بر استخوان های مردگان

کتاب «بر استخوان‌‌هاي مردگان» اثر الگا توکارچوک
يک رمان جنايي – معماييِ رازآلود از اُلگا توکارچوک، نويسنده مطرح لهستاني و برنده جايزه نوبل ادبيات. کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان»، با عنوان اصلي Prowad? sw?j p?ug przez ko?ci umar?ych و عنوان انگليسي Drive Your Plow Over the Bones of the Dead، از آثار مهم و معروف اُلگا توکارچوک است.
توکارچوک در کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» ما را با خود به درون دنيايي مخوف و وهمناک و رازآلود و جنايتبار مي‌برد.
عنوان کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان»، چنانکه کاوه ميرعباسي در ابتداي ترجم? فارسي اين رمان اشاره کرده، از سروده‌هاي ويليام بليک، شاعر و نقاش مشهور بريتانيايي قرن‌هاي هجدهم و نوزدهم ميلادي، گرفته شده است.
براساس کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» در سال 2017 فيلمي با عنوان «غنايم شکار»، به‌کارگرداني آگنيشکا هولاند، کارگردان لهستاني، ساخته شده است. اين فيلم، که با عنوان «ردِ جانور» پخش جهاني شد، جايزه آلفرد بائوئر را، که بخشي از جوايز خرس نقره‌اي جشنواره فيلم برلين است و به فيلم‌هايي تعلق مي‌گيرد که چشم‌اندازهايي تازه را به روي هنر سينما باز مي‌کنند، از جشنواره فيلم برلين دريافت کرد.
متن اصلي کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» اولين بار در سال 2009 منتشر شده است.

مروري بر کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان»
کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان»، چنانکه پيش‌تر اشاره شد، يک رمان جنايي – معمايي با حال‌وهوايي وهمناک و مخوف و رازآلود است. راوي و شخصيت اصلي کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» زني‌ست به نام يانينا که از دردهاي جسمي ناشي از ورود به سالخوردگي رنج مي‌برد. يانينا ساکن ويلايي در يک روستا و علاقمند به طالع‌بيني براساس ستارگان و صور فلکي و نيز علاقمند به حيوانات و منزجر و خشمگين از کساني‌ست که حيوانات را غيرقانوني شکار مي‌کنند و به حيوانات آزار مي‌رسانند. همساي? يانينا، مردي که او اسمش را «پاگُنده» گذاشته و در همان ابتداي رمان خبر مرگش به يانينا مي‌رسد، آدمي از همين قماش بوده و حيوانات را غيرقانوني شکار مي‌کرده و به سگ خود آزار مي‌رسانده و براي همين يانينا از او به پليس شکايت کرده بوده است.
کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» با آمدن خبر مرگ «پاگُنده» و رفتن راوي، به‌همراه همسايه‌اي ديگر، بالاي سر جسد او آغاز مي‌شود و اين دروازه ورود به جهان غريبي‌ست که توکارچوک در کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» براي ما تدارک ديده است؛ جهاني انگار يَخين و سراسر اندوه و ماليخوليا و مرگ.
راوي کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» درباره قتل‌هايي که در نزديکي‌اش اتفاق مي‌افتد عقايد غريبي دارد. البته او آدمي‌ست که کسي هشدارها و شکايت‌هايش را جدي‌ نمي‌گيرد. راوي سخت از بي‌اعتنايي ديگران به هشدارها و نگراني‌هايش خشمگين است. احساس مي‌کند همه او را پيرزني شيرين‌عقل مي‌پندارند و مي‌خواهند از سرِ خود بازش کنند.
در کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» همراه نويسنده به درون ذهن غريب يانينا مي‌رويم و جهان و آدم‌ها را از منظر او به تماشا مي‌نشينيم و همراه با او در کار جهان و آدم‌ها و جانوران و طبيعت و کهکشان و سيارات تأمل مي‌کنيم و با دردهاي جسم و روح انسان مواجه مي‌شويم. با خواندن کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» چه‌بسا از خود بپرسيم به‌راستي کدام‌يک ديوانه‌ترند؟ يانيناي تنها يا ديگراني که او را ديوانه و خرفت مي‌پندارند؟ قضاوت البته با خواننده است.
کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» از آن دست رمان‌هايي‌ست که هم با خلق قصه‌اي پرکشش خواننده را با خود همراه مي‌کند و هم با طنزي تلخ و سياه او را به تأملي انتقادي در جهان و مناسبات آدم‌ها با يکديگر و نيز مناسبات‌شان با طبيعت و حيات وحش فرامي‌خواند.
توکارچوک در کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» خواننده را بر مرز ميان عقل و جنون راه مي‌برد و در اين نقط? مرزي بسي چيزها را به او نشان مي‌دهد که چه‌بسا در نگاه عادي و عادت‌شده به چشم نيايند.
دست آخر اينکه در سراسر کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» تأثير ويليام بليکِ شاعر مشهود است.

