شکست

کتاب «شکست» اثر امیل زولا، ترجمه‌ی فرهاد غبرایی، نشر نیلوفر
رمانی کلاسیک که در بستری تاریخی روایت شده و وقایعی چون جنگ فرانسه و پروس و شکست کمون پاریس در آن دیده می شود. کتاب «شکست» یکی از آثار مهم امیل زولا است که به وقایعی مهم از تاریخ قرن نوزدهم پرداخته است.
کتاب «شکست» نوزدهمین اثر از مجموعه عظیم «روگن-ماکار» است. امیل زولا سلسله رمان‌های بیست جلدی «روگن- ماکار» را در سال 1893 پس از بیست‌و‌پنج سال کار‌کردن به پایان رساند. این رمان‌ها با «دارایی خانواده روگن» آغاز می‌شود و با «دکتر پاسکال» به پایان می‌رسد. طرح ابتدایی زولا در این رمان‌ها توصیف دوران موسوم به امپراتوری دوم فرانسه بود.
در این میان موضوع کتاب «شکست» درباره جنگ 1875 فرانسه و پروس، شکست سدان، سقوط امپراتوری دوم و برقراری و شکست کمون پاریس است.
کتاب «شکست» پس از انتشار با استقبال زیادی روبرو شد و یکی از پرخواننده‌ترین آثار زولا به شمار می‌رود.

مروری بر کتاب «شکست»
مجموعه رمان‌های روگن- ماکارِ امیل زولا، تاریخ موروثی و اجتماعی یک خانواده در دوران امپراتوری دوم نامیده شده است. این سلسله رمان‌ها حدود هزار و دویست شخصیت را دربرگرفته و آنچه که شخصیت‌های داستان‌ها را به هم مرتبط می‌کند در وهله اول ویژگی‌های موروثی آنها است. در اولین رمان از مجموعه روگن—ماکار، داستان از آدلائید که جده خانواده است آغاز می‌شود. او پس از ازدواج با روگن، پیشخدمت خانه، مردی به نام ماکار را به عنوان معشوق برمی‌گزیند و دو نسل مختلف به وجود می‌آیند. خانواده روگن در شهر اقامت دارند و ماکارها هم در ده. از بین رمان‌های این مجموعه چند اثر به دلایلی مختلف بیشتر مورد توجه بوده‌اند که از میان آنها می‌توان به «نانا»، «ژرمینال»، «کشیش موره»، «شرابخانه»، «زمین» و «شکست» اشاره کرد.
ژان ماکار قهرمان اصلی رمان «شکست» است و او روستایی پاکدلی است که درواقع ساده‌ترین و سالم‌ترین فرد خاندان روگن-ماکار به شمار می‌رود. در رمان «زمین» نیز همین شخصیت قهرمان داستان است. در «زمین» ژان که از جنگ ایتالیا برگشته ازدواج می‌کند و درگیر روابط خانوادگی می‌شود و پس از مرگ فاجعه‌آمیز همسرش زمین و زندگی را رها می‌کند. در کتاب «شکست» او را می‌بینیم که دوباره به جنگ بازگشته است.
رمان «شکست» تنها اثر امیل زولا است که به طور کامل در بستری تاریخی روایت شده است. این رمان وقتی منتشر شد که یازده سال از جنگ و رخداد کمون پاریس می‌گذشت و اغلب خوانندگان وقایع تاریخی که در رمان روایت شده به یاد داشتند و بسیاری از ژنرال‌ها، سیاستمداران و سربازان و حادثه‌آفرینان آن هنوز همچنان زنده بودند.
امیل زولا در زمان تشکیل کمون در پاریس بود و مشاهدات او از وقایع کمون، مشاهدات مستقیم یک شاهد عینی است و از این حیث نیز رمان «شکست» اثری حایز اهمیت است. زولا برای دقت در بازسازی جنگ تمام مسیر ارتش را دنبال می‌کند و جزئیات حوادث و رخداد کمون را از زبان افراد مختلف می‌شنود و گردآوری می‌کند. همان‌طور که مترجم اثر، فرهاد غبرایی، در مقدمه‌اش نوشته چندتن از شخصیت‌های داستان «شکست» به کمک همین برخوردها جان گرفته‌اند.
مترجم کتاب «شکست» در ابتدا چکیده‌ای از زمینه تاریخی که رمان «شکست» در آن روایت شده به دست داده است و این به خواننده در درک بهتر وقایع رمان کمک می‌کند.
فرهاد غبرایی مترجمی چندزبانه بود و زبان اصلی‌اش فرانسه بود و کتاب «شکست» را هم از متن اصلی‌اش به فارسی برگردانده است. با این حال او ترجمه‌اش از زبان اصلی اثر را با متن انگلیسی‌اش که با ترجمه لئونارد تانکاک منتشر شده مقابله کرده و نکاتی درباره این ترجمه انگلیسی نوشته که نشان از تیزبینی و دقت نظر او در کار ترجمه دارد.
امیل زولا در ایران از دهه‌ها پیش شناخته می‌شد. اولین اثری که از مجموعه روگن-ماکار به فارسی منتشر شد رمان مشهور «ژرمینال» در سال 1356 بود و رمان «شکست» دومین کتاب از این مجموعه است که چند سال پس از آن در فروردین 1360 برای اولین‌بار در ایران به چاپ رسید.

