روزهای تلخ و شیرین زندگی من

کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من» نوشتۀ شادیه عثمان اوغلو
خودزندگی‌نامه‌ها روایتی از تاریخ‌اند، مخصوصاً وقتی به‌قلم افرادی نزدیک به شخصیت‌ها و حوادث تاریخی نوشته شده باشند. کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من»، با عنوان اصلی Hayatımın Acı ve Tatlı Günleri، خودزندگی‌نامه‌ای‌ست به‌قلم شادیه عثمان اوغلو، دختر سلطان عبدالحمید دوم، سی و چهارمین سلطان و خلیفۀ امپراتوری عثمانی.
شادیه عثمان اوغلو در کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من»، ضمن روایت سرگذشت خود، تصویر دورانی از تاریخ امپراتوری عثمانی ارائه می‌دهد؛ دورانی که جنبش‌ مشروطه‌خواهی در عثمانی به راه افتاده بود و این جنبش چنان قدرت گرفت که سلطان عبدالحمید دوم آن را پذیرفت، اگرچه مشروطه در این سرزمین دوام نیافت و باز توسط سلطان عبدالحمید دوم منحل شد. از دوران سلطان عبدالحمید دوم اما به‌عنوان دورانی یاد می‌شود که گام‌هایی برای پیشرفت برداشته شد. با این همه از رفتار استبدادی او نیز سخن رفته که بخشی از خاطرات دختر او در کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من»، چنانکه شادیه عثمان اوغلو خود در آغاز این کتاب تأکید می‌کند، صرف دفاع از پدرش در برابر چنین سخنانی شده است.
در کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من» همراه با شادیه عثمان اوغلو به دربار امپراتوری عثمانی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم می‌رویم و این دوره از تاریخ امپراتوری عثمانی را از چشم دختر یکی از سلاطین عثمانی به تماشا می‌نشینیم.

مروری بر کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من»
شادیه عثمان اوغلو در سرآغاز کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من» می‌نویسد که حس نوشتن خاطراتش اولین بار وقتی که در امریکا بوده در دلش بیدار شده است. کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من» با همین حس، شکل گرفته و رقم خورده است.
شادیه عثمان اوغلو در کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من» از خودش و سرگذشت پر از اُفت و خیزش و نیز از پدرش و آداب و ترتیبی که با آن پرورش یافته و شیوه زندگی در دربار عثمانی نوشته است و از رسوم کاخ‌نشینی و نیز آداب و تشریفات رسمی دربار و از ایامی که مجبور به تَرکِ وطن شده و چگونگی گذران این ایام. او در این کتاب شرح می‌دهد که چگونه در دربار تربیت شده و علاقه‌های شخصی‌اش چه بوده و رسوم زندگی شخصی در دربار چگونه بوده است و از خلال شرح خاطرات شخصی و نیز آنچه در دوران زندگی‌اش در دربار عثمانی دیده و آنچه در زندگی، به‌عنوان عضوی از خانواده سلطان عثمانی، از سر گذرانده، بخشی از تاریخ امپراتوری عثمانی را از چشم و منظر خود روایت می‌کند.
مِهرِ دختر سلطان به پدرش به‌خوبی از خلال سطرهای کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من» مشهود است. شادیه عثمان اوغلو در این کتاب از پدرش، در برابر آنچه از رفتار استبدادی به او نسبت داده بوده‌اند، دفاع می‌کند و معتقد است که چنین نسبت‌هایی اتهامات کذب است.
کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من»، بعد از یک مقدمه، با نقل خاطرات کودکی شادیه عثمان اوغلو آغاز می‌شود. او می‌گوید: «نخستین چیزهایی که از کودکی‌ام در ذهنم بر جای مانده است، دربرگیرنده این دو خیال شکوهمند است: "پدرم و کاخ"».
کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من» از یادداشتی از م. شوکت اِیگی، نخستین ناشر ترکیه‌ای این کتاب، مقدمۀ نویسنده، هفت فصل، مؤخره، یادداشتی با عنوان «قدرشناسی دانش‌آموزان کوچک مکتب» و مجموعه‌ای از عکس‌های مرتبط با کتاب تشکیل شده است. فصل‌های هفت‌گانۀ کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من» عبارتند از: «پدرم و کاخ»، «درباره دختران حرمسرا و نام‌هایی که به آنان داده می‌شد»، «خلع و تبعید»، «بیماری‌ها و درمان‌ها»، «سال‌های غربت و سرنوشت»، «از پیِ دخترم و بازگشت به وطن» و «روایاتی درباره سیاستمداری پدرم».
چنانکه در مقدمۀ نگین مددکار بر ترجمۀ فارسی کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من» اشاره شده، این کتاب از جنبه‌های مختلفی حائز اهمیت است. در این کتاب، تصویری از دورانی مهم از تاریخ خاورمیانه و اروپا و انعکاس آن در امپراتوری عثمانی ارائه شده است. در دورانی که رویدادهای کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من» به آن مربوط است، اولین جنبش‌های ملی‌گرایانه در قلمرو امپراتوی عثمانی، با حمایت دولت‌های اروپایی، آغاز شده بود و روشنفکران شرق در پی براندازی حکومت‌های سلطنتیِ استبدادی بودند و مشروطه‌خواهی در خاورمیانه پا گرفته بود. انعکاس این دوره را در خاطرات شادیه عثمان اوغلو می‌‌توان دید و از طریق این خاطرات می‌توان به بعضی ریشه‌های حرکت‌های ضدّ استبدادی در دوره‌ای از تاریخ مشرق‌زمین پی برد.
کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من» همچنین، باز چنانکه در مقدمۀ مترجم بر ترجمۀ فارسی این کتاب تأکید شده، «نخستین گام‌های سنّت‌شکنانۀ خاطرات‌نویسی زنانه در جامعه‌ای سنّت‌زده و مردسالار را پیش روی محقّقان و صاحب‌نظران حوزه تاریخ معاصر خاورمیانه و پژوهشگران حوزه مطالعات زنان قرار می‌دهد.»
در کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من» همچنین با شاهزاده عثمانی در لحظاتی تلخ همراه می‌شویم؛ لحظاتی که او طعم تلخ شکست کشورش در جنگ را می‌چشد و از تَرکِ اجباری وطنش سخن می‌گوید. شادیه عثمان اوغلو در کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من» هم از خوشی‌های زندگی‌اش در کاخ پدر سخن می‌گوید و هم از تلخی‌هایی که به‌واسطۀ دخترِ سلطان‌ بودن متحمل شده است.
کتاب «روزهای تلخ و شیرین زندگی من» با ترجمه و مقدمۀ نگین مددکار در نشر تاریخ ایران منتشر شده است.