نیمه ی غایب

کتاب «نیمه‌ی غایب» نوشتۀ حسین سناپور
داستان جدایی و فراق، جوانی‌های تباه ‌شده، عشق‌های ناکام، خانواده‌های فروپاشیده و تقابل سنت و تجدد. کتاب «نیمه‌ی غایب» اولین رمان حسین سناپور و معروفترین اثر داستانی اوست.
کتاب «نیمه‌ی غایب» یک رمان اجتماعی و عاشقانه است که تقابل و تضاد میان ارزشهای سنتی حاکم بر نظام خانواده و ارزشهای جدید مبتنی بر آزادی‌های فردی را به تصویر می‌کشد و از جامعه‌ای می‌نویسد که خواست‌هایی تازه دارد و از موانعی که بر سر راه این خواست‌های تازه قرار دارند و سد راه آن‌ها هستند.
حسین سناپور در کتاب «نیمه‌ی غایب» روایتگر سرگذشت و سرنوشت آدم‌هایی است که از یکسو قربانی تصمیمات خانواده‌هایشان هستند و از سوی دیگر قربانی ناکامی‌ای که از عصیان نصیبشان می‌شود. به بیانی می‌توان گفت که این رمان، بیانگر سرگذشت انسانهایی ناکام با سرنوشت‌هایی تباه در متن جامعه‌ای معیوب، بحرانی و مسئله‌دار است.
کتاب «نیمه‌ی غایب» از رمان‌های موفق دهۀ 70 خورشیدی، هم به‌لحاظ اقبال عمومی و هم توجه منتقدان، است. این رمان در سال 1378 جایزۀ مهرگان ادب را دریافت کرده است.
کتاب «نیمه‌ی غایب» اولین بار در سال 1378 در نشر چشمه منتشر شد و تاکنون بارها در همین انتشارات تجدید چاپ شده است.

مروری بر کتاب «نیمه‌ی غایب»
حسین سناپور در کتاب «نیمه‌ی غایب» ماجرای آدم‌هایی از دو نسل را در اواخر دهۀ 60 خورشیدی روایت می‌کند. این رمان از دید شخصیتهای مختلف، جاهایی به‌صورت اول‌شخص و جاهایی هم از نظرگاه سوم‌شخصِ محدود به ذهن شخصیتها، روایت می‌شود.
کتاب «نیمه‌ی غایب» از پنج فصل به نام‌های «مراسم تشییع»، «مراسم خواستگاری»، «مراسم قربان»، «مراسم وصل» و «مراسم معارفه» تشکیل شده است.
وقایع کتاب «نیمه‌ی غایب» در سال‌های 1367 و 1369 در تهران اتفاق می‌افتد اما زمان روایت، مبتنی بر زمان تقویمی نیست و ساختار رمان، به‌لحاظ زمانی، ساختاری غیرخطی است.
داستان کتاب «نیمه‌ی غایب» حول دو شخصیت اصلی، به نام‌های فرهاد و سیندخت، و عشق ناکام میان این دو شخصیت می‌گردد اما لابه‌لای ماجرای آن‌ها شخصیت‌های دیگری هم، که با آن دو شخصیت به‌نحوی مرتبطند، با ماجراهای خودشان حضور دارند و ایفای نقش می‌کنند.
تعارض و تنش نسل‌ها و فرهنگ‌ها و باورها و افکار سنتی و مدرن و تقابل میان آرمان‌ها و واقعیت و شکست و ناکامی در تغییر ساختارهای صُلب فرهنگی و اجتماعی دیرین از مضامین اصلی کتاب «نیمه‌ی غایب» هستند.
سناپور همچنین در کتاب «نیمه‌ی غایب»، تصویری از فضای دانشگاه و اعتراضات دانشجویی در دورانی که وقایع این رمان در آن اتفاق می‌افتد به دست می‌دهد و مسائل فردی شخصیت‌های داستان را در متن زندگی شهری و بافت سیاسی و اجتماعی و فرهنگی جامعۀ ایرانِ اواخر دهۀ 60 خورشیدی مطرح می‌کند و سیمایی از نسل جوان آن روزگار و دغدغه‌ها و امیدها و نومیدی‌ها و شکست‌ها و ناکامی‌های آن نسل و ارتباط‌ و تفاوت‌‌ و تقابل‌شان با نسل پیش از خود ارائه می‌دهد.
در بخشی از کتاب «نیمه‌ی غایب» می‌خوانید: «از دروازه‌ی سیمانی که می‌رفت تو، لحظه‌ای چشم‌هاش را بست: سیندخت. و بعد همه چیز دوباره همان بود که بود؛ همان آمد و رفتِ پرشتابِ همیشگی و کیف‌ها و کلاسورها و گفت‌وگوهای بی‌پایان راجع به همه چیز. و خوش‌خیالی یا امیدِ کودکانه به کارهایی که می‌شد کرد. شاید چون آن جهانِ مدام گردنده‌ی بیرون به ظاهر قابل تغییر بود. اما روزی بالاخره آدم می‌فهمد که چه‌قدر سخت و خودگردان است. گرچه شاید هیچ وقت نفهمد که چرا و چه‌طور.
پارچه‌های کوتاه و بلندِ آویخته از بالای راه یا روی درختان، از عشق می‌گفتند و شهادت. آیا از عشق جز شهادت نصیبی نبود؟
روی زمین فوتبال سابق را که سال‌ها بود نماز جمعه در آن برگزار می‌شد، داربست فلزی زده بودند و چادر برزنتی کشیده بودند. از جلوِ زمین پیچید به راست و از زیر داربست‌ها رد شد.
شمشادهای دو طرفِ راه مثل همیشه سبز و براق بودند. چنارها هم پربرگ و سایه‌گستر. دانشجوهایی را که این‌‌طرف و آن‌طرف روی نیمکت یا زمین نشسته بودند، یا به آرامی قدم می‌زدند نگاه کرد و با تماشای فراغت و بی‌اعتنایی‌شان به دنیایی که یکی دو متر آن‌طرف‌تر می‌گذشت، فاصله‌ی طولانی بین اکنون و گذشته‌ی خودش را دید؛ فاصله‌‌ای به ‌اندازه‌ی یک سال و شش ماه، که خیلی هم دور نبود، اما مثل دره‌ای عمیق و بی‌انتها بود که حالا او یک طرفش ایستاده بود و می‌توانست طرف دیگرش را خوب و از نزدیک ببیند، اما رد شدن و برگشتن به آن طرف، ممکن نبود. آیا سیندخت اگر باشد فرقی می‌کند؟ می‌تواند برگردد، یا بگذرد؟ آیا سیندخت خودِ همان دیواره نیست؟ و این‌ها برای هم چی هستند، این دختر و پسرهایی که اکنون را و این‌جا را نمی‌فهمند، مگر این‌که بگذرد و نباشد؟»

