اسلام و دموکراسی در ایران

کتاب «اسلام و دموکراسی در ایران: پژوهشی در سیر مجادلات فقها و روشنفکران درباره نقش آرای مردمی در حکمرانی» نوشتۀ امیر دبیری‌مهر
کتابی در معرفی و بررسی نظریات مختلف روشنفکران و عالمانِ دینی ایران درباره رابطۀ اسلام و دموکراسی. امیر دبیری‌مهر در کتاب «اسلام و دموکراسی در ایران: پژوهشی در سیر مجادلات فقها و روشنفکران درباره نقش آرای مردمی در حکمرانی» به مبحثی مهم و حساس در تاریخ اندیشۀ ایران معاصر، از عصر مشروطه تا به امروز، پرداخته است. در کتاب «اسلام و دموکراسی در ایران» مباحث اساسی مطرح در ایران معاصر درباره سازگاری یا ناسازگاری اسلام و دموکراسی با یکدیگر در چشم‌اندازی تاریخی دسته‌بندی و معرفی شده و مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
کتاب «اسلام و دموکراسی در ایران» کتابی‌ست مناسب برای پژوهشگران تاریخ تجدد در ایران و کسانی که به مباحث مربوط به نوع مواجهۀ سنت و تجدد و به‌ویژه دانستن نوع مواجهۀ اندیشۀ اسلامی با مفاهیم وارد شده از غرب و مجادلات و بحث‌های مطرح در این زمینه علاقمندند.
در کتاب «اسلام و دموکراسی در ایران» آرا و اندیشه‌های صاحب‌نظران مهم عرصۀ روشنفکری سکولار و روشنفکران و عالمان دینیِ موافق و مخالف سازگاری اسلام و دموکراسی گردآوری و معرفی و بررسی شده تا از خلال طرح مباحث و مجادلات میان اندیشمندان مختلف مخالف و موافق سازگاری اسلام و دموکراسی برای برخی پرسش‌ها در این زمینه پاسخی یافته شود. گفتنی‌ست که چنانکه نویسنده خود در پیشگفتار کتاب «اسلام و دموکراسی در ایران» تأکید می‌کند، این کتاب بر قرائت شیعۀ دوازده‌امامی از اسلام متمرکز است نه قرائت‌های دیگر.