درباره امیل زولا نویسنده کتاب «شکست»
امیل زولا از نویسندگان مشهور ادبیات کلاسیک است که در سال 1840 از پدری ایتالیایی و مادری فرانسوی در پاریس متولد شد. پدر زولا که مهندسی ایتالیایی‌الاصل بود در زمان کودکی امیل درگذشت و خانواده را در فقر باقی گذاشت. زولا نویسنده‌ای بسیار پرکار بود و از نظر حجم آثار حتی از ویکتور هوگو هم پرکارتر بود. زولا نویسنده‌ای آزاد‌ی‌خواه با گرایش‌های سوسیالیستی بود و این گرایش در آثار مختلف او قابل مشاهده است. زولا خود را بنیانگذار مکتب ناتورالیسم یا طبیعت‌گرایی می‌دانست. او در خانواده‌‌ای متولد شد که از نظر مالی شرایط مناسبی نداشتند و از این‌رو تحصیلات پیوسته و مطلوبی نداشت اما با این‌حال زولا با هوشمندی و پشتکارش و با تکیه بر استعداد سرشارش به نویسنده‌ای بسیار فرهیخته و توانمند تبدیل شد. زولا به واسطه فروش آثار پرتعدادش به فردی توانگر تبدیل شد و خانه‌اش بدل به مرکزی برای دور هم جمع شدن نویسندگان و هنرمندان روشنفکران شد. زولا به جز نویسندگی، به روزنامه‌نگاری هم می‌پرداخت و در این عرصه نقطه‌ای درخشان در کارنامه او باقی مانده است. زولا که روزنامه‌نگاری آزادی‌خواه و متعهد بود در سال 1898 در ماجرای مشهور دریفوس، سروان یهودی توپخانه که با اتهام جاسوسی روبرو شده بود، مقاله یا به تعبیری نامه‌ای سرگشاده با عنوان «من متهم می‌کنم» نوشت و در آن رئیس‌جمهور وقت را مخاطب قرار داد و در مقابل واپس‌گرایان کلیسا و محافظه‌کاران نظامی از بیگناهی دریفوس دفاعی قاطعانه کرد. زولا با این متن امنیت حرفه‌ای و آرامش زندگی‌اش را به خطر انداخت. او را محاکمه کردند و به دو سال زندان و پرداخت سه هزار فرانک محکوم شد. زولا در سال 1902 در 62 سالگی درگذشت. در سال 1908 پیکر او را به آرامگاه مشاهیر در پانتئون منتقل کردند و در کنار ویکتور هوگو به خاک سپردند. در سال 1998 رئیس‌جمهور فرانسه مراسم بزرگداشت سده زولا را برگزار کرد. زولا در سال‌های حیاتش رمان‌ها و داستان‌های زیادی نوشت. رمان‌های روگن- ماکار که به بیست کتاب می‌رسد، سرگذشت خاندانی فرضی است که اعضایش در طی قرنی که مدعی آزادی و حقیقت بود ابایی از به بیراهه رفتن برای کسب ثروت بیشتر نداشتند. «ژرمینال»، «پول و زندگی»، «شکست»، «شاهکار»، «مرگ الیویه بکای» و «حمله به آسیاب» برخی از کتاب‌های زولا هستند که به فارسی ترجمه شده‌اند.

درباره ترجمه کتاب «شکست»
کتاب «شکست» با ترجمه فرهاد غبرایی در نشر نیلوفر منتشر شده است.
فرهاد غبرایی از مترجمان ادبی نام‌آشنا و قابل اعتماد ایرانی بود که در بهمن‌ماه 1328 متولد شد و در اردیبهشت 1373 بر اثر سانحه تصادف درگذشت. غبرایی پس از تحصیلات ابتدایی و متوسطه برای تحصیل در رشته زیست‌شناسی به دانشگاه شیراز رفت اما پس از مدتی تغییر رشته داد و به سراغ تحصیل زبان و ادبیات انگلیسی رفت و در این رشته فارغ‌التحصیل شد. او مدتی در اروپا و از جمله فرانسه بود و در رشته سینما درس ‌خواند که البته آن را نیمه‌کاره رها کرد و در سال 1358 به ایران بازگشت و کار ترجمه را شروع کرد. او بعدتر با زبان‌های ایتالیایی و فرانسوی هم آشنا شد و درواقع مترجمی چندزبانه بود و زبان اصلی‌اش فرانسه بود. از فرهاد غبرایی چند داستان و اثر پژوهشی هم منتشر شده و رمانی نیمه‌کاره نیز از او باقی مانده که مرگ زودهنگامش مانع از به پایان رساندنش شد. غبرایی شناخت خوبی از ادبیات جهانی داشت و با زبان فارسی و امکانات آن به خوبی آشنا بود و بر این اساس ترجمه‌هایی قابل اعتنا از او باقی مانده است. «حریم»، «سفر به انتهای شب»، «پاریس جشن بیکران» «جزیره»، «شکست»، «آسوموار»، «شهر شیطان زرد» و «زندگی بتهوون» برخی از ترجمه‌های او است.