کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» اثر لويي فردينان سلين
گردشي تند و سرگيجهآور و هذياني در گردابهاي هائل. لويي فردينان سلين در کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» ما را با خود به دل مهلکههايي هول ميبرد و به ميان دوزخي که با کلمات ساخته و پرداخته شده است.
کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر»، با عنوان اصلي Féerie pour une autre fois، چنانکه اصغر نوري در مقدمهاش بر ترجم? فارسي اين کتاب اشاره کرده، «کتابيست عليه همهکس؛ همهي دوستان، همهي دشمنان، همهي دوست / دشمنان، حتي خود سلين، و عليه همهچيز؛ ميهن، عشق، نفرت، شجاعت، بزدلي، فداکاري، خيانت، و مسلماً عليه زبان، همان زبان استاندارد و ادبي فرانسه که سلين از رمان اولش، سفر به انتهاي شب (1932)، با آن ميجنگيد.»
بسياري از منتقدان ادبي، از جمله آنري گودار، کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» را «خشنترين رمان سلين در برخورد با خواننده» دانستهاند.
سلين در کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» شمهاي از مصائبي را که بعد از تمام شدن جنگ جهاني دوم، حين فرار از دست متفقين و آوارگي و زندان و تبعيد، متحمل شده با تخيل و زبان غريب و جنونآميز خود آميخته و رماني ارائه داده که تجسمي است از کابوس و دوزخ.
سلين تحرير اول کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» را در زندان دانمارک نوشته است. متن اصلي اين رمان اولين بار در سال 1952 منتشر شده است.
مروري بر کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر»
اگرچه راوي کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» خود لويي فردينان سلين است و آنچه در اين کتاب رخ ميدهد، بهطور کلي، با آنچه بعد از جنگ جهاني دوم بر سر خود سلين آمد مطابقت دارد اما اين بهمعناي آن نيست که آنچه در اين رمان ميخوانيم عيناً مطابق واقعيت زندگي سلين در دورهاي است که حوادث کتاب «افسانهاي براي وقتي ديگر» در آن رخ ميدهد.
کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر»، مانند ديگر آثار سلين، ظاهري اتوبيوگرافيک دارد اما در واقع يک اثر ادبي است. سلين کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» را براساس تجرب? واقعي خود نوشته است اما اين تجربه را با تخيل آميخته و آن را در يک متن ادبي سبکپردازي کرده است و اينگونه حملهاي تمامعيار را عليه هم? آنچه خشم و ترس و نفرتش را برانگيخته و نيز عليه نفرتي که خودش از جانب ديگران به جانب خود برانگيخته، تدارک ديده است.
کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» با آمدن زني به نام کلمانس آرلون به خان? راوي آغاز ميشود. کلمانس از دوستان قديمي راوي است و به همراه پسرش به ديدن او آمده است. اواخر جنگ جهاني دوم است. فرانسه از اشغال نازيها درآمده و کساني که با نازيها همکاري و از مواضع آنها طرفداري کردهاند و در زمان اشغال فرانسه تحت حمايت نازيها بودهاند دستگير و محاکمه و مجازات و اعدام ميشوند. راوي کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» نيز از همين دسته به حساب ميآيد و حالا با آمدن خانم کلمانس و پسرش، وحشت اين را دارد که ميخواهند بلايي سرش بياورند.
کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» ساختاري کلاسيک و خطي ندارد و با پرشهاي زماني و مکاني همراه است و سلين اينگونه ما را به سفري هذياني و دوزخي در زمانها و مکانهاي مختلف ميبرد. در کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» لحظهاي با سلين به ميدان جنگ جهاني اول ميرويم، لحظهاي خود را در زندان دانمارک مييابيم و لحظهاي در دادگاه و پاي ميز محاکمه و لحظهاي هم در فرانس? دوران جنگ و بعد از جنگ.
اصغر نوري در مقدمهاش بر ترجم? فارسي کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» اين رمان را «"سلينيترين" رمان سلين» و «تماماً شبيه کابوسي» توصيف ميکند که ميشده سلين آن را «در سلولش در زندان کپنهاگ ديده باشد».