مروری بر کتاب «اسلام و دموکراسی در ایران»
کتاب «اسلام و دموکراسی در ایران» از پیشگفتار و سه دفتر تشکیل شده که عبارتند از: «بازشناسی آرای صاحب‌نظران: توصیف تاریخی و گفتمانی»، «بررسی آرای متعارض درباره اسلام و دموکراسی در ایران» و «تحلیل آرای معارض فقها و روشنفکران».
دفتر نخست کتاب «اسلام و دموکراسی در ایران» شامل سه گفتار است با عنوان‌های «دیرینه‌شناسی تعارض و تقابل عملی درباره اسلام و دموکراسی در ایران»، «مروری کلی بر مباحث نظری صاحب‌نظران درباره ارتباط اسلام و دموکراسی و دو رویکرد متفاوت در تفکر پیرامون اسلام و دموکراسی» و «مفاهیم اساسی». در گفتار اولِ این دفتر از موضوعاتی چون دوران مشروطه به عنوان آغاز عصر بیداری ایرانیان، نخستین احزاب سیاسی در ایران، تولد گفتمان اسلام و دموکراسی و نهضت اسلامی و انقلاب سخن رفته و در گفتار دوم مروری شده است بر آرا و نظریات موافقان سازگاری اسلام و دموکراسی، موافقان تفسیرگرا و بی‌پروای سازگاری اسلام و دموکراسی و مخالفان سکولار سازگاری اسلام و دموکراسی. در گفتار سومِ دفتر اول نیز به بحث در باب هرمنوتیک و لیبرالیسم پرداخته شده است.
دفتر دوم کتاب «اسلام و دموکراسی در ایران» به بررسی نگرش‌ها و نظریات متعارض درباره اسلام و دموکراسی در ایران اختصاص دارد. این دفتر شامل چهار گفتار است به نام‌های «نگرش سنت‌گرایانه به رابطۀ اسلام و دموکراسی: آرای قائل به عدم سازگاری»، «نگش مدرن سکولاریسم به رابطۀ اسلام و دموکراسی، آرای قائل به عدم سازگاری حاکمیت انسانی با حاکمیت خدا»، «نظریه‌پردازان دوره انتقال یا اسلام‌گرایان اصول‌گرا» و «نگرش قائل به دموکراسی دینی: آرای متفکران معتقد به سازگاری اسلام و دموکراسی». در گفتار اول این دفتر به نگرش شیخ فضل‌الله نوری، سید حسین نصر و محمدتقی مصباح‌ یزدی به رابطۀ اسلام و دموکراسی پرداخته شده است. گفتار دوم درباره نگرش حاتم قادری و سید جواد طباطبایی به رابطۀ اسلام و دموکراسی است. در گفتار سوم از دیدگاه‌های میرزا محمدحسین نایینی، مرتضی مطهری و علی شریعتی در این باب سخن رفته و در گفتار چهارم از دیدگاه‌های عبدالکریم سروش و محسن کدیور.
دفتر سوم کتاب «اسلام و دموکراسی در ایران» نیز به تحلیل متغیرهای دخیل در سازگاری یا ناسازگاری اسلام و دموکراسی، طیف‌بندی متفکران موافق و مخالف سازگاری اسلام و دموکراسی و نیز نتیجه‌گیری و ارائۀ رهنمود برای عبور از بحران نظری و عملی در زمینۀ رابطۀ اسلام و دموکراسی اختصاص دارد.
کتاب «اسلام و دموکراسی در ایران: پژوهشی در سیر مجادلات فقها و روشنفکران درباره نقش آرای مردمی در حکمرانی» در انتشارات نقد فرهنگ منتشر شده است.

درباره امیر دبیری‌مهر، نویسنده کتاب «اسلام و دموکراسی در ایران»
دکتر امیر دبیری‌مهر، متولد 1356، روزنامه‌نگار، خبرنگار و پژوهشگر ایرانی در زمینۀ جامعه‌شناسی سیاسی و متخصص حوزه ارتباطات و رسانه، پژوهشگر ارشد رادیو و تلویزیون و استادیار علوم سیاسی است. دبیری‌مهر دارای دکترای جامعه‌شناسی سیاسی است. او تجربۀ همکاری با رسانه‌ها و سایت‌ها و نشریات گوناگونی را در کارنامۀ کاری خود دارد که از آن میان می‌توان به نویسندگی و خبرنگاری در روابط عمومی صدا و سیما، نوشتن در روزنامه‌های مختلفی نظیر «همشهری»، «سلام»، «قدس»، «تهران امروز» و سایت‌هایی چون «بازتاب» و «تابناک» و «عصر ایران» اشاره کرد. دبیری‌مهر همچنین مشاور عالی و عضو شورای سردبیری روزنامه‌های «تهران امروز»، «ملت ما» و «همشهری» بوده و برنامه‌هایی را هم در رادیو گفتگو و شبکۀ چهار تلویزیون اجرا کرده است. از دیگر فعالیت‌های او می‌توان به تدریس و مشاوره در حوزه‌های ارتباطات و روابط عمومی و نوشتن متن سخنرانی برای مدیران ارشد بخش‌های خصوصی و دولتی اشاره کرد. از آثار تألیفی امیر دبیری‌مهر می‌توان به کتاب‌های «مُلک سلطانی و نگین سلیمانی: جستارهایی درباره رسانه، سیاست و امنیت» و «خردمندی و پارسایی: تأملاتی در پیوندهای دین، سیاست و جامعه» اشاره کرد.