دربارۀ حسین سناپور، نویسندۀ کتاب «نیمه‌ی غایب»
حسین سناپور، متولد 1339 در کرج، داستان‌نویس، منتقد، شاعر، مدرس و پژوهشگر ادبیات داستانی و روزنامه‌نگار ایرانی است. سناپور کار داستان‌نویسی را با نوشتن داستان‌هایی برای کودکان و نوجوانان آغاز کرد که دو کتاب «پسران دهکده» و «افسانه‌ و شب طولانی» ماحصل این دوره از کار داستان‌نویسی اوست. او مدتی هم به کار روزنامه‌نگاری پرداخت و با روزنامه‌هایی چون «همشهری»، «زن» و «حیات نو» همکاری کرد.
از آثار داستانی حسین سناپور، در حوزۀ داستان بزرگسال، می‌توان به رمان‌های «ویران می‌آیی» و «لب بر تیغ» و مجموعه داستان‌های‌ «سمت تاریک کلمات» و «با گارد باز» اشاره کرد. مجموعه داستان «سمت تاریک کلمات» او در ششمین دورۀ جایزۀ هوشنگ گلشیری برندۀ بهترین مجموعه داستان کوتاه شد.
از سناپور و به‌کوشش و زیر نظر او آثاری هم در زمینۀ نقد و پژوهش ادبی و آموزش داستان‌نویسی و گزیدۀ داستان‌های نویسندگان ایرانی نسل جدید منتشر شده که از جملۀ آن‌ها می‌توان به کتاب‌های «یک شیوه برای رمان‌نویسی»، «هم‌خوانی کاتبان: زندگی و آثار هوشنگ گلشیری»، «تو در تویی شگردها: هشت جُستار داستان‌نویسی»، «پرسه در حوالی داستان امروز» و «آغازکننده‌گان رمان مدرن ایران: تحلیل رمان‌های بوف کور، سنگی بر گوری، سنگ صبور، خروس، شازده‌احتجاب، کریستین و کید، آشغالدونی، ملکوت» اشاره کرد.
مجموعه شعرهای «خانه‌ی این تابستان» و «آداب خداحافظی» از دیگر آثار حسین سناپور هستند.