در بخشي از کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» ميخوانيد: «نفرت مُد شده... نفرت هميشه هست، همان نفرت، امّا مُد هم هست!... الان توي پاريس چار ميليون آدماند که نفرتِ واحدي همهشان را به جوش و غليان انداخته، نفرتِ مُد روز... چار ميليون نفرت کم چيزي نيست!... آخرين بوش که توي کشتارگاه "ويلت" پيداش بشود هم? چاقوها ميآيد بيرون! حَتم! بَست و چنگک و اصول و افتخار و ميهن! من هم جزئي از قيام بزرگام، قلوههام، کلهم، آئورتم... وعدهش داده شده که سرتاسر ميدان "کنکورد" را با گوشت فرش کنند به ضخامت يک متر! سلاخي همگانيِ خائنها! عمليات دقيق، مطمئن، حسابشده! نه هرکي هرکجاي مارن! نه خرتوخرِ "وِردون"! نه، قيمهقرم? صدهزار نفر عليه يک نفر! مطلقاً بيخطر تضميني! تحقق روياي خانمها و دخترخانمها، پوستکني عمومي! دباغي، صنعتِ ملي! بازيِ سرتاسر کِيف! شکارِ حيوانِ کَتبست? طنابپيچ، شکارها طَبَقطَبَق تقديمي! شادي، ميهن، سرمستي!»
دربار? لويي فردينان سلين، نويسند? کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر»
لويي فردينان آگوست دتوش (Louis Ferdinand Auguste Destouches)، با نام مستعار لويي فردينان سلين (Louis-Ferdinand Céline)، متولد 1894 و درگذشته به سال 1961، نويسنده و پزشک فرانسوي است. رمانهاي سلين معجونِ غريب و نبوغآميزِ هجو و هزل و طنز و هذيان و جنون و پلشتي و حقهبازي و مهر و کين و شيطنت و شفقت و خشم و تحقيرند و نيز نمودي خلاقانه از سبکپردازي ادبي و نمايش ماهران? زبان. او در رمانهايش، که نمونههاي مثالزدنيِ کمدي سياه هستند، با درهم ريختن قواعد متعارف دستوري و زباني که آميزهاي از زبان محاوره و اصطلاحات عاميانه و واژگان و اصطلاحات ابداعي خود او و نيز واژگان کهن و منسوخ فرانسوي است و احضار تجربههاي شخصياش به صحن? رمان، صريح و بيرحمانه، تباهيها و شرارتهاي جهان و آدمي را پيش روي خوانندگانش ميگذارد و تصويري سياه و هجوآلود و هولناک از جهان به دست ميدهد.
از آثار لويي فردينان سلين ميتوان به رمانهاي «سفر به انتهاي شب»، «مرگ قسطي» و «قصر به قصر» اشاره کرد.
دربار? ترجم? فارسي کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر»
کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» با ترجم? مهدي سحابي و اصغر نوري و مقدمهاي از اصغر نوري، در نشر مرکز منتشر شده است. ترجم? اين رمان را، چنانکه اصغر نوري در مقدمهاش بر اين ترجمه توضيح داده است، مهدي سحابي آغاز کرده بود اما مرگ به او مجال تمام کردن آن را نداد و ادام? کارِ ترجمه را اصغر نوري انجام داده است.
مهدي سحابي، متولد 1322 در قزوين و درگذشته به سال 1388، مترجم، روزنامهنگار، نقاش، مجسمهساز و داستاننويس ايراني است. پدرش رانند? کاميون بود و علاقمند به هنر؛ چنانکه خط نستعليق را خوش مينوشت و شعرهاي زيادي از سعدي از بر داشت. سحابي در هفتسالگي همراه خانوادهاش از قزوين به تهران آمد و در محل? شاپور ساکن شد. ديپلم رياضي را از دبيرستان البرز گرفت و آنگاه براي تحصيل در رشت? نقاشي وارد هنرکد? هنرهاي تزئيني دانشگاه تهران شد. تحصيل را اما نيمهکاره رها کرد و به سربازي رفت. بعد از سربازي براي تحصيل در رشت? کارگرداني سينما به ايتاليا رفت. طي دورهاي کوتاه در «چينه چيتا» با فرانچسکو رزي، کارگردان مطرح ايتاليايي، آشنا شد. اما تحصيل در سينما را هم نيمهکاره گذاشت و دوباره تصميم گرفت نقاشي بخواند و اينبار به اين منظور وارد آکادمي هنرهاي زيباي رُم شد. تحصيل نقاشي در رُم را هم اما رها کرد و به فرانسه رفت. در سال 1351 به ايران برگشت تا در سينماي ايران مشغول به کار شود. فضاي سينماي ايران اما او را از کار در سينما نااميد کرد. در همان سال وارد کار روزنامهنگاري شد و به عنوان مترجم خبري در روزنام? «کيهان» شروع به کار کرد. چون به زبانهاي انگليسي، فرانسه و ايتاليايي مسلط بود در روزنامه به ترجم? گزارش و خبر از اين زبانها و نيز ترجمه از زبان فارسي به آن سه زبان ميپرداخت و گاهي هم با اسم مستعارِ سهراب دهخدا براي صفح? فرهنگي روزنامه نقد فيلم مينوشت.
بعد از انقلاب رفتهرفته از روزنامهنگاري حرفهاي فاصله گرفت و تنها همکاريهايي با برخي نشريات داشت که از آن جمله ميتوان به همکارياش با نشريات «پيام امروز»، «صنعت حملونقل» و مجل? «فيلم» اشاره کرد.
اولين کتابي که با ترجم? سحابي منتشر شد کتاب «نقاشي ديواري و انقلاب مکزيک» بود که در سال 1352 به چاپ رسيد. اما زماني بهطور حرفهاي به ترجمه و همچنين به نقاشي و مجسمهسازي رو آورد که از کار حرفهاي مطبوعاتي کناره گرفت. سحابي از مترجماني است که آثاري متنوع را از ادبيات کلاسيک و مدرن جهان به فارسي ترجمه کرد. از مهمترين ترجمههاي ادبي او ترجمههايش از رمانهاي لويي فردينان سلين، از جمله رمان «مرگ قسطي»، و نيز ترجمهاش از رمان «در جستجوي زمان از دست رفته»، اثر مارسل پروست، است. ترجم? سحابي از رمان «مرگ قسطي» يکي از نمونههاي درخشان کاربرد خلاقان? زبان محاوره و عاميان? فارسي است و خواندن آن، جدا از لذتي که خود اين رمان به خواننده ميدهد، شمهاي از جذابيتهاي زبان و نثر فارسي را نيز به مخاطب فارسيزبان مينماياند و داير? واژگاني مخاطب را گسترش ميدهد.
از ديگر ترجمههاي مهدي سحابي ميتوان به کتابهاي «بابا گوريو»، «مادام بوواري»، «بارون درختنشين»، «قصر به قصر»، «دستهي دلقکها»، «تربيت احساسات» و «مکتب ديکتاتورها» اشاره کرد.
از سحابي سه اثر داستاني نيز به جا مانده که عبارتند از: «ناگهان سيلاب»، «پيچک باغ کاغذي» و «خيابان مارگوتا شماره 110».
اصغر نوري، متولد 1355 در تبريز، مترجم، کارگردان تئاتر و نمايشنامهنويس ايراني است. نوري داراي ليسانس زبان و ادبيات فرانسه از دانشگاه تبريز است. از ترجمههاي او ميتوان به کتابهاي «عشق بيپايان»، «هفت درس مارسل پروست»، «ستارهشناس»، «دفتر بزرگ»، «ساعت»، «ميخها» و «محلهي گمشده» اشاره کرد.
رتب? کتاب «نمايش افسانهاي براي وقتي ديگر» در گودريدز: 3.94 از 5.