درباره اُلگا توکارچوک، نويسنده کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان»
اُلگا ناوُجا توکارچوک (Olga Nawoja Tokarczuk)، متولد 1962، داستان‌نويس، جُستارنويس، شاعر، روانشناس، فيلمنامه‌نويس، روشنفکر و فعال اجتماعي لهستاني و برنده جايزه نوبل ادبيات سال 2018 است.
توکارچوک تحصيلکرده روانشناسي در دانشگاه ورشو است. او از سال 1997 نويسنده‌اي تمام‌وقت است و خودش گفته که اين راه را تحت تأثير شعري از ويليام بليک برگزيده است.
از ديگر آثار اُلگا توکارچوک مي‌توان به رمان‌هاي «گريزها» و «کتاب‌هاي يعقوب» و داستان بلند «بچه‌هاي سبز» اشاره کرد.
اُلگا توکارچوک در سال 2018 جايزه نوبل ادبيات را دريافت کرد. چنانکه کاوه ميرعباسي در آغاز ترجم? فارسي کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» نوشته است کميت? نوبل اين جايزه را به‌خاطر «تخيل روايي» توکارچوک «که، با شور و شوق دايره‌المعارف‌گونه، گذر از مرزها را بسان شيوه‌ي زندگاني مي‌نماياند» به او اهدا کرده است.
توکارچوک در سال 2018، علاوه بر جايزه نوبل ادبيات، جايزه من بوکر را نيز گرفت. اين جايزه بابت ترجم? انگليسي رمان «گريزها» به او داده شد.

درباره ترجم? فارسي کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان»
کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» با ترجم? کاوه ميرعباسي و يادداشت و توضيحي از مترجم درباره اُلگا توکارچوک و ترجم? فارسي کتاب، در نشر چشمه منتشر شده است.
ميرعباسي، چنانکه خود در ابتداي ترجم? فارسي کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» توضيح داده است، اين رمان را با استفاده از ترجمه‌هاي اسپانيايي، انگليسي و فرانسه به فارسي ترجمه کرده است.
کاوه ميرعباسي، متولد 1334، مترجم ادبي و داستان‌نويس ايراني است. ميرعباسي کار داستان‌نويسي و ترجمه را از دوازده سالگي و با مجل? «کيهان بچه‌ها» آغاز کرد. در چهارده سالگي در ترجم? مجموعه افسانه‌هاي ملل با انتشارات اميرکبير همکاري کرد و ترجمه‌اش در سال 1350 در اين انتشارات منتشر شد. در هجده سالگي به فرانسه رفت که حقوق بخواند اما اين رشته را رها کرد و براي خواندن سينما به روماني و سپس، براي ادام? تحصيل در اين رشته و گرفتن دکتراي سينما، به اسپانيا رفت اما مشکلات مالي نگذاشت که تز دکتراي خود را، با عنوان «تعليق در ادبيات و سينما»، به انجام برساند.
ميرعباسي در سال 1360، بعد از نوزده سال زندگي در خارج از کشور، به ايران برگشت و کار ترجمه را ادامه داد. او به سه زبان اسپانيايي، فرانسه و انگليسي مسلط است و آثار بسياري را از ادبيات داستاني کلاسيک و مدرن جهان به فارسي برگردانده است. ادبيات پليسي يکي از تخصص‌ها و حوزه‌هاي علاقمندي کاوه ميرعباسي است. او دبيري ترجم? دو مجموع? پليسي، يکي «دايره هفتم» براي انتشارات نيلوفر و ديگري «ادبيات پليسي امروز جهان» براي نشر قطره، را به عهده داشته است.
ميرعباسي خود نيز رماني پليسي – معمايي با عنوان «سين مثل سودابه» نوشته و منتشر کرده است.
او همچنين آثاري از گابريل گارسيا مارکز، مثل رمان‌هاي «صد سال تنهايي» و «عشق در روزگار وبا» و خاطرات او را، با عنوان «زنده‌ام که روايت کنم»، از زبان اسپانيايي به فارسي ترجمه کرده است.
از ديگر ترجمه‌هاي کاوه ميرعباسي مي‌توان به کتاب‌هاي «کمدي الهي»، «نازارين»، «پدرو پارامو»، «1984»، «صليب آبي و شش داستان ديگر»، «بچه‌هاي سبز»، «همه‌ي اسب‌هاي زيبا» و «قتل در کميته مرکزي» اشاره کرد.
او همچنين با همکاري اسماعيل عباسي کتابي درباره عکاسي، با عنوان «نقد عکس: درآمدي بر درک تصوير» ترجمه کرده است.
از کاوه ميرعباسي، به‌جز رمان پليسي – معمايي «سين مثل سودابه» که به آن اشاره شد، دو اثر داستاني ديگر نيز به‌ نام‌هاي «هفت روز نحس» و «پايان خوش ناتمام»، که اولي مجموعه داستان و دومي رمان است، منتشر شده است. از او همچنين کتابي در حوزه طنز، با عنوان «چه کردند ناموران»، به چاپ رسيده است.
از کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» دو ترجم? ديگر نيز منتشر شده‌ است. يکي از اين ترجمه‌ها با عنوان «با گاوآهن استخوان مردگان را شخم بزن» با ترجم? دنيس آژيري در انتشارات مرواريد و ديگري با عنوان «استخوان مردگان را شخم بزن» با ترجم? هانيه مهرمطلق در نشر گويا منتشر شده است.

رتب? کتاب «بر استخوان‌هاي مردگان» در گودريدز: 3.96 از 5.