برتا ایسلا

کتاب «برتا ایسلا» نوشتۀ خابیر ماریاس
یک رمان مرموز، معمایی و روان‌شناختی. کتاب «برتا ایسلا» رمانی است که از خلال طرحی مبتنی بر جستجو و معما و تعلیق، به پیچیدگی‌های درون آدمی و روابط عاطفی میان آدم‌ها نقب می‌زند و به جستجوی ناگفته‌ها و مجهولاتی می‌پردازد که پشت گفته‌ها و معلومات، پنهان مانده‌اند.
خابیر ماریاس در کتاب «برتا ایسلا»، چنانکه در مقدمۀ مهسا ملک‌مرزبان بر ترجمۀ فارسی این کتاب اشاره شده، «به آن‌چه می‌دانیم و نمی‌خواهیم بدانیم، آن‌چه نمی‌دانیم و نمی‌توانیم بدانیم و به جزئیات، ظرافت‌ها و مشکلات ارتباطی بین آدم‌ها می‌پردازد».
کتاب «برتا ایسلا» یک رمان جاسوسی و پر از رمز و راز است اما نه از آن دست رمان‌های جاسوسی که ما را صرفاً درگیر حوادث و ماجراجویی‌ها می‌کنند. درواقع خابیر ماریاس در این رمان، از خلال طرح داستانی جاسوسی و پر از مخفی‌کاری و رمز و راز، عمق ازدواج و زندگی مشترکی را می‌کاود که اساس آن بر رازها و دروغ‌ها است.
کتاب «برتا ایسلا» رمانی دربارۀ عشق، حقیقت، ترس، رازداری و هویت است.
متن اصلی کتاب «برتا ایسلا» اولین بار در سال 2017 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «برتا ایسلا»
شخصیت اصلی کتاب «برتا ایسلا» زنی اسپانیایی به نام برتا است که شوهرش، تام، که مردی اسپانیایی – انگلیسی است، برای سرویس اطلاعاتی کار می‌کند. برتا و تام در دوران نوجوانی و مدرسه باهم آشنا شده‌اند و این آشنایی به عشق و بعدها ازدواج انجامیده‌ است.
شغل تام برای برتا همیشه در هاله‌ای از ابهام بوده است و تام هیچ‌وقت اطلاعاتی دربارۀ شغلش به برتا نداده است. این‌گونه است که گویی تام همیشه نیمه‌ای پنهان و ناشناخته دارد که او را از برتا دور نگه می‌دارد. روزی تام ناپدید می‌شود و ناپدیدی‌اش به دراز می‌کشد و این آغاز زندگی و تجربه‌های تازه‌ای برای برتا است. در این زندگیِ تازه البته تام هم به‌نحوی با غیابش حضور دارد و حضورِ غایبش همچون شبحی بر زندگی و لحظات برتا سایه انداخته و از هرکجا سربرمی‌آورد. هویت تام همواره دغدغه و پرسشی جدی برای برتا است؛ پرسشی که پای پرسش‌های دیگری را، درباب زندگی و روابط عاطفی آدم‌ها و پیچیدگی‌های درونی و ناشناختگی‌ها و هویت‌های مبهم، به کتاب «برتا ایسلا» باز می‌کند.
در کتاب «برتا ایسلا» گویی به‌همراه برتا در درون مه راه می‌رویم و دنیای ناشناختۀ درون آدمی را می‌کاویم و در جهانی گام می‌زنیم که گویی هیچ چیز در آن قطعی و مسلم نیست.
در بخشی از کتاب «برتا ایسلا» می‌خوانید: «تا مدتی مطمئن نبود همسرش همسرش است، درست مثل وقتی که داری چُرت می‌زنی و مطمئن نیستی که داری فکر می‌کنی یا خواب می‌بینی، بر افکارت تسلط کامل داری یا بر اثر خستگی قادر نیستی دنبالش کنی. گاهی فکر می‌کرد همسرش است و گاهی هم نه، گاهی هم تصمیم می‌گرفت به چیزی باور نداشته باشد و فقط به زندگی‌اش با او یا با مردی ادامه بدهد که شبیه او بود، البته کمی پیرتر. خودش هم در نبودِ مرد پیرتر شده بود. وقتی ازدواج کردند، خیلی جوان بود.
آن لحظاتی که به چیزی باور نداشت به بهترین، آرام‌ترین، زیباترین و رضایت‌بخش‌ترین شکل می‌گذشت اما دیری نمی‌پایید؛ چنین تردیدی را نمی‌توان به‌راحتی نادیده گرفت. می‌توانست چند هفته‌ای آن را مدیریت کند و نادیده‌اش بگیرد و خود را غرق زندگی روزمره کند، زندگی‌ای که بیش‌ترِ ساکنان زمین مشکلی برای لذت بردن از آن ندارند؛ همان‌هایی که فقط تماشا می‌کنند روز چگونه شروع می‌شود، چگونه مسیرش را می‌پیماید و به انتها می‌رسد، بعد گمان می‌کنند خاتمه‌ای، مکثی، انشقاق یا مرزی هست که با خوابیدن مشخص می‌شود، اما چنین چیزی نیست. زمان پیش می‌رود و به کار خود ادامه می‌دهد، هم در جسم‌مان و هم در شعور و آگاهی‌مان، برای زمان مهم نیست که خوابِ خواب‌ایم یا بیدار، یا خواب به چشم‌مان نمی‌آید یا چشمان‌مان ناغافل روی هم می‌رود...»

دربارۀ خابیر ماریاس، نویسندۀ کتاب «برتا ایسلا»
خابیر ماریاس فرانکو (Javier Marías Franco)، متولد 1951 و درگذشته به سال 2022، داستان‌نویس، مترجم و مقاله‌نویس اسپانیایی است. ماریاس تحصیلکردۀ رشته‌های فلسفه و ادبیات بود و تدریس در چند دانشگاه، از جمله دانشگاه‌های آکسفورد و ونیز، را در کارنامۀ کاری خود داشت. او به‌خاطر آثارش جوایز مختلفی گرفت.
ماریاس، مترجم هم بود و آثار نویسندگان مطرح و مهمی چون ویلیام فاکنر، ولادیمیر نابوکوف، جوزف کنراد، تامس هاردی و جان آپدایک را به زبان اسپانیایی ترجمه کرد و ترجمه‌اش از رمان «تریسترام شندی» لارنس استرن در سال 1979 جایزۀ ملی اسپانیا را گرفت.
ماریاس همچنین به‌طور منظم با روزنامۀ اسپانیایی «ال پایس» همکاری داشت.
از جمله آثار خابیر ماریاس می‌توان به کتاب‌های «شیفتگی‌ها»، «قلبی به این سپیدی» و «مرد است و احساسش» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «برتا ایسلا»
کتاب «برتا ایسلا» با ترجمه و مقدمۀ مهسا ملک‌مرزبان در نشر چشمه منتشر شده است. مهسا ملک‌مرزبان، متولد 1353 در تهران، مترجم، گوینده و مجری رادیو و تلویزیون، تهیه‌کنندۀ برنامه‌های تلویزیونی، روزنامه‌نگار، داستان‌نویس و شاعر ایرانی است. او دارای لیسانس مترجمی زبان انگلیسی از دانشگاه آزاد اسلامی است. ملک‌مرزبان کار ترجمه را از سال 1375 و در مطبوعات آغاز کرد. هفته‌نامۀ «مهر»، ماهنامۀ «فیلم – ویدئو»، روزنامۀ «زن»، مجلۀ «شوکران» و مجلۀ «آزما» از جمله نشریاتی هستند که او با آنها به‌عنوان مترجم همکاری کرده است. ملک‌مرزبان همچنین مترجم رسمی شبکۀ مستند تلویزیون است. از کتاب‌هایی که او مترجم آنها بوده می‌توان به فیلمنامۀ «فانی و الکساندر» و نیز کتاب‌های «قلبی به این سپیدی»، «آشنایی با بورخس»، «شیفتگی‌ها»، «سفر در اتاق تحریر»، «زندگی خصوصیِ یک سرآشپز»، «سانست پارک»، «شکسپیر، زندگی و دوران او» و «بودن» و از کارهای تلویزیونی او می‌توان به برنامه‌های «تصویر زندگی»، «باغ دانایی»، «ترنم جام»، «کتابنامه» و «هنرنامه» اشاره کرد.
از مهسا ملک‌مرزبان همچنین مجموعه داستانی به نام «خرده‌‌روایت‌های بی‌زن‌وشوهری» و دفتر شعری به نام «گوشواره‌های گیلاسی» منتشر شده است.