بسته، قلمرو ناشناخته‌ها، بى‌شکلى‌ها آغاز مى‌شود. در این سو فضاى نظام‌دار زیرا مسکون و سازمان یافته است وجود دارد؛ در آن سوى جهان، بیرون از این فضاى آشنا، قلمرو ناشناخته‌ها و خطر شیاطین، اشباح، مردگان و بیگانگان خلاصه کلام، آشفتگى، یا مرگ، یا تاریکى قرار دارد. این تصویر از عالم صغیرِ مسکون که در احاطه قلمروهاى غیرمسکون قرار دارد و یک آشفتگى یا سلطنت مردگان قلمداد مى‌شود، حتى در تمدن‌هاى بسیار متکامل نظیر تمدن‌هاى چین، بین‌النهرین و مصر زنده مانده است. در واقع بسیارى از متون این دشمنان را به اشباح، شیاطین یا نیروهاى هرج و مرج و آشوب تشبیه مى‌کنند که به قلمرو عمومى حمله مى‌کنند. از این رو دشمنان فرعون "پسران نابودى، گرگ‌ها، سگ‌ها" و غیره دانسته مى‌شدند. فرعون به خداى رع، خدایى که بر آپوفیس اژدها ظفر یافت، تشبیه مى‌شد، در حالى که دشمنانش را با همین اژدهاى اسطوره‌اى یکى مى‌دانستند. از آن‌جا که آن‌ها حمله مى‌کنند و توازن و تعادل و خودِ زندگىِ شهرنشینان (یا هر قلمرو دیگر مسکون و متشکل) را به خطر مى‌اندازند، دشمنان به نیروهاى شیطانى تشبیه مى‌شوند، که درصددند بار دیگر عالم صغیر را در حالت بى‌نظمى و آشوب درآمیزند؛ یعنى، آن را منکوب کنند.»

درباره نویسنده کتاب «تصاویر و نمادها»
میرچا الیاده اسطوره‌شناس و دین‌پژوه رومانیایی است. او سال 1907 در رومانی به دنیا آمد. در دبیرستان علاقه به مطالعه شیمی و زیست‌شناسی داشت. در نوجوانی برای مطالعه کتاب «شاخه زرین» اثر جیمز فریزر زبان انگلیسی را فراگرفت. الیاده پس از انگلیسی یادگیری زبان ایتالیایی و فارسی را آغاز کرد. او پس از اینکه مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه بخارست دریافت کرد به هند رفت. الیاده در دانشگاه کلکته زبان سانسکریت را فراگرفت و به مطالعه آثار شرقی، دین‌شناسی و اسطوره پرداخت. پس از اخذ مدرک دکتری از دانشگاه کلکته برای تدریس به دانشگاه سوربن دعوت شد. او در سال 1952 مجموعه گفتگوهایش با کارل یونگ را منتشر کرد. او همچنین مقالا ت بسیاری در حوزه تاریخ و تطبیق ادیان و فولکلور نوشته است و در تفسیر پدیده‌های دینی هم شیوه‌ و روشی تازه داشت. میرچا الیاده در بیشتر دانشگاه‌های اروپا تدریس کرده است و با مجلات بسیاری هم همکاری داشته است. برخی از آثار میرچا الیاده عبارتند از: «سیاحت معنوی» «منشأ عرفان هندی»، «تاریخ اندیشه‌های دینی؛ از عصر حجر تا اسرار الئوسیس»، «تاریخ تطبیقی تکنیک‌های یوگا»، «چشم‌اندازهای اسطوره»، «اسطوره و واقعیت»، «ولادت عارفانه»، «مقدس و نامقدس».
میرچا الیاده سال 1986 در اثر سکته مغزی چشم از جهان فرو بست.

درباره ترجمه فارسی کتاب «تصاویر و نمادها»
کتاب «تصاویر و نمادها» توسط محمدکاظم مهاجری به فارسی برگردانده شده است. چاپ و نشر کتاب را بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه به عهده داشته است.
رتبه کتاب «تصاویر و نمادها» در گودریدز: 4.2 از 